تحول با طرح هوشمند‌ کلید خورد

از آغاز دولت سیزدهم ‌ ابراهیم رئیسی خواستار ارائه طرح تحول در مقابله با بیماری کرونا شده بود. حالا و پس از گذشت نزدیک به یک ماه از خواسته رئیس‌جمهور می‌توان «اجرای طرح هوشمند محدودیت‌ها» را اولین نشانه از طرح تحول در مقابله با بیماری کرونا تعبیر کرد. قرنطینه هوشمند، افراد مبتلا به کرونا را شناسایی و محدودیت‌ها را برای آنها اعمال می‌کند. به این معنا که با قرنطینه هوشمند، به جای محدودیت عام، محدودیت فقط شامل کسانی می‌شود که مبتلا به کرونا باشند. یکی از مهم‌ترین پیامدهای این طرح به باور بسیاری از جمله احمد وحیدی، وزیر کشور‌ بهبود وضعیت معیشتی و اقتصادی شهروندان است. او با اشاره به مزیت‌های قرنطینه هوشمند گفت: «کسب و کارها با این روش به روند عادی خود بازمی‌گردد و مشکلات اقتصادی ناشی از محدودیت‌ها برطرف می‌شود.» اهمیت اجرای این طرح را می‌توان در گفته‌های اخیر ابراهیم رئیسی در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا هم دریافت. او در جلسه دیروز با اشاره به این‌که برای مقابله با ویروس کرونا محدودیت‌های هوشمند به مرور جای تعطیلی مراکز را می‌گیرد، اعلام کرد: «در شرایط کنونی مراکز علمی و پژوهشی باید برای جبران عقب‌ماندگی‌های ناشی از شیوع کرونا، در مسائل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و آموزشی، نسخه‌ها و راهکارهای مناسب تدوین و ارائه کنند.»

چگونگی فعالیت سامانه طرح هوشمند
تصمیم به اجرای این طرح قطعا نیازمند زیرساخت‌های لازم آن است. همین حالا که تنها خبر اعمال این محدودیت‌ها اعلام شده مخالفانی وجود دارند که معتقدند در سامانه واکسیناسیون عمومی هم نقص‌هایی وجود داشته و محدودیت‌های هوشمند نیازمند سامانه‌ای عاری از هرگونه نقص است. مصطفی قانعی، عضو ستاد ملی مقابله با کرونا اما معتقد است سامانه اطلاعاتی طراحی شده قادر است این نوید را به کسانی که واکسن زده‌اند و ناقل ویروس نیستند بدهد که اجازه داشته باشند کسب و کارهایشان را بازگشایی کنند. درباره چگونگی فعالیت این سامانه اما باید پای حرف‌های حسین ذوالفقاری، دبیر کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا نشست. به گفته او ‌«در این سامانه اصل بر این گذاشته شده که ضوابط برای خدمات گیرنده، خدمات‌دهنده و محیط خدمات در نظر گرفته شود. اگر از این سه عامل مطمئن شویم قطعا همه می‌توانند فعالیت کنند.»‌
برای مثال در محیط هتل اگر افرادی که ارائه خدمات می‌کنند به لحاظ بیماری مشکلی نداشته باشند و محیط ارائه خدمات نیز براساس ضوابط رعایت پروتکل‌ها باشد و خدمات گیرنده نیز واکسن زده باشد یا دارای تست پی سی آر مثبت نباشد در این صورت این هتل می‎تواند فعالیت معمول داشته باشد. او می‌گوید: «قطعا در این سامانه و پلتفرمی که طراحی شده، ارزیابی این موارد امکان‌پذیر می‌شود. در مورد تردد بین شهری و حضور در رستوران‌ها نیز رعایت ضوابط اعلامی وزارت بهداشت در قالب همین پلتفرم امکان‌پذیر است.»

از تخفیف فروشگاهی تا لغو تردد شبانه
‌‌از گفته‌های مسؤولان ستاد می‌توان متوجه شد سامانه اطلاعاتی اجرای طرح هوشمند محدودیت‌ها آماده استفاده است. این سامانه قرار است از یک یا دو هفته آینده در استان قزوین به صورت آزمایشی فعالیتش را آغاز کند و در صورت نبود مشکل در آینده نزدیک به صورت سراسری به کار گرفته شود. اما سوال این است که با به کارگیری این سامانه چه محدودیت‌هایی برای افراد مشمول لغو می‌شود؟ پاسخ این سوال به صورت یک فهرست مجزا از سوی مسؤولان عنوان نشده است، اما در میانه گفته‌های آنها یا مثال‌هایشان برای فهم بهتر این موضوع می‌توان به مصداق‌هایی از این محدودیت‌ها رسید.
دبیر کمیته امنیتی، اجتماعی و انتظامی ستاد ملی مدیریت بیماری کرونا یکی از این مصداق‌ محدودیت‌ها را «ترددهای شهری» خوانده است. او گفته برای ترددهای شهری می‌توان از روی شماره پلاک خودرو‌‌ متوجه شو‌د که راننده واکسن زده است یا خیر یا این‌که تست پی سی آر مثبت دارد یا خیر. برای رانندگان اتوبوس نیز از طریق‌ QR‌ کد افراد می‌توان مطمئن شد که راننده واکسن تزریق کرده و یا تست پی سی آر مثبت دارد یا خیر. از سوی دیگر رانندگان نیز می‌توانند در حین دریافت بلیت از سلامت تک‌تک مسافران مطمئن شوند.
مصطفی قانعی هم در رابطه با فعالیت اقتصادی صنوف مثال زده است. او می‌گوید با اجرای این طرح صاحب کسب و کارهایی که دو دوز واکسن را دریافت کرده باشند می‌توانند به فعالیت اقتصادی خود ادامه دهند.
علی‌اصغر باقرزاده، عضو کمیسیون بهداشت مجلس هم معتقد است حسن این طرح در شناور بودن مواردی است که می‌توان ‌به کار گرفت‌. او به جام‌جم می‌گوید: « لغو منع ترددهای شبانه می‌تواند یکی از محدودیت‌هایی باشد که به واسطه این طرح لغو می‌شوند. به این مفهوم که افرادی که دو دوز واکسن را تزریق کرده باشند می‌توانند از محدودیت ترددهای شبانه معاف شوند و مشمول‌ جریمه نشوند.» باقرزاده معتقد است هر محدودیتی که به واسطه کرونا برای افراد اعمال شده می‌تواند در فهرست لغو این طرح قرار گیرد. او می‌افزاید: «علاوه بر لغو برخی از محدودیت‌ها می‌توان از ابزار تشویقی هم استفاده کرد، به این مفهوم که بسیاری از صاحبان کسب و کاری که هنوز واکسن نزده‌اند می‌توانند علاوه بر رفع محدودیت‌های احتمالی در این طرح مشمول دریافت بسته‌های تشویقی دیگری هم شوند.»
سوی دیگر سیاست‌های تشویقی مورد اشاره این عضو کمیسیون بهداشت برخورد با افرادی است که وزارت بهداشت آنها را «واکسن‌گریزان »نامیده است. محسن فرهادی، معاون مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت اعلام کرد:«‌برخورد قانونی وزارت بهداشت با افرادی که واکسن تزریق نمی‌کنند، ممکن است عدم ارائه برخی خدمات باشد که البته پلتفرم کلی آن آماده شده و به شرط تصویب ستاد ملی کرونا به زودی در کشور اجرایی می‌شود. یعنی فرد از خدمات عادی محروم می‌شود.» نکته مورد اشاره او را می‌توان در گفته‌های مهدی زارع، کارشناس مدیریت بحران هم یافت. او در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به تجربه کشور فرانسه در این حوزه می‌گوید: «برای مثال در این کشور‌ عنوان گذرنامه سلامت برای افراد تعریف شده است و تنها افرادی که واکسینه شده‌اند می‌توانند با ارائه گذرنامه سلامت، از خدمات اجتماعی استفاده کنند.» او معتقد است ابزار و زیرساخت‌های لازم برای اجرای این طرح در کشور مهیاست. زارع می‌افزاید: «‌در بدیهی‌ترین حالت برای اجرای‌ قرنطینه هوشمند، می‌توانیم سالن عمومی سینما را مثال بزنیم؛ آن‌وقت است که با اجرایی شدن قرنطینه هوشمند، مسؤول سینما، ابتدا بارکد کارت واکسن دیجیتال فرد را اسکن می‌کند و بعد اجازه ورود به سینما را به او می‌دهد.»
از ورود به سالن‌های سینما گرفته تا حضور در باشگاه‌های ورزشی و ورزشگاه‌ها همه از جمله مواردی است که با استفاده از طرح هوشمند محدودیت‌ها قابلیت اجرایی دارد. اما علی‌اصغر باقرزاده همچنان معتقد است می‌توان برای بهبود عملکرد این طرح مردم را با ابزارهای تشویقی به واکسیناسیون ترغیب کرد. او به جام‌جم می‌گوید: «می‌توان شرایطی ایجاد کرد که‌ استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی ‌و ‌‌خدمات‌‌ فروشگاه‌های بزرگ برای افرادی که واکسن زده‌اند تسهیل شود و به آنها تخفیف‌های مناسبی داد.»

‌امید به بازگشت به زندگی
‌‌اعمال هوشمند محدودیت‌ها نیازمند فراهم بودن زیرساخت‌های لازم آن است. فارغ از سامانه مهیا شده برای انجام این طرح باید به شرایطی که لازمه اجرای این طرح هم هست اشاره کرد. یکی از مهم‌ترین این شرایط، بستر مهیا برای واکسیناسیون عمومی است. علیرضا ناجی،‌رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به جام‌جم می‌گوید: «وقتی می‌توانیم چنین محدودیت‌هایی را اجرایی کنیم که برای شهروندان شرایط واکسیناسیون عمومی را فراهم کرده باشیم، به این مفهوم که افراد نباید مانعی در زدن واکسن داشته باشند. با توجه به ذخیره خوب واکسن و افزایش مراکز و تسریع روند واکسیناسیون تصمیم به اجرای طرح هوشمند محدودیت‌ها هم می‌تواند به لحاظ روانی بسیار کمک‌کننده باشد و هم آرام آرام مردم را به شرایط معمول زندگی باز گرداند. چرا که در مهار فراگیری حتی با وجود رسیدن به ایمنی جمعی 70 درصدی محدودیت‌های اعمال شده باید به صورت پلکانی برداشته شوند و اجرای این طرح می‌تواند در این امر بسیار کمک کننده باشد.»

کشورهای دیگر چه کردند؟
آغاز واکسیناسیون عمومی در کشورهای مختلف از سال گذشته آغاز شده است، سوال این است که حالا آنها با رسیدن به مرحله‌ای مهیا برای واکسیناسیون عمومی در رابطه با این محدودیت‌های معمول چه کرده‌اند؟ گزارش‌های منتشر‌ شده نشان می‌دهد این کشورها هم با احتیاط به مرحله پساقرنطینه‌ وارد شده‌اند و برخی از مقررات موقتی را حذف کرده‌اند. به این معنا بسیاری از آنها از‌ اردیبهشت امسال مدارس را بازگشایی کرده‌اند و ممنوعیت‌های سفر را برداشته‌اند. بریتانیا به عنوان داغدیده‌ترین کشور اروپایی در زمینه کرونا از سه ماه پیش سطح هشدار همه‌گیری را از 3 به 5 رسانده، به این مفهوم که حالا آن دسته از شهروندان بریتانیایی که دو دوز واکسن تزریق کرده‌اند می‌توانند به رستوران‌ها بروند و با حداکثر شش نفر حتی در فضای بسته رستوران‌ها حاضر باشند. این تصمیم وقتی گرفته شده است که 35 میلیون نفر از جمعیت 68 میلیونی بریتانیا موفق به دریافت واکسن شده‌اند. در آلمان هم برخی از محدودیت‌ها با تسریع روند واکسیناسیون در حال لغو شدن است. در این کشور هم تا ابتدای تابستان امسال محدودیت‌ها برای هفت میلیون نفری که تاکنون هر دو دوز واکسن خود ر‌ا دریافت کرده‌اند لغو شده است. این افراد برای مثال می‌توانند بدون ارائه تست منفی کرونا وارد فروشگاه‌ها یا اماکن دیگر شوند. کاری که برای سایر شهروندان بدون داشتن نتیجه منفی تست کووید مجاز نیست.