زنگ خطر برای صنعت دامپروری به صدا درآمده است
نهاده‌ها در دام ارز ترجیحی
تامین نهاده‌های دامی در کشور طی یک سال اخیر به دلیل گرانی شدید این محصول و کاهش بارندگی و به تبع آن خشکسالی گسترده در سراسر کشور یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که تولیدکنندگان دام و طیور را با مشکل اساسی مواجه کرده‌است. این امر با رسوب نهاده‌های دامی در گمرکات کشور، نوسانات پی در پی نرخ ارز، افزایش قیمت حمل و نقل این کالا و مشکلات پیرامون آن سبب شده صنعت دامپروری کشور به شدت تحت تاثیر قرار گرفته و اعتراض دامداران را در پی داشته‌باشد. از طرف دیگر مساله تحریم و وابستگی کشورمان به واردات این کالاها آن هم از چند کشور خاص به جای مقاصد وارداتی متعدد مزید بر علت شده و تغذیه میلیون‌ها راس دام و طیور را دچار مشکل کرده و هزینه آن را به شدت بالا برده است. به همین دلیل از طرفی دامداران به کشتن دام مولد خود روی آورده و از طرف دیگر شاهد افزایش قیمت لبنیات در کشور باشیم که بدون شک باعث شده محصولات پروتئینی کم‌کم از سفره ایرانیان رخت بر بندد.
نهاده‌ها با ارز 4200 تومان به دستمان نمی‌رسد
دامداران می‌گویند مشکلات سامانه بازارگاه باعث شده آنها نتوانند نهاده کافی را برای دام‌های خود بگیرند و عمدتا به واسطه رانت‌های مختلفی که به افرادی محدودی داده شده است عمده نهاده‌های مورد نیاز خود را از بازار آزاد
تهیه می‌کنند.
در این خصوص حبیب اسدا... نژاد؛ نایب رئیس کانون سراسری مرغداران می‌گوید: متاسفانه نهاده‌های دامی به میزان کافی به مرغداران نرسیده و عمده تولیدکنندگان دان خود را آزاد دریافت کرده و مرغ را با همان نرخ مصوب دولتی تحویل می‌دهند به همین دلیل بارها خواستار افزایش قیمت مرغ شده و برخی از آنها نیز معتقدند دولت اگر می‌خواهد به خرید مرغ با همین قیمت ادامه دهد باید نهاده دامی را به موقع و ارزان‌تر تحویل مرغداران بدهد تا شاهد ورشکستگی تولیدکنندگان نباشیم.
بخش خصوصی و اصناف: دولت می‌توانست به داد دامداران برسد
اما عمده کارشناسان بخش خصوصی معتقدند چند نرخی‌شدن ارز در کشور صنعت دامداری کشور را به مرز بحران رسانده است به طوری که آنها می‌گویند با چند نرخی بودن ارز قیمت نهاده‌های مختلف در بازار متفاوت بوده و واردکنندگان نیز بیشتر محصولات‌شان را در سایه نظارت ضعیف نهادهای دولتی در بازار آزاد عرضه می‌کنند به طوری که در این خصوص مجید موافق قدیری، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان می‌گوید: ریشه مشکل فعلی خوراک دام به چند نرخی بودن ارز و ناتوانی و پوشش یارانه در پروسه تامین تا تولید و توزیع توسط دولت بر می‌گردد و مشکلمان به هیچ عنوان قیمت ارز دولتی نیست.
وی در ادامه می‌گوید: طبیعتا وقتی ارز دولتی در کشور توزیع شود همه تولیدکنندگان به دنبال یارانه و رانتی هستند که توسط دولت نذر شده؛ بنابراین به هیچ وجه بهره‌وری و توسعه عمدی صورت نخواهد گرفت و این امر بدون شک سبب می‌شود کشورمان همچنان واردکننده مرغ و جوجه یکروزه باشد.
رئیس هیأت مدیره انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان افزود: اگر ارز ۴۲۰۰تومانی همین امروز حذف شود، مشکلات نهاده‌های دامی حل نخواهد شد اما کمتر خواهد شد؛ چرا که این ارز کنایه‌ای است از دخالت‌های بی‌جا و بی‌انتهای دولت در اقتصاد دامپروری. به عبارت دیگر ارز ۴۲۰۰تومانی یعنی بروکراسی‌های پیچیده اداری، یعنی روزمرگی، یعنی درجا زدن، یعنی فساد، یعنی گذر عمر کردن، یعنی بخشنامه پشت بخشنامه، جلسه پشت جلسه که همه اینها مانعی در برابر تولید است.
از طرف دیگر اما اتحادیه دامداری به شدت از وضعیت توزیع و تهیه نهاده‌های دامی گله‌مند است به طوری که آنها کاهش دام مولد در کشور در آینده نزدیک را برای صنعت دامداری کشور متصور می‌شوند.
در همین خصوص مجتبی عالی، مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران می‌گوید: نهاده‌ها با نرخ دولتی از طریق سامانه بازارگاه وزارت جهادکشاورزی یا نمی‌رسد یا بسیار دیر به دست دامداران می‌رسد این در حالی است که آنها به همین دلیل مجبورند نهاده‌های مورد نیاز خود را از بازار آزاد و با چند برابر قیمت دولتی تهیه کنند.
طبیعتا وقتی دامداران روی به خرید نهاده‌های دامی در بازار آزاد بیاورند، هزینه‌های تمام شده آنها به شدت بالا می‌رود، همین امر باعث شده دامداران عمدتا به فروش و کشتار دام مولد خود روی بیاورند، در این خصوص عالی می‌گوید: قیمت تمام شده هر کیلو گوشت گوسفندی زنده برای دامداران 80هزار تومان بوده هر چند دامداران در بهترین حالت می‌توانند دام خود را به ازای هر کیلوگرم 50 هزارتومان به فروش برسانند.
وی می‌افزاید: این امر باعث کشتار گسترده دام‌ها و افزایش عرضه در بازار شده ولی با ادامه روند فعلی باید در سه تا شش ماه آینده شاهد کمبود شدید دام در کشور باشیم و بدون شک بازار دچار التهاب خواهد شد.
افزایش تلفات دام به دلیل کمبود خوراک
کمبود خوراک، خشکسالی شدید و افزایش تلفات دامداری‌ها، موجب شد ایران برای اولین بار برای واردات یونجه از روسیه رایزنی کند. یک مقام صنفی دراین باره می‌گوید: در سال جاری به دلیل خشکسالی، یونجه بیش از صددرصد گران و همین مساله باعث شده است واردات یونجه به کشور افزایش یابد به طوری که اخیرا ایران از روسیه یونجه وارد کرده است.
سیروس روستا، رئیس اتحادیه دامداران فارس با اشاره به اختلال چند ماهه در بازار خوراک دام توضیح داد: به دلیل خشکسالی، بازار دلالی علوفه داغ است و هر کس علوفه را به هر قیمتی که بخواهد به دامداران می‌فروشد. البته در این میان دلالان هم یونجه و نهاده دامی را در انبارها دپو کرده و قاچاقی به کشورهای منطقه می‌فروشند. وی تصریح کرد: سال گذشته قیمت هر کیلو یونجه 2۵۰۰ تومان بود اما حالا قیمت این نهاده با بیش از صددرصد افزایش به قیمت 5۵۰۰ تومان رسیده است و عرضه و تقاضا در بازار نهاده همخوانی ندارد و البته دولت با مشاهده مرگ و میر فراوان دام دامداران، وعده داده‌است یونجه را از روسیه وارد کند.
توقف یکماهه تأمین ارز واردات نهاده‌های دامی
اما مشکلات دامداران و تأمین نهاده‌های دامی در بازار همچنان ظاهرا ادامه دار خواهد بود و این امر در یک ماه آینده نیز وضعیت بحرانی‌تری را برای آنها رقم خواهد زد به طوری که خبرها حاکی از توقف یکماهه تأمین ارز واردات این نهاده‌هاست.
در این باره محمد مهدی نهاوندی، عضو هیأت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران با بیان این‌که جابه جایی دولت و بی‌توجهی به جریان مستمر تأمین نهاده‌های تولید باعث توقف یکماهه در تأمین ارز واردات نهاده‌های دامی شده است، عنوان کرد: این واقعیت و شرایط موجود مدت‌ها قبل از سوی اتحادیه پیش‌بینی و به مراجع ذی‌ربط نیز گزارش شده بود. وی می‌افزاید: متأسفانه بی‌عملی و کندی دست‌اندرکاران از یک‌سو و همزمانی با تغییرات دولت باعث تشدید کمبودها و کاهش جریان ورود نهاده‌های دامی ذرت به کشور شده است.
توقف تخصیص ارز به واردات نهاده‌های دامی در حالی صورت می‌گیرد که با وجود پیش‌بینی افزایش قابل توجه قیمت‌های جهانی در نیمه دوم سال جاری و آثار خشکسالی توسط بخش خصوصی و کارشناسان قابل پیشگیری بود ولی دولت دوازدهم به آن توجهی نکرد.
در گمرکات چقدر نهاده وجود دارد؟
آمارها حاکی است در حال حاضر بیش از سه میلیون تن موجودی نهاده در گمرکات وجود دارد ولی برخی به واسطه عدم تخصیص ارز با اعتبار خود نهاده را وارد می‌کنند و بعدها ارز دولتی هم به آنها اختصاص پیدا نمی‌کند به همین دلیل آنها نیز این نهاده را با قیمت آزاد در بازار توزیع می‌کنند.
شواهد نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از مشکل کمبود نهاده‌های دامی به ضعف ناوگان حمل ونقل نیز برمی‌گردد. گرچه نهاده‌ها خریداری شده‌اند و در گمرک بندرها قرار دارند اما مدیریت درستی در شبکه توزیع شکل نگرفته و در حمل آنها مشکلات زیادی پدیدار شده است.
به طوری که به واسطه شرایط فصلی شاهد کاهش حمل و نقل و اولویت ندادن به نهاده‌ها برای ترخیص از گمرک هستیم . در این خصوص کمالی سروستانی، مشاور عالی اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران می‌گوید: به دلیل شرایط فصلی و برداشت محصولات کشاورزی در سراسر کشور کامیون‌های کمتری به سمت گمرک حرکت می‌کنند به همین دلیل دامداران نهاده‌های خود را که بعضا بسیار بی‌کیفیت هم هست از بازار آزاد تهیه می‌کنند.
دامداران می‌گویند مشکلات سامانه بازارگاه باعث شده آنها نتوانند نهاده کافی را برای دام‌های خود بگیرند و عمدتا به واسطه رانت‌های مختلفی که به افرادی محدودی داده شده است عمده نهاده‌های مورد نیاز خود را از بازار آزاد
تهیه می‌کنند.
در این خصوص حبیب اسدا... نژاد؛ نایب رئیس کانون سراسری مرغداران می‌گوید: متاسفانه نهاده‌های دامی به میزان کافی به مرغداران نرسیده و عمده تولیدکنندگان دان خود را آزاد دریافت کرده و مرغ را با همان نرخ مصوب دولتی تحویل می‌دهند به همین دلیل بارها خواستار افزایش قیمت مرغ شده و برخی از آنها نیز معتقدند دولت اگر می‌خواهد به خرید مرغ با همین قیمت ادامه دهد باید نهاده دامی را به موقع و ارزان‌تر تحویل مرغداران بدهد تا شاهد ورشکستگی تولیدکنندگان نباشیم.
بخش خصوصی و اصناف: دولت می‌توانست به داد دامداران برسد
اما عمده کارشناسان بخش خصوصی معتقدند چند نرخی‌شدن ارز در کشور صنعت دامداری کشور را به مرز بحران رسانده است به طوری که آنها می‌گویند با چند نرخی بودن ارز قیمت نهاده‌های مختلف در بازار متفاوت بوده و واردکنندگان نیز بیشتر محصولات‌شان را در سایه نظارت ضعیف نهادهای دولتی در بازار آزاد عرضه می‌کنند به طوری که در این خصوص مجید موافق قدیری، رئیس هیات‌مدیره انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان می‌گوید: ریشه مشکل فعلی خوراک دام به چند نرخی بودن ارز و ناتوانی و پوشش یارانه در پروسه تامین تا تولید و توزیع توسط دولت بر می‌گردد و مشکلمان به هیچ عنوان قیمت ارز دولتی نیست.
وی در ادامه می‌گوید: طبیعتا وقتی ارز دولتی در کشور توزیع شود همه تولیدکنندگان به دنبال یارانه و رانتی هستند که توسط دولت نذر شده؛ بنابراین به هیچ وجه بهره‌وری و توسعه عمدی صورت نخواهد گرفت و این امر بدون شک سبب می‌شود کشورمان همچنان واردکننده مرغ و جوجه یکروزه باشد.
رئیس هیأت مدیره انجمن صنایع خوراک دام، طیور و آبزیان افزود: اگر ارز ۴۲۰۰تومانی همین امروز حذف شود، مشکلات نهاده‌های دامی حل نخواهد شد اما کمتر خواهد شد؛ چرا که این ارز کنایه‌ای است از دخالت‌های بی‌جا و بی‌انتهای دولت در اقتصاد دامپروری. به عبارت دیگر ارز ۴۲۰۰تومانی یعنی بروکراسی‌های پیچیده اداری، یعنی روزمرگی، یعنی درجا زدن، یعنی فساد، یعنی گذر عمر کردن، یعنی بخشنامه پشت بخشنامه، جلسه پشت جلسه که همه اینها مانعی در برابر تولید است.
از طرف دیگر اما اتحادیه دامداری به شدت از وضعیت توزیع و تهیه نهاده‌های دامی گله‌مند است به طوری که آنها کاهش دام مولد در کشور در آینده نزدیک را برای صنعت دامداری کشور متصور می‌شوند.
در همین خصوص مجتبی عالی، مدیرعامل اتحادیه سراسری دامداران می‌گوید: نهاده‌ها با نرخ دولتی از طریق سامانه بازارگاه وزارت جهادکشاورزی یا نمی‌رسد یا بسیار دیر به دست دامداران می‌رسد این در حالی است که آنها به همین دلیل مجبورند نهاده‌های مورد نیاز خود را از بازار آزاد و با چند برابر قیمت دولتی تهیه کنند.
طبیعتا وقتی دامداران روی به خرید نهاده‌های دامی در بازار آزاد بیاورند، هزینه‌های تمام شده آنها به شدت بالا می‌رود، همین امر باعث شده دامداران عمدتا به فروش و کشتار دام مولد خود روی بیاورند، در این خصوص عالی می‌گوید: قیمت تمام شده هر کیلو گوشت گوسفندی زنده برای دامداران 80هزار تومان بوده هر چند دامداران در بهترین حالت می‌توانند دام خود را به ازای هر کیلوگرم 50 هزارتومان به فروش برسانند.
وی می‌افزاید: این امر باعث کشتار گسترده دام‌ها و افزایش عرضه در بازار شده ولی با ادامه روند فعلی باید در سه تا شش ماه آینده شاهد کمبود شدید دام در کشور باشیم و بدون شک بازار دچار التهاب خواهد شد.
افزایش تلفات دام به دلیل کمبود خوراک
کمبود خوراک، خشکسالی شدید و افزایش تلفات دامداری‌ها، موجب شد ایران برای اولین بار برای واردات یونجه از روسیه رایزنی کند. یک مقام صنفی دراین باره می‌گوید: در سال جاری به دلیل خشکسالی، یونجه بیش از صددرصد گران و همین مساله باعث شده است واردات یونجه به کشور افزایش یابد به طوری که اخیرا ایران از روسیه یونجه وارد کرده است.
سیروس روستا، رئیس اتحادیه دامداران فارس با اشاره به اختلال چند ماهه در بازار خوراک دام توضیح داد: به دلیل خشکسالی، بازار دلالی علوفه داغ است و هر کس علوفه را به هر قیمتی که بخواهد به دامداران می‌فروشد. البته در این میان دلالان هم یونجه و نهاده دامی را در انبارها دپو کرده و قاچاقی به کشورهای منطقه می‌فروشند. وی تصریح کرد: سال گذشته قیمت هر کیلو یونجه 2۵۰۰ تومان بود اما حالا قیمت این نهاده با بیش از صددرصد افزایش به قیمت 5۵۰۰ تومان رسیده است و عرضه و تقاضا در بازار نهاده همخوانی ندارد و البته دولت با مشاهده مرگ و میر فراوان دام دامداران، وعده داده‌است یونجه را از روسیه وارد کند.
توقف یکماهه تأمین ارز واردات نهاده‌های دامی
اما مشکلات دامداران و تأمین نهاده‌های دامی در بازار همچنان ظاهرا ادامه دار خواهد بود و این امر در یک ماه آینده نیز وضعیت بحرانی‌تری را برای آنها رقم خواهد زد به طوری که خبرها حاکی از توقف یکماهه تأمین ارز واردات این نهاده‌هاست.
در این باره محمد مهدی نهاوندی، عضو هیأت مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران با بیان این‌که جابه جایی دولت و بی‌توجهی به جریان مستمر تأمین نهاده‌های تولید باعث توقف یکماهه در تأمین ارز واردات نهاده‌های دامی شده است، عنوان کرد: این واقعیت و شرایط موجود مدت‌ها قبل از سوی اتحادیه پیش‌بینی و به مراجع ذی‌ربط نیز گزارش شده بود. وی می‌افزاید: متأسفانه بی‌عملی و کندی دست‌اندرکاران از یک‌سو و همزمانی با تغییرات دولت باعث تشدید کمبودها و کاهش جریان ورود نهاده‌های دامی ذرت به کشور شده است.
توقف تخصیص ارز به واردات نهاده‌های دامی در حالی صورت می‌گیرد که با وجود پیش‌بینی افزایش قابل توجه قیمت‌های جهانی در نیمه دوم سال جاری و آثار خشکسالی توسط بخش خصوصی و کارشناسان قابل پیشگیری بود ولی دولت دوازدهم به آن توجهی نکرد.
در گمرکات چقدر نهاده وجود دارد؟
آمارها حاکی است در حال حاضر بیش از سه میلیون تن موجودی نهاده در گمرکات وجود دارد ولی برخی به واسطه عدم تخصیص ارز با اعتبار خود نهاده را وارد می‌کنند و بعدها ارز دولتی هم به آنها اختصاص پیدا نمی‌کند به همین دلیل آنها نیز این نهاده را با قیمت آزاد در بازار توزیع می‌کنند.
شواهد نشان می‌دهد بخش قابل توجهی از مشکل کمبود نهاده‌های دامی به ضعف ناوگان حمل ونقل نیز برمی‌گردد. گرچه نهاده‌ها خریداری شده‌اند و در گمرک بندرها قرار دارند اما مدیریت درستی در شبکه توزیع شکل نگرفته و در حمل آنها مشکلات زیادی پدیدار شده است.
به طوری که به واسطه شرایط فصلی شاهد کاهش حمل و نقل و اولویت ندادن به نهاده‌ها برای ترخیص از گمرک هستیم . در این خصوص کمالی سروستانی، مشاور عالی اتحادیه سراسری مرغداران گوشتی ایران می‌گوید: به دلیل شرایط فصلی و برداشت محصولات کشاورزی در سراسر کشور کامیون‌های کمتری به سمت گمرک حرکت می‌کنند به همین دلیل دامداران نهاده‌های خود را که بعضا بسیار بی‌کیفیت هم هست از بازار آزاد تهیه می‌کنند.
