تولید مواد اولیه دارو در مهبان شیمی

متخصصان شرکت دانش‌بنیان «مهبان شیمی» با نزدیک به 2 دهه سابقه فعالیت در عرصه ساخت مواد اولیه دارویی، موفق شده‌اند نقش مؤثری در خودکفایی کشور ایفا کنند

تولید مواد اولیه دارو در مهبان شیمی

همه‌گیری ویروس کرونا رویدادی بود که نشان داد خودکفایی در تولید مواد اولیه دارویی تا چه حد مهم است و چقدر می‌تواند در شرایط بحرانی به حل مشکلات کشور کمک کند؛ زیرا با افزایش نیاز داخلی کشورها، بسیاری از تأمین‌کنندگان مواد اولیه دارویی باید رفع نیاز کشور خودشان را در اولویت قرار دهند و به این ترتیب دیگر قادر به تأمین نیاز سایر کشورها نیستند. صنعت ساخت ماده اولیه دارو، حوزه‌ای استراتژیک است که باید تا حد ممکن در داخل کشور بومی‌سازی شود و خوشبختانه متخصصان جوان کشورمان توانایی این کار را به‌خوبی دارند. شرکت دانش‌بنیان «مهبان شیمی» از مجموعه‌های باسابقه و خوشنام در عرصه تولید مواد اولیه دارویی به‌شمار می‌رود که از طریق محصولاتش، نقش پُررنگی در توسعه و پیشرفت شرکت‌های داروسازی و درنتیجه ساخت داروهای ایرانی داشته است.

مدیر عامل شرکت «مهبان شیمی» در خصوص پیشینه شکل‌گیری این مجموعه به جام‌جم می‌گوید: «مجموعه مهبان شیمی از سال 1382 با اخذ پروانه تولید از سازمان غذا و دارو و همچنین پروانه بهره‌برداری از سازمان صنعت، معدن و تجارت (صمت)، شروع به‌کار کرده است. زمینه فعالیت ما تولید مواد اولیه داروهای انسانی است که در آغاز بر روی ساخت چهار محصول تمرکز داشته‌ایم. این محصولات مربوط به داروهای مهمی مانند «مِتفورمین هیدروکلراید»، «تِرامادول هیدروکلراید»، «گِلی‌بِن‌کلامید» و «فاموتیدین» بوده است که در طی سال‌های فعالیت شرکت مهبان شیمی، به‌تدریج تعداد آنها افزایش پیدا کرده است.»
دکتر امیرعلی اورندی می‌افزاید: «در حال حاضر تعداد محصولات ما به 16 عدد رسیده است که شامل آملودیپین بزیلات، آتوروستاتین، بوپرنورفین هیدروکلراید، سلکوکسیب، سیتالوپرام هیدروبروماید، دیلتیازم هیدروکلراید، اس‌سیتالوپرام، گاباپنتین، متادون هیدروکلراید، سرترالین هیدروکلراید، سیتاگلیپتین فسفات و تیامین هیدروکلراید می‌شوند. تمام این محصولات دارای پروانه ثبت تولید هستند و مراحل ساخت آنها مطابق با استانداردهای «روش تولید خوب» یا «جی‌اِم‌پی»
(GMP سرواژه‌های عبارتGood Manufacturing Practice) صورت می‌گیرد که مورد تأیید سازمان غذا و داروی ایران است؛ همچنین آنالیز کیفی تمامی محصولات ما برمبنای استانداردهای بین‌المللی معتبری مانند استانداردهای دارویی «بی‌پی» (BP از سرواژه‌های عبارت British Pharmacopoeia) و «یواِس‌پی» (USP از سرواژه‌های عبارت United States Pharmacopeia)  انجام می‌شود.»
وی ادامه می‌دهد: «تولیدات ما در مجموعه مهبان شیمی، محصولات بسیار مهمی هستند که از یک‌سو منجر به خودکفایی کشور در حوزه تولید مواد اولیه دارویی می‌شود و از سوی دیگر ساخت داروهای مختلف انسانی در داخل کشور را امکان‌پذیر می‌کند. اهمیت این محصولات به‌اندازه‌ای است که بسیاری از کشورهای سازنده آنها تلاش می‌کنند با پایین نگه‌داشتن قیمت این مواد اولیه دارویی، وابستگی سایر کشورها را به‌شکلی دائمی حفظ کنند. برای مثال، از جمله محصولاتی که ما تولید می‌کنیم موادی هستند که در ساخت داروهای دیابت به‌کار می‌رود. بدیهی است بیماری‌هایی مانند دیابت که بسیار مهم و شایع هستند، داروهای خاصی دارند که درصورت کمیاب‌شدن آنها در یک کشور، شرایط بحرانی رخ می‌دهد.»

خطوط تولید و آزمایشگاه آکرودیته
دکتر اورندی در خصوص خطوط تولیدی این شرکت می‌گوید: «مهبان شیمی در حال حاضر سه خط تولید دارد که شامل دو خط صنعتی با مقیاس تولید بسیار بالا و یک خط نیمه‌صنعتی با تولیداتی در حد چند کیلوگرم می‌شود. ما از خط تولید آزمایشگاهی معمولا در جهت کاربردهای تحقیقاتی‌مان استفاده می‌کنیم و همچنین می‌توانیم این خط تولید را در اختیار افراد، مؤسسات و نهادهایی قرار دهیم که برای انجام کارهای تحقیقاتی خود به ساخت محصولاتی در مقیاس کوچک نیاز دارند. این مجموعه امکانات به ما اجازه می‌دهد محصولات جدیدی که در دنیا ساخته می‌شود را بلافاصله در داخل کشور تولید کنیم و از این طریق به ایجاد خودکفایی در ساخت مواد اولیه دارویی کمک نماییم.»
این فناور دانش بنیان در ادامه به کاهش ارزبری حاصل از تولید مواد اولیه دارویی در داخل کشور و همچنین ساخت و تجهیز آزمایشگاه بسیار مدرن و پیشرفته در این مجموعه دانش‌بنیان اشاره می‌کند و می‌گوید: «این آزمایشگاه آکرودیته به‌طور منظم تحت ارزیابی قرار می‌گیرد و از آن به‌عنوان آزمایشگاه مرجع برای انجام آزمایش‌های سایر شرکت‌ها استفاده می‌شود.»

اهدافی که برای «مهبان شیمی»
ترسیم شده‌اند
به گفته مدیرعامل این شرکت دانش‌بنیان، امکانات حمایتی اگر صرفا به داروی ساخته شده تخصیص داده شوند، صحیح نیست؛ اگر قرار باشد حمایتی از دارو صورت بگیرد، بهتر است این امکانات حمایتی در اختیار هردو بخش قرار داده شوند و حتی بیشتر به مواد اولیه داروها بها داده شود.‌ دادن امکانات به داروهای وارداتی که به‌صورت ساخته شده از خارج تأمین می‌شوند، به‌معنی تقویت شرکت‌های داروسازی خارجی و همچنین صنایعی مانند بسته‌بندی و یا حمل‌ونقل در آن کشورها خواهد بود. این درحالی است که اگر حمایت‌ها به مواد اولیه دارویی اختصاص داده شوند، باعث ایجاد اشتغال در بخش‌های مختلفی از صنایع داخلی شده و به اقتصاد کشور کمک شایانی می‌کند.
بر اساس صحبت‌های دکتر اورندی، یکی از برنامه‌های کوتاه‌مدتی که شرکت مهبان شیمی در دست اجرا دارد، تولید چند محصول جدید و کاملا منحصربه‌فرد خواهد بود که تاکنون نیاز کشور به آنها به‌صورت وارداتی تأمین شده است. اگر از صنعت ساخت ماده اولیه دارو حمایت‌های اقتصادی لازم در قالب اعطای تسهیلات بانکی بلندمدت صورت بگیرد، شرکت‌های دانش‌بنیانی مانند مهبان شیمی می‌توانند با تکیه بر دانش فنی بومی و همچنین نیروی اراده جوانان ایرانی، تعداد محصولاتشان را به‌سرعت افزایش دهند تا در حوزه ساخت مواد اولیه دارویی، نقش پُررنگ‌تری درجهت خودکفایی کشور
ایفا کنند.
ویژگی‌های محصولات «مهبان شیمی»
مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان مهبان شیمی، درباره مزایای رقابتی و ویژگی‌های محصولات این شرکت تصریح می‌کند: «در حال حاضر در مهبان شیمی، زمینه اشتغال برای بیش‌از 50 نفر به‌طور مستقیم فراهم شده است و از طرف دیگر با تأمین مواد اولیه برای شرکت‌های داروسازی، در ایجاد اشتغال برای تعداد بسیار بیشتری از علاقه‌مندان این حوزه نیز به‌شکل غیرمستقیم نقش داشته است. همچنین ما در تولید برخی از مواد اولیه داروها، شرایط ابتدایی ساخت را فراهم می‌کنیم تا از پایه‌ای‌ترین شکل ممکن شروع به تولید آن ماده کنیم.»
دکتر اورندی می‌افزاید: «شرایط تولید ما به‌گونه‌ای است که تمام مراحل ساخت مواد اولیه داروها تحت استاندارد «جی‌اِم‌پی» صورت می‌گیرد؛ حتی در برخی از بخش‌ها، شرایطی بسیار سخت‌گیرانه‌تر از استانداردهای تعیین‌شده از سوی سازمان غذا و دارو و استانداردهای بین‌المللی ایجاد کرده‌ایم تا از این طریق کیفیت محصولاتمان را بالاتر ببریم. گواه این مطلب رضایتمندی مشتریان ما در طول سال‌های فعالیتمان بوده است و علاوه‌بر آن، امتیازاتی که محصولات ما در تست‌های آزمایشگاهی کسب می‌کنند بسیار بالاتر از استانداردهای معمول جهانی هستند که این امر نیز مهر تأیید دیگری بر کیفیت بالای تولیدات ماست.»
وی در ادامه ضمن اشاره به بهینه‌‎سازی روش‌های تولید به‌عنوان عامل اخذ گواهی دانش‌بنیان از معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری، خاطرنشان می‌کند: «وجود ناخالصی در مواد اولیه دارویی از سوی بسیاری از کشورهای دنیا غیرقابل پذیرش است. درهمین راستا، ما نیز در تولید محصولاتمان از روش‌های بهینه‌سازی‌شده‌ای بهره می‌گیریم که به‌واسطه آنها تمام ناخالصی‌ها حذف شده و یا به سطح بسیار پایینی رسانده می‌شوند؛ به این ترتیب تولیدات ما از خلوص بسیار بالایی برخوردارند و کیفیت آنها در اقصی نقاط جهان مورد پذیرش است.»