عبور از خطوط قرمز نظام
علیرضا فقیهیراد کارشناس مسائل برجام
گزارش آقای ظریف در حوزه فعالیت وزارتخانه متبوعشان مفصل و مشروح است و میتوان گفت به مثابه یک کتاب یا سندی جامع از عملکرد آقای ظریف و تیمشان در وزارت خارجه است و از این منظر میتواند مورد ارزیابی و بررسیهای مفصل قرار گیرد و در حد خود میتواند به عنوان یک معیار و محک در معرض ارزیابیهای کارشناسانه قرار گیرد. گزارش مذکور جنبهها و فرازهای متعددی دارد و از مناظر مختلف میتوان به آن پرداخت. نکته اول اینکه آنچه گزارش نشان میدهد این است که در جریان برجام دقیقا بر خلاف سیاست اصلی و حرف قطعی نظام عمل شده است. سیاست راهبردی جمهوری اسلامی ایران این است که آمریکا همه تحریمها را لغو کند و این مساله هم بعد از راستیآزمایی مورد ارزیابی و تایید ایران قرار گیرد و از سویی دیگر این مطلب از سوی آمریکا مورد تایید قرار گیرد که قصدی برای خروج از برجام ندارد. اما آنچه در گزارش متاسفانه مشهود است تحریمها به دو دسته تحریمهای سازگار با برجام و غیر سازگار با برجام تقسیم شدهاند. به عبارت دیگر در این گزارش به تحریمها قیود و شروط میبندد. از این منظر این نوع تقسیمبندیها و تعیین قیود و شروط برای برجام با توجه به سیاستهای کلی و قطعی نظام جمهوری اسلامی ایران قابل خدشه است. از این منظر نکته ذکر شده مهمترین نقدی است که به این گزارش وارد است و نشان میدهد سیاست و عملکرد وزارت خارجه در دوران آقای ظریف خلاف تصمیمات راهبردی نظام و مبین این است که همانطور که در گذشته دستاندرکاران سیاست خارجی از خطوط قرمز نظام در مورد برجام عبور کردهاند، بنا به تصریح گزارش، از این پس هم رویه دستگاه سیاست خارجی عبور از خطوط قرمز است. آقای ظریف در این گزارش عنوان میکند که قدمهای زیادی برای رسیدن به توافق نهایی نمانده است.
نکته قابل توجه دیگر، اعتراف وزیر خارجه است با تصریح به این مطلب که ما با خوشخیالی در سراب سرازیر شدن شرکتهای غربی همه تخممرغهای خود را در سبد برجام ریختیم اما این مساله باعث سرمایهگذاریهای خارجی در کشور نشد. از سویی دیگر این گزارش نشان میدهد خروجی مذاکرات وین تقریبا همان نقدهایی که ما مکررا در رسانهها نسبت به این مذاکرات اعلام میکردیم و بارها هم این مساله از سوی وزارت خارجه تکذیب میشد. این در حالی بود که این نقدها در بحثهای مربوط به رفع تحریمها و راستیآزمایی و گرفتن امتیازات درست و بجا بود.
نکته قابل توجه دیگر، اعتراف وزیر خارجه است با تصریح به این مطلب که ما با خوشخیالی در سراب سرازیر شدن شرکتهای غربی همه تخممرغهای خود را در سبد برجام ریختیم اما این مساله باعث سرمایهگذاریهای خارجی در کشور نشد. از سویی دیگر این گزارش نشان میدهد خروجی مذاکرات وین تقریبا همان نقدهایی که ما مکررا در رسانهها نسبت به این مذاکرات اعلام میکردیم و بارها هم این مساله از سوی وزارت خارجه تکذیب میشد. این در حالی بود که این نقدها در بحثهای مربوط به رفع تحریمها و راستیآزمایی و گرفتن امتیازات درست و بجا بود.