کودتای نظامی در کشور گینه، نمونه‌ای دیگر از وقوع کودتاهای فوری و غیرقابل پیش‌بینی در قاره آفریقا محسوب می‌شود
کودتا؛ مثل آب خوردن
وقوع کودتا در گینه، شوک دیگری را به قاره آفریقا واردکرده‌است. این در حالی است که کودتا در آفریقا، سابقه‌ای مستمر و دیرینه دارد. بسیاری از چهره‌های مشهور و سرشناس عالم سیاست در آفریقا مانند معمر قذافی یا موبوتو سه‌سه‌سه‌کو متعاقب کودتا در کشورهایشان به قدرت رسیدند. بااین‌حال، طی سال‌های اخیر نیز کودتای نظامیان بر کشورهای آفریقایی از شمال تا جنوب این قاره سایه انداخته‌است. در اینجا، به بررسی کودتاهای موفق یا ناموفقی می‌پردازیم که طی سال‌های اخیر و از سوی نظامیان در قاره آفریقا رخ داده‌است.
کودتای برق‌آسا در گینه
رسانه‌های بین‌المللی از وقوع کودتا در گینه خبر داده و اعلام کردند نظامیان رئیس‌جمهور و دولت را از کار برکنار کردند. هنوز انگیزه اصلی کودتاچیان به‌روشنی اعلام نشده و خبرگزاری‌ها اعلام کرده‌اند مشخص نیست کنترل اوضاع به‌درستی در دست کیست. ساعاتی پس از اعلام دستگیری رئیس‌جمهور گینه، آنتونی گوترش، دبیرکل سازمان ملل‌متحد کودتا در این کشور را محکوم کرد و خواستار آزادی فوری آلفا کنده شد.
فرانس‌پرس در گزارشی اعلام کرد افسران نیروهای ویژه گینه مدعی شدند آلفا کنده، رئیس‌جمهوری را دستگیر و نهادهای دولتی را منحل و اجرای قانون اساسی این کشور را متوقف کرده‌اند. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که ساعاتی پیش از آن صدای تیراندازی شدید در اطراف کاخ ریاست‌جمهوری گینه در شهر کوناکری شنیده شده‌بود.
کودتاچیان در ویدئویی به گفت‌وگو با آلفا کنده پرداخته و از وی می‌پرسند آیا با او بدرفتاری شده؟ رئیس‌جمهور نیز که با شلوار جین و پیراهنی نامرتب روی مبلی لم داده از پاسخ به آنها طفره می‌رود.
گروهی از نیروهای ارتش سپس با انتشار یک پیام ویدئویی از سرنگونی دولت و بازداشت آلفا کنده خبر داده‌بودند. این در حالی است که وزارت دفاع گینه پیشتر به‌رغم انتشار ویدئوی کودتاچیان که در آن رئیس‌جمهور در اسارت نظامیان به تصویر کشیده شده‌بود ادعا کرد حمله به کاخ ریاست‌جمهوری مهار شده‌است.
سرهنگ‌دوم مامادی دومبویا، فرمانده نیروهای ویژه گینه در پیام ویدئویی دیگری تاکید کرد: «ما تصمیم گرفتیم پس از دستگیری رئیس‌جمهور که اکنون کنار ما است قانون اساسی، کلیه نهادها و دولت را منحل کنیم و کلیه مرزهای زمینی و هوایی کشور را نیز ببندیم.»
وی که پرچم کشورش را به خود پیچیده‌بود در این پیام ویدئویی که سپس ساعت ۱۴ به وقت گرینویچ پس از قطع برنامه‌های عادی از تلویزیون ملی گینه نیز پخش شد دولت را به سوءمدیریت محکوم کرد. وزارت دفاع گینه در بیانیه خود تاکید کرده‌بود کودتاچیان قبل از حرکت به سوی کاخ‌ریاست‌جمهوری با تیراندازی در کوناکری رعب و وحشت به‌راه‌انداختند اما گارد ریاست‌جمهوری با پشتیبانی نیروهای دفاعی و امنیتی، وفاداران به دولت و جمهوریخواهان حمله مهاجمان را خنثی کردند.
کودتا پشت کودتا در مالی
کشور مالی را باید به کانون کودتا در قاره آفریقا تشبیه کرد. کشوری که هرازگاهی، بخشی از ارتش و نظامیان در آن کودتا می‌کنند و قدرت را تحویل گروه یا افراد دیگری می‌دهند. این چرخه سال‌هاست در مالی ادامه دارد.
در تازه‌ترین کودتای صورت‌گرفته در مالی (در خرداد امسال)، فرماندهان ارتش مالی مختار کوآن، نخست‌وزیر و باه نداو، رئیس‌جمهور موقت مالی را به یک پایگاه نظامی در کاتی، واقع در ۱۵کیلومتری شهر باماکو، پایتخت این کشور منتقل کردند. گارد ریاست‌جمهوری نیز از انجام وظیفه خود در حفاظت از شخص رئیس‌جمهور سر باز زده و اجازه داده که ارتش این مقام را بازداشت کند.
نخست‌وزیر مالی پیشتر به خبرگزاری فرانسه گفته‌بود: «مردانی از سوی آسیمی گویتا (معاون رئیس‌جمهور موقت) آمدند تا مرا نزد رئیس‌جمهور که در فاصله نه‌چندان دوری از محل سکونت من زندگی می‌کند، ببرند.»
سلیمانه دوکور، وزیر دفاع تازه منصوب شده مالی نیز توسط ارتش این کشور بازداشت شد. گفتنی است، اوایل ماه میلادی جاری دولت موقت مالی که پس از کودتای نظامی (آگوست ۲۰۲۰) به قدرت رسیده‌بود، اعلام کرد که یک کابینه «گسترده» و جدید به‌زودی معرفی خواهد شد و این‌که فرآیند انتقال (قدرت) به دور از سلطه و دستور ارتش آغاز شده و در دور جدید انتخابات در فوریه ۲۰۲۲ به اوج خود خواهد رسید. اما هنگامی که مناصب جدید در کابینه دولت اعلام شد، چهره‌های نظامی همچنان عهده‌دار مناصب مهم و کلیدی بودند اما سادیو کامارا، وزیر دفاع سابق مالی به همراه سرهنگ مودیبو کانه، وزیر امنیت سابق این کشور که دو چهره اصلی در کودتای ماه آگوست به‌شمار می‌رفتند، مناصب خود را از دست داده‌بودند. لازم به ذکر است دولت انتقالی در سپتامبر ۲۰۲۰ تعیین شد و یک ماه پس از آن، ارتش مالی در میانه ماه‌ها اعتراضات گسترده مردمی علیه وضعیت بد اقتصادی، سوءمدیریت دولت در مقابله با همه‌گیری کرونا و نبرد ظاهرا بی‌پایان آن علیه تروریست‌ها، ابراهیم بوباکار کیتا، رئیس‌جمهور منتخب این کشور را از قدرت برکنار کرد. نداو (رئیس‌جمهور موقت مالی) که یک سرهنگ بازنشسته ارتش است، در دوران ریاست‌جمهوری ابراهیم کیتا وزیر دفاع این کشور بود و آسیمی گویتا که طراح اصلی این کودتا بود، هم‌اکنون معاون رئیس‌جمهور است.
کودتای تونس با استناد به قانون اساسی
قیس سعید، رئیس‌جمهور تونس نیز اخیرا به‌دنبال اعتراضات مردمی که با فراخوان برخی احزاب و شخصیت‌های فعال در شبکه‌های اجتماعی آغاز شد، نخست‌وزیر را برکنار و پارلمان را به مدت یک ماه به حالت تعلیق درآورد. در آن روزها، معترضان در اعتراض به سوءمدیریت بحران کرونا، با تجمع در برابر پارلمان خواستار انحلال آن و برکنار هشام المشیشی، نخست‌وزیر شدند و به برخی دفاتر حزب‌النهضه تونس به ریاست راشد الغنوشی که رئیس پارلمان نیز هست، حمله کرده و برخی را آتش زدند.
راشد الغنوشی، رئیس پارلمان تونس که ریاست جنبش النهضه را نیز به‌عهده دارد و نقش مهمی در دولت‌های ائتلافی ایفا کرده‌است این اقدامات رئیس‌جمهور را محکوم کرده و آنها را کودتا و حمله به دموکراسی توصیف کرد. اما قیس سعید که سال 2019 در تونس قدرت را به دست گرفت اتهامات در‌خصوص انجام کودتا را رد کرد و گفت اقدامات وی مطابق
قانون اساسی‌است. قیس سعید همچنین در بیانیه خود تاکید کرده علاوه‌بر برکنار کردن نخست‌وزیر و به تعلیق درآوردن فعالیت‌های پارلمان مصونیت قانونی اعضای پارلمان را نیز به حالت تعلیق درآورده‌است. قیس سعید با اعلام برکناری دولت، از تلاش برای بازگرداندن آرامش به کشور با کمک یک نخست‌وزیر جدید خبر داد! او در یک سخنرانی تلویزیونی گفت: این تصمیم‌ها را اتخاذ کرده‌ایم تا آرامش اجتماعی به تونس برگردد و کشور نجات داده شود.
کودتای 10هزار دلاری در ماداگاسکار
کودتای نافرجام سال 2009 در ماداگاسکار، یکی از عجیب‌ترین کودتاهای تاریخ آفریقا محسوب می‌شود. در این کودتا، سربازان یکی از کاخ‌های مارک راوالومانانا، رئیس‌جمهور وقت ماداگاسکار را در آنتاناناریوو، پایتخت این کشور تسخیر کردند.
تانک‌ها در ورودی در هم شکستند و چند انفجارها نیز رخ داد. هنگام حمله به این کاخ، راوالومانانا در محل دیگری در خارج از شهر اقامت داشت. بانک‌مرکزی ماداگاسکار نیز به تصرف سربازان شورشی درآمد. پیشتر آندری رادزوئل، شهردار سابق پایتخت و رهبر مخالفان که از حمایت مردم و نیروهای نظامی برخوردار است، خواهان بازداشت رئیس‌جمهور شده‌بود.
اتحادیه آفریقا ضمن محکوم کردن تلاش برای کودتا از مردم ماداگاسکار خواست به قانون‌اساسی این کشور احترام بگذارند. گروهی از افسران ارتش ماداگاسکار نیز با اقدام به شورش در پادگان محل استقرار خود در نزدیکی آنتاناناریوو گفتند دیگر حاضر نیستند از دستورات دولت پیروی کنند. رئیس‌جمهور ماداگاسکار پیشتر گفته‌بود اقدامات قهری علیه مخالفان خود را تشدید می‌کند تا از گسترش بیشتر بحران در کشور جلوگیری به عمل آورد. این کودتا سه روز بیشتر طول نکشید.
افسران شورشی پس از 15ساعت مذاکره با مقامات، چاره‌ای جز تسلیم‌شدن پیدا نکردند و به این بن‌بست پایان دادند. در پایان مذاکرات، شش نفر از افسران کودتاگر بازداشت و به زندانی در خارج از آنتاناناریوو(پایتخت) منتقل شدند. مقامات گفته‌اند 24 نفر دیگر به یک مکان نامشخص انتقال یافته‌اند.
اما ماجرا زمانی جالب‌تر شد که یک ژنرال ارشد ارتش ماداگاسکار به اتهام کودتا علیه دولت این کشور بازداشت شد. این ژنرال نظامی گروهی از تجار محلی از جمله بازرگانان هندی و پاکستانی را به کمک‌های مالی برای کودتای مارس 2009 متهم کرد.
چارلز آندریاناسواوینا، مدعی است تجار محلی این کشور برای ایجاد ناآرامی و آشوب در کودتای مارس 2009میلادی، شش‌میلیون دلار درنظر گرفته‌بودند. این ژنرال سابق ارتش ماداگاسکار با اعلام آمادگی برای بررسی موضوع کودتای مارس 2009 باحضور بازرسان بین‌المللی گفت: آماده‌ام درباره همه چیز شهادت دهم.
چارلز اعتراف کرد 10هزار دلار برای اجرای این کودتا دریافت کرده‌بود. از آن زمان، کودتای ماداگاسکار به کودتای 10هزار دلاری معروف شده‌است.
کودتایی که پس از 20 دقیقه خنثی شد
در فروردین امسال، در حالی که تنها دو روز به مراسم تحلیف محمد بازوم، رئیس‌جمهوری منتخب نیجر باقی بود صدای انفجار در نزدیکی کاخ ریاست‌جمهور در نیامی شنیده شد. متعاقبا رسانه‌ها اعلام کردند یک اقدام به کودتا در نیجر صورت گرفته‌است. صدای تیراندازی در نزدیکی کاخ ریاست جمهوری در نیامی شنیده شد. گارد ریاست‌جمهوری وارد عمل شد و پس از 20دقیقه اوضاع به روند آرام خود بازگشت.
خبرگزاری فرانسه اعلام کرد چند سرباز پس از اقدام به کودتا در نیجر دستگیر شدند. این رسانه فرانسوی به نقل از منابع امنیتی نوشت: پس از دستگیری نیروهای ارتش در پشت صحنه تلاش برای کودتا، اوضاع در نیجر تحت کنترل است. پیشتر، خبرگزاری فرانسه به نقل از یکی از شاهدان در منطقه پلتو در نزدیکی کاخ ریاست‌جمهوری نوشت تیراندازی از ساعت ۳ صبح به وقت محلی حدود ۲۰ دقیقه به طول انجامید. این خبرگزاری همچنین به نقل از یکی از ساکنان محلی نوشت تیراندازی شدید بود و سلاح‌های سنگین و سبک به کار گرفته شد. تاریخ نیجر به عنوان یکی از فقیرترین کشورهای ساحلی در جهان که گرفتار حملات مرگبار گروه‌های تروریستی است با کودتا نوشته شده‌است. نیجر در طول کمتر از نیم قرن گذشته شاهد چهار کودتا در سال‌های ۱۹۷۴، ۱۹۹۶، و ۱۹۹۹ و ۲۰۱۰ بوده‌است. آخرین مورد کودتا در این کشور به فوریه سال ۲۰۱۰ برمی‌گردد که در آن ممدو تانجا، رئیس‌جمهوری وقت نیجر ساقط شد. در این کودتا که در کمتر از ۲۴ ساعت رئیس‌جمهور برکنار شد. کودتاچی‌ها یک رهبر جدید برای کشورشان تعیین کردند.
کودتاگری که می‌خواست نامزد انتخابات شود
سال 2019میلادی و در فاصله یک‌سال باقی‌مانده تا انتخابات ریاست‌جمهوری در ساحل‌عاج، دادستانی این کشور گیلرمو سورو، رهبر پیشین شورشیان و نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور را به توطئه برای انجام کودتا متهم کرد. دادستانی ساحل‌عاج اعلام کرد سورو ممکن است به خاطر این اتهام به حبس ابد محکوم شود. پیشتر چهار منبع دولتی اعلام کرده‌بودند مقام‌های این کشور برای سورو که بیش از شش‌ماه است در خارج از کشور به سر می‌برد، قرار بازداشت صادر کرده‌اند. وی که قرار بود از فرانسه برای شرکت در مبارزات انتخاباتی به ساحل‌عاج بازگردد، از این تصمیم منصرف شد. سورو، رهبر شورشیان مخالف لوران باگبو، رئیس‌جمهور پیشین ساحل‌عاج بود که سال ۲۰۱۰ در انتخابات ریاست‌جمهوری شکست خورد. لوران باگبو از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۱ رئیس‌جمهور این کشور بود. وی پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۰ با نادیده انگاشتن آرای مردم و سرکوب مخالفانش، خود را رئیس‌جمهور ساحل‌عاج خواند. در این میان، محاکم قضایی کشور، باگبو و سورو را مقصر وقوع درگیری‌های داخلی در ساحل‌عاج دانسته‌اند. بر اثر این درگیری‌های خونین، هزاران نفر جان خود را ازدست دادند.
کودتا در سرزمین اهرام ثلاثه
در ژوئن ۲۰۱۳ و در سالگرد تحلیف محمد مرسی، نخستین رئیس‌جمهور انقلاب ۲۰۱۱ مصر، موجی از اعتراضات در این کشور علیه دولت جدید شکل گرفت. مخالفان که در رأس آنها محمد البرادعی قرار داشت، خواهان کناره‌گیری محمد مرسی از قدرت و برگزاری انتخابات زودهنگام در مصر بودند. با شدت‌گرفتن اعتراضات وزرای کشور، خارجه، دفاع، محیط‌زیست، گردشگری، دادگستری و برنامه‌ریزی مصر و همچنین نخست‌وزیر دولت مرسی یکی پس از دیگری استعفا کردند. در عین حال که مخالفان محمد مرسی در میدان التحریر قاهره تجمع کردند، حامیان وی نیز در حوالی مسجد رابعه عدویه به شعار دادن در حمایت از رئیس‌جمهور پرداختند. با این که محمد مرسی از ضعف‌های دولت نوپا سخن گفته و از مردم عذرخواهی کرد اما اعتراضات همچنان گسترش یافت. محمد مرسی بر نوپا بودن دولت خود تاکید داشت. البته در این معادله، نقش پشت‌پرده کشورهای عربستان‌سعودی و آمریکا را نیز نمی‌توان نادیده انگاشت. کشورهایی که درصدد تحریف بیداری اسلامی در
مصر برآمده‌بودند. ماجرا از نقطه‌ای رنگ و بوی کوتا به خود گرفت که ارتش مصر نیز برای طرفین ضرب‌الاجل تعیین کرد اگر به اختلافات پایان ندهند، وارد عمل خواهدشد. مرسی اظهارات ارتش را در این مورد غیرقانونی دانست. در نهایت شدت اعتراضات موجب شد در شبانگاه ۳ جولای ۲۰۱۳ ارتش مصر با کودتایی محمد مرسی را از قدرت برکنار کرده عبدالفتاح السیسی، وزیر دفاع مصر در نطقی ضمن برکناری وی، عدلی منصور، رئیس دادگاه قانون اساسی مصر را به عنوان رئیس‌جمهور موقت برای شش ماه تا برگزاری انتخابات زودهنگام معرفی کرد. پس از آن نیز السیسی با حمایت کامل حامیان خارجی و نظامیان و در سایه مشارکت نکردن اسلامگرایان و مخالفان کودتا در قاهره به قدرت رسید.
رسانه‌های بین‌المللی از وقوع کودتا در گینه خبر داده و اعلام کردند نظامیان رئیس‌جمهور و دولت را از کار برکنار کردند. هنوز انگیزه اصلی کودتاچیان به‌روشنی اعلام نشده و خبرگزاری‌ها اعلام کرده‌اند مشخص نیست کنترل اوضاع به‌درستی در دست کیست. ساعاتی پس از اعلام دستگیری رئیس‌جمهور گینه، آنتونی گوترش، دبیرکل سازمان ملل‌متحد کودتا در این کشور را محکوم کرد و خواستار آزادی فوری آلفا کنده شد.
فرانس‌پرس در گزارشی اعلام کرد افسران نیروهای ویژه گینه مدعی شدند آلفا کنده، رئیس‌جمهوری را دستگیر و نهادهای دولتی را منحل و اجرای قانون اساسی این کشور را متوقف کرده‌اند. این ادعا در حالی مطرح می‌شود که ساعاتی پیش از آن صدای تیراندازی شدید در اطراف کاخ ریاست‌جمهوری گینه در شهر کوناکری شنیده شده‌بود.
کودتاچیان در ویدئویی به گفت‌وگو با آلفا کنده پرداخته و از وی می‌پرسند آیا با او بدرفتاری شده؟ رئیس‌جمهور نیز که با شلوار جین و پیراهنی نامرتب روی مبلی لم داده از پاسخ به آنها طفره می‌رود.
گروهی از نیروهای ارتش سپس با انتشار یک پیام ویدئویی از سرنگونی دولت و بازداشت آلفا کنده خبر داده‌بودند. این در حالی است که وزارت دفاع گینه پیشتر به‌رغم انتشار ویدئوی کودتاچیان که در آن رئیس‌جمهور در اسارت نظامیان به تصویر کشیده شده‌بود ادعا کرد حمله به کاخ ریاست‌جمهوری مهار شده‌است.
سرهنگ‌دوم مامادی دومبویا، فرمانده نیروهای ویژه گینه در پیام ویدئویی دیگری تاکید کرد: «ما تصمیم گرفتیم پس از دستگیری رئیس‌جمهور که اکنون کنار ما است قانون اساسی، کلیه نهادها و دولت را منحل کنیم و کلیه مرزهای زمینی و هوایی کشور را نیز ببندیم.»
وی که پرچم کشورش را به خود پیچیده‌بود در این پیام ویدئویی که سپس ساعت ۱۴ به وقت گرینویچ پس از قطع برنامه‌های عادی از تلویزیون ملی گینه نیز پخش شد دولت را به سوءمدیریت محکوم کرد. وزارت دفاع گینه در بیانیه خود تاکید کرده‌بود کودتاچیان قبل از حرکت به سوی کاخ‌ریاست‌جمهوری با تیراندازی در کوناکری رعب و وحشت به‌راه‌انداختند اما گارد ریاست‌جمهوری با پشتیبانی نیروهای دفاعی و امنیتی، وفاداران به دولت و جمهوریخواهان حمله مهاجمان را خنثی کردند.
کودتا پشت کودتا در مالی
کشور مالی را باید به کانون کودتا در قاره آفریقا تشبیه کرد. کشوری که هرازگاهی، بخشی از ارتش و نظامیان در آن کودتا می‌کنند و قدرت را تحویل گروه یا افراد دیگری می‌دهند. این چرخه سال‌هاست در مالی ادامه دارد.
در تازه‌ترین کودتای صورت‌گرفته در مالی (در خرداد امسال)، فرماندهان ارتش مالی مختار کوآن، نخست‌وزیر و باه نداو، رئیس‌جمهور موقت مالی را به یک پایگاه نظامی در کاتی، واقع در ۱۵کیلومتری شهر باماکو، پایتخت این کشور منتقل کردند. گارد ریاست‌جمهوری نیز از انجام وظیفه خود در حفاظت از شخص رئیس‌جمهور سر باز زده و اجازه داده که ارتش این مقام را بازداشت کند.
نخست‌وزیر مالی پیشتر به خبرگزاری فرانسه گفته‌بود: «مردانی از سوی آسیمی گویتا (معاون رئیس‌جمهور موقت) آمدند تا مرا نزد رئیس‌جمهور که در فاصله نه‌چندان دوری از محل سکونت من زندگی می‌کند، ببرند.»
سلیمانه دوکور، وزیر دفاع تازه منصوب شده مالی نیز توسط ارتش این کشور بازداشت شد. گفتنی است، اوایل ماه میلادی جاری دولت موقت مالی که پس از کودتای نظامی (آگوست ۲۰۲۰) به قدرت رسیده‌بود، اعلام کرد که یک کابینه «گسترده» و جدید به‌زودی معرفی خواهد شد و این‌که فرآیند انتقال (قدرت) به دور از سلطه و دستور ارتش آغاز شده و در دور جدید انتخابات در فوریه ۲۰۲۲ به اوج خود خواهد رسید. اما هنگامی که مناصب جدید در کابینه دولت اعلام شد، چهره‌های نظامی همچنان عهده‌دار مناصب مهم و کلیدی بودند اما سادیو کامارا، وزیر دفاع سابق مالی به همراه سرهنگ مودیبو کانه، وزیر امنیت سابق این کشور که دو چهره اصلی در کودتای ماه آگوست به‌شمار می‌رفتند، مناصب خود را از دست داده‌بودند. لازم به ذکر است دولت انتقالی در سپتامبر ۲۰۲۰ تعیین شد و یک ماه پس از آن، ارتش مالی در میانه ماه‌ها اعتراضات گسترده مردمی علیه وضعیت بد اقتصادی، سوءمدیریت دولت در مقابله با همه‌گیری کرونا و نبرد ظاهرا بی‌پایان آن علیه تروریست‌ها، ابراهیم بوباکار کیتا، رئیس‌جمهور منتخب این کشور را از قدرت برکنار کرد. نداو (رئیس‌جمهور موقت مالی) که یک سرهنگ بازنشسته ارتش است، در دوران ریاست‌جمهوری ابراهیم کیتا وزیر دفاع این کشور بود و آسیمی گویتا که طراح اصلی این کودتا بود، هم‌اکنون معاون رئیس‌جمهور است.
کودتای تونس با استناد به قانون اساسی
قیس سعید، رئیس‌جمهور تونس نیز اخیرا به‌دنبال اعتراضات مردمی که با فراخوان برخی احزاب و شخصیت‌های فعال در شبکه‌های اجتماعی آغاز شد، نخست‌وزیر را برکنار و پارلمان را به مدت یک ماه به حالت تعلیق درآورد. در آن روزها، معترضان در اعتراض به سوءمدیریت بحران کرونا، با تجمع در برابر پارلمان خواستار انحلال آن و برکنار هشام المشیشی، نخست‌وزیر شدند و به برخی دفاتر حزب‌النهضه تونس به ریاست راشد الغنوشی که رئیس پارلمان نیز هست، حمله کرده و برخی را آتش زدند.
راشد الغنوشی، رئیس پارلمان تونس که ریاست جنبش النهضه را نیز به‌عهده دارد و نقش مهمی در دولت‌های ائتلافی ایفا کرده‌است این اقدامات رئیس‌جمهور را محکوم کرده و آنها را کودتا و حمله به دموکراسی توصیف کرد. اما قیس سعید که سال 2019 در تونس قدرت را به دست گرفت اتهامات در‌خصوص انجام کودتا را رد کرد و گفت اقدامات وی مطابق
قانون اساسی‌است. قیس سعید همچنین در بیانیه خود تاکید کرده علاوه‌بر برکنار کردن نخست‌وزیر و به تعلیق درآوردن فعالیت‌های پارلمان مصونیت قانونی اعضای پارلمان را نیز به حالت تعلیق درآورده‌است. قیس سعید با اعلام برکناری دولت، از تلاش برای بازگرداندن آرامش به کشور با کمک یک نخست‌وزیر جدید خبر داد! او در یک سخنرانی تلویزیونی گفت: این تصمیم‌ها را اتخاذ کرده‌ایم تا آرامش اجتماعی به تونس برگردد و کشور نجات داده شود.
کودتای 10هزار دلاری در ماداگاسکار
کودتای نافرجام سال 2009 در ماداگاسکار، یکی از عجیب‌ترین کودتاهای تاریخ آفریقا محسوب می‌شود. در این کودتا، سربازان یکی از کاخ‌های مارک راوالومانانا، رئیس‌جمهور وقت ماداگاسکار را در آنتاناناریوو، پایتخت این کشور تسخیر کردند.
تانک‌ها در ورودی در هم شکستند و چند انفجارها نیز رخ داد. هنگام حمله به این کاخ، راوالومانانا در محل دیگری در خارج از شهر اقامت داشت. بانک‌مرکزی ماداگاسکار نیز به تصرف سربازان شورشی درآمد. پیشتر آندری رادزوئل، شهردار سابق پایتخت و رهبر مخالفان که از حمایت مردم و نیروهای نظامی برخوردار است، خواهان بازداشت رئیس‌جمهور شده‌بود.
اتحادیه آفریقا ضمن محکوم کردن تلاش برای کودتا از مردم ماداگاسکار خواست به قانون‌اساسی این کشور احترام بگذارند. گروهی از افسران ارتش ماداگاسکار نیز با اقدام به شورش در پادگان محل استقرار خود در نزدیکی آنتاناناریوو گفتند دیگر حاضر نیستند از دستورات دولت پیروی کنند. رئیس‌جمهور ماداگاسکار پیشتر گفته‌بود اقدامات قهری علیه مخالفان خود را تشدید می‌کند تا از گسترش بیشتر بحران در کشور جلوگیری به عمل آورد. این کودتا سه روز بیشتر طول نکشید.
افسران شورشی پس از 15ساعت مذاکره با مقامات، چاره‌ای جز تسلیم‌شدن پیدا نکردند و به این بن‌بست پایان دادند. در پایان مذاکرات، شش نفر از افسران کودتاگر بازداشت و به زندانی در خارج از آنتاناناریوو(پایتخت) منتقل شدند. مقامات گفته‌اند 24 نفر دیگر به یک مکان نامشخص انتقال یافته‌اند.
اما ماجرا زمانی جالب‌تر شد که یک ژنرال ارشد ارتش ماداگاسکار به اتهام کودتا علیه دولت این کشور بازداشت شد. این ژنرال نظامی گروهی از تجار محلی از جمله بازرگانان هندی و پاکستانی را به کمک‌های مالی برای کودتای مارس 2009 متهم کرد.
چارلز آندریاناسواوینا، مدعی است تجار محلی این کشور برای ایجاد ناآرامی و آشوب در کودتای مارس 2009میلادی، شش‌میلیون دلار درنظر گرفته‌بودند. این ژنرال سابق ارتش ماداگاسکار با اعلام آمادگی برای بررسی موضوع کودتای مارس 2009 باحضور بازرسان بین‌المللی گفت: آماده‌ام درباره همه چیز شهادت دهم.
چارلز اعتراف کرد 10هزار دلار برای اجرای این کودتا دریافت کرده‌بود. از آن زمان، کودتای ماداگاسکار به کودتای 10هزار دلاری معروف شده‌است.
کودتایی که پس از 20 دقیقه خنثی شد
در فروردین امسال، در حالی که تنها دو روز به مراسم تحلیف محمد بازوم، رئیس‌جمهوری منتخب نیجر باقی بود صدای انفجار در نزدیکی کاخ ریاست‌جمهور در نیامی شنیده شد. متعاقبا رسانه‌ها اعلام کردند یک اقدام به کودتا در نیجر صورت گرفته‌است. صدای تیراندازی در نزدیکی کاخ ریاست جمهوری در نیامی شنیده شد. گارد ریاست‌جمهوری وارد عمل شد و پس از 20دقیقه اوضاع به روند آرام خود بازگشت.
خبرگزاری فرانسه اعلام کرد چند سرباز پس از اقدام به کودتا در نیجر دستگیر شدند. این رسانه فرانسوی به نقل از منابع امنیتی نوشت: پس از دستگیری نیروهای ارتش در پشت صحنه تلاش برای کودتا، اوضاع در نیجر تحت کنترل است. پیشتر، خبرگزاری فرانسه به نقل از یکی از شاهدان در منطقه پلتو در نزدیکی کاخ ریاست‌جمهوری نوشت تیراندازی از ساعت ۳ صبح به وقت محلی حدود ۲۰ دقیقه به طول انجامید. این خبرگزاری همچنین به نقل از یکی از ساکنان محلی نوشت تیراندازی شدید بود و سلاح‌های سنگین و سبک به کار گرفته شد. تاریخ نیجر به عنوان یکی از فقیرترین کشورهای ساحلی در جهان که گرفتار حملات مرگبار گروه‌های تروریستی است با کودتا نوشته شده‌است. نیجر در طول کمتر از نیم قرن گذشته شاهد چهار کودتا در سال‌های ۱۹۷۴، ۱۹۹۶، و ۱۹۹۹ و ۲۰۱۰ بوده‌است. آخرین مورد کودتا در این کشور به فوریه سال ۲۰۱۰ برمی‌گردد که در آن ممدو تانجا، رئیس‌جمهوری وقت نیجر ساقط شد. در این کودتا که در کمتر از ۲۴ ساعت رئیس‌جمهور برکنار شد. کودتاچی‌ها یک رهبر جدید برای کشورشان تعیین کردند.
کودتاگری که می‌خواست نامزد انتخابات شود
سال 2019میلادی و در فاصله یک‌سال باقی‌مانده تا انتخابات ریاست‌جمهوری در ساحل‌عاج، دادستانی این کشور گیلرمو سورو، رهبر پیشین شورشیان و نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور را به توطئه برای انجام کودتا متهم کرد. دادستانی ساحل‌عاج اعلام کرد سورو ممکن است به خاطر این اتهام به حبس ابد محکوم شود. پیشتر چهار منبع دولتی اعلام کرده‌بودند مقام‌های این کشور برای سورو که بیش از شش‌ماه است در خارج از کشور به سر می‌برد، قرار بازداشت صادر کرده‌اند. وی که قرار بود از فرانسه برای شرکت در مبارزات انتخاباتی به ساحل‌عاج بازگردد، از این تصمیم منصرف شد. سورو، رهبر شورشیان مخالف لوران باگبو، رئیس‌جمهور پیشین ساحل‌عاج بود که سال ۲۰۱۰ در انتخابات ریاست‌جمهوری شکست خورد. لوران باگبو از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۱ رئیس‌جمهور این کشور بود. وی پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۱۰ با نادیده انگاشتن آرای مردم و سرکوب مخالفانش، خود را رئیس‌جمهور ساحل‌عاج خواند. در این میان، محاکم قضایی کشور، باگبو و سورو را مقصر وقوع درگیری‌های داخلی در ساحل‌عاج دانسته‌اند. بر اثر این درگیری‌های خونین، هزاران نفر جان خود را ازدست دادند.
کودتا در سرزمین اهرام ثلاثه
در ژوئن ۲۰۱۳ و در سالگرد تحلیف محمد مرسی، نخستین رئیس‌جمهور انقلاب ۲۰۱۱ مصر، موجی از اعتراضات در این کشور علیه دولت جدید شکل گرفت. مخالفان که در رأس آنها محمد البرادعی قرار داشت، خواهان کناره‌گیری محمد مرسی از قدرت و برگزاری انتخابات زودهنگام در مصر بودند. با شدت‌گرفتن اعتراضات وزرای کشور، خارجه، دفاع، محیط‌زیست، گردشگری، دادگستری و برنامه‌ریزی مصر و همچنین نخست‌وزیر دولت مرسی یکی پس از دیگری استعفا کردند. در عین حال که مخالفان محمد مرسی در میدان التحریر قاهره تجمع کردند، حامیان وی نیز در حوالی مسجد رابعه عدویه به شعار دادن در حمایت از رئیس‌جمهور پرداختند. با این که محمد مرسی از ضعف‌های دولت نوپا سخن گفته و از مردم عذرخواهی کرد اما اعتراضات همچنان گسترش یافت. محمد مرسی بر نوپا بودن دولت خود تاکید داشت. البته در این معادله، نقش پشت‌پرده کشورهای عربستان‌سعودی و آمریکا را نیز نمی‌توان نادیده انگاشت. کشورهایی که درصدد تحریف بیداری اسلامی در
مصر برآمده‌بودند. ماجرا از نقطه‌ای رنگ و بوی کوتا به خود گرفت که ارتش مصر نیز برای طرفین ضرب‌الاجل تعیین کرد اگر به اختلافات پایان ندهند، وارد عمل خواهدشد. مرسی اظهارات ارتش را در این مورد غیرقانونی دانست. در نهایت شدت اعتراضات موجب شد در شبانگاه ۳ جولای ۲۰۱۳ ارتش مصر با کودتایی محمد مرسی را از قدرت برکنار کرده عبدالفتاح السیسی، وزیر دفاع مصر در نطقی ضمن برکناری وی، عدلی منصور، رئیس دادگاه قانون اساسی مصر را به عنوان رئیس‌جمهور موقت برای شش ماه تا برگزاری انتخابات زودهنگام معرفی کرد. پس از آن نیز السیسی با حمایت کامل حامیان خارجی و نظامیان و در سایه مشارکت نکردن اسلامگرایان و مخالفان کودتا در قاهره به قدرت رسید.
