گزارشی از عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای و بررسی تاثیرات سیاسی اقتصادی و امنیتی این اتفاق
استقبال همپیمانان شرقی از ایران
جمعههای دولت سیزدهم همچنان روی دور خبرها و اتفاقات مهم است؛ حالا در چهارمین جمعه دولت سیدابراهیم رئیسی و در سفری که او به دعوت امامعلی رحمان رئیس دورهای سازمان همکاریهای شانگهای و رئیس جمهور تاجیکستان به این کشور داشته، خبر رسید که ایران به عنوان عضو رسمی اجلاس شانگهای پذیرفته شده است. خبری مهم که بازتابهای زیادی داشته و دارد، حالا در کنار روسیه، چین و هند، جمهوری اسلامی ایران هم ضلع چهارم مربع قدرت شرق را شکل می دهد و قطعا عضویت دائم ایران در پیمان شانگهای، نقطه عطفی در ایجاد تعادل و توازن در روابط آسیا با غرب خواهد بود. به نظر میرسد در این بازه زمانی ما دیگر وارد نظم نوینی در قرن فعلی شدهایم که از منظر اقتصادی و سیاسی بسیار تعیینکننده است، البته این همه ماجرا نیست و بخش دیگری که به عضویت ایران در شانگهای وزن میدهد این است که سازمان همکاری شانگهای برخلاف نمونه غربی یعنی سازمان ناتو، یک معاهده صرفا نظامی و امنیتی نبوده و ابعاد قابل توجهی از همکاریهای فرهنگی، اقتصادی اعم از بازرگانی، بانکی و انرژی را شامل میشود که تبعا دولت باید از ظرفیتهای بهوجود آمده در این حوزهها حداکثر استفاده را داشته باشد. البته همانطور که در گزارش پیشین هم درباره اجلاس شانگهای گفته بودیم این اتفاق یعنی عضویت ایران میتواند هم نقطه آغاز استراتژی عملگرایانه نگاه به شرق در سیاست خارجی جمهوری اسلامی باشد و هم یک مزیت مهم برای ارائه امتیازات مشابه از سوی چین و روسیه به دولت سیزدهم. بنابراین با تحقق پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای در آخرین روزهای تابستان 1400 این موضوع قطعا در نخستین ماههای فعالیت رئیسی یک پیروزی بزرگ در حوزه دیپلماسی است که باید دید دولت تا چه حد میتواند از آن به عنوان یک مزیت و فرصت ایدهآل بهره ببرد.
تشکر رئیسجمهور از اعضای شانگهای برای قبول عضویت دائم ایران
سیدابراهیم رئیسی طی سخنانی در جمع سران و مقامهای شرکتکننده در بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای با بیان اینکه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران همواره مبتنی بر مشارکت فعال در سازمانهای بینالمللی، چندجانبهگرایی و مخالفت با یکجانبهگرایی بر پایه عدالت، همکاری، احترام متقابل و ضرورت ایفای نقش سازنده در مواجهه با چالشهای بینالمللی و منطقهای بوده است، گفت: تقویت همکاریهای دوجانبه به ویژه در عرصه اقتصادی، عامل مهمی در ارتقای نقش راهبردی سازمان همکاری شانگهای در اقتصاد جهانی است.وی افزود: سازمان همکاری شانگهای به خوبی نشان داده که میتواند با اتکای به ظرفیتهای اقتصادی، سیاسی، ارزشی و جمعیتی خود به نیروی پیشران چند جانبهگرایی جهانی تبدیل شود واین امر نشاندهنده فراهم بودن بستر شکلدهی به جامعهای بر پایه ارزشهای مشترک کشورهای در حال توسعه است.رئیس جمهور با بیان اینکه امروز جهان وارد دوران جدیدی شده است و سلطهطلبی و یکجانبهگرایی رو به زوال است، اظهار کرد: نظام بینالملل به سوی چند قطبی شدن و بازتوزیع قدرت به سود کشورهای مستقل، در حال تغییر است.رئیسی تصریح کرد: در شرایط کنونی صلح و امنیت جهانی از ناحیه سلطه طلبی و چالشهایی همچون تروریسم، افراط گرایی و جداییطلبی در معرض تهدید قرار دارد؛ تهدیدهایی که طیف وسیعی از کشورهای جهان و بویژه اعضا و شرکای سازمان همکاری شانگهای را هدف قرار داده است و حفظ و تقویت صلح در این پهنه گسترده، نه یک انتخاب بلکه یک ضرورت است.رئیس جمهوری اسلامی ایران تاکید کرد: سازمان همکاری شانگهای و «روح حاکم بر آن» یعنی اعتماد متقابل، منافع مشترک، برابری، رایزنی مشترک، احترام به تنوع فرهنگی و توسعه مشترک، ابزاری کلیدی در راستای حفظ صلح در قرن 21 است.
رئیسی: راه حل مسائل افغانستان، فقط گفتوگو بین افغانهاست
رئیس جمهور در نشست دیگری در اجلاس پیمان امنیت جمعی افغانستان که در حاشیه بیست و یکمین نشست سران کشورهای سازمان همکاری شانگهای برگزار شد، اظهار کرد: تاریخ افغانستان درس بزرگی درباره مقاومت مردم این کشوردر برابر حضور دخالت خارجی به ما میدهد، مردم افغانستان ثابت کردند که نمیپذیرند کشوری خارجی سرنوشت آنها را رقم بزند.وی تاکید کرد: ما معتقدیم زمانی صلح در افغانستان پایدار خواهد شد که دولت و ارکان حاکمیت بازتاب دهنده ترکیب جامعه افغانستانی باشد و تمامی اقوام و گروههای این کشور به طور واقعی احساس کنند شراکتی اثرگذار و متناسب با وزن خود در دولت دارند و حاکمیت مبتنی بر رای و نظر مردم است.
رئیسی: مذاکره را برای «مذاکره» نمیخواهیم
سید ابراهیم رئیسی صبح جمعه هم در دیدار قاسم توقایف رئیس جمهور قزاقستان، تحولات افغانستان را موضوع مشترک همه کشورهای منطقه اعلام کرده و گفته بود: مشکلات افغانستان صرفا با تشکیل دولتی فراگیر و با مشارکت همه اقوام و گروهها که بتواند صلح و ثبات را در این کشور برقرار کند و پرهیز کشورهای خارجی از مداخله در امور افغانستان حل و فصل خواهد شد. رئیس جمهور با بیان اینکه ایران به دنبال حل و فصل مساله هستهای از طریق گفتوگو است، تاکید کرد: البته چنانکه پیشتر نیز اعلام شده است، مذاکره را برای مذاکره نمیخواهیم و به دنبال مذاکراتی هستیم که به حل مساله و رسیدن به نتیجه منجر شود.
تضمین امنیت سرمایهگذاری در دولت سیزدهم
رئیس جمهور شامگاه پنجشنبه هم در اولین روز سفر به تاجیکستان به اجتماع ایرانیان مقیم در سفارت ایران رفت و در جمع آنها گفت: فعال شدن و رونق یافتن صادرات کالا و خدمات از ایران به کشورهای همسایه و منطقه جزو برنامههای اصلی و اولویت دار دولت سیزدهم است لذا صادرات کالا و خدمات از ایران به کشورهای دیگر و به خصوص همسایگان میتواند عامل مهمی در ارتقای سطح روابط خارجی کشورمان باشد.
وی با بیان اینکه هیچ کشوری توسعه نیافته، الا اینکه سیاست خارجی و وزارت خارجه آن در خدمت صادرات محصولات و خدمات آن کشور قرار گرفتند، اضافه کرد: یکی از مهمترین الزامات پیشرفت کشور این است که وزارت امور خارجه، اولویت خود را دیپلماسی اقتصادی بداند.رئیس جمهور با اشاره به ایجاد معاونتی برای اقتصاد و دیپلماسی اقتصادی از سوی وزیر امور خارجه تصریح کرد: دولت سیزدهم برای فعال کردن دیپلماسی اقتصادی برنامه دارد و از این پس میزهای اقتصادی فعال و فعالتر میشود و کار توسعه بازارهای صادراتی و تقویت تعاملات اقتصادی کشور را به شکل جدی و عملیاتی پیش میبریم و موانع برطرف خواهد شد.وی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه امروز بستر برای سرمایه گذاری ایرانیان خارج از کشور در بخشهای مختلف مهیاست و امنیت سرمایه و سرمایهگذار کاملا تضمین شده است، خاطرنشان کرد: زمینه سرمایهگذاری ایرانیان در داخل کشور را به طرق مختلف از جمله تسهیل و تسریع صدور مجوزها فراهم کرده و از فعالیت شرکتهای ایرانی در خارج از کشور حمایت میکنیم.
توافق روسای جمهور ایران و ترکمنستان برای حل مساله گاز
سید ابراهیم رئیسی و «قربانقلی بردی محمداف» در دیدار خود در حاشیه اجلاس سازمان همکاری شانگهای برای حل مساله گاز توافق کردند. تبادل انرژی و افزایش حجم مبادلات و ترانزیت کالا بین دو کشور هم از جمله زمینه های مستعد برای تقویت همکاری های ایران و ترکمنستان عنوان شد.
رئیس جمهور همچنین با رئیس جمهور ازبکستان هم دیدار کرد و در این نشست گفت: سطح فعلی روابط اقتصادی تهران و تاشکند هم سطح روابط سیاسی دو کشور نیست و جمهوری اسلامی علاقهمند است روابط اقتصادی را در چارچوب گسترش مناسبات با همسایگان بیش از پیش گسترش دهد. رئیسی در دیدار نخست وزیر پاکستان هم بر ظرفیتهای ارزشمندی که برای گسترش مناسبات بین تهران و اسلام آباد وجود دارد تاکید کرد. البته رئیس جمهور در گفتوگوی خود با نخست وزیر پاکستان با قبول درخواست او برای برگزاری نشست مشترک درباره تحولات افغانستان، خطاب به آنها گفت که باید تلاش کرد حکومتی در افغانستان شکل بگیرد که همه اقوام و گروهها را در بر گرفته و برخاسته از اراده آحاد مردم این کشور باشد. کلید حل مشکلات افغانستان، تشکیل حکومت فراگیر و جلوگیری از مداخلات بیگانگان در امور این کشور است.
دیدار حاشیهای دیگر این سفر دو روزه هم دیدار با رئیسجمهور بلاروس بود که در آن بر توسعه مناسبات اقتصادی تاکید شد. رئیسی در این دیدار هم گفت که سطح روابط اقتصادی ایران و بلاروس کافی و راضیکننده نیست و از این رو تکمیل هر چه سریعتر پروژههای مشترک دو کشور میتواند روند گسترش تعاملات اقتصادی دوجانبه را تسریع و تسهیل کند.