مواجهه با دنیـا...
برای اغلب مردم عبارتاسازمان صداوسیماب سازمانی متشكل از تعدادی شبكه رادیویی و تلویزیونی است. شبكه‌هایی كه برنامه‌های تولیدی آنها در قالب حدود
20 شبكه تلویزیونی و تعدادی شبكه رادیویی قابل دریافت است و می‌توان با نصب یك ست‌آپ باكس این برنامه‌ها را دریافت کرد. اما این سازمان رسانه‌ای سال‌هاست علاوه بر تولید برنامه به زبان فارسی و نیز فعالیت در قالب شبكه‌های استانی، برنامه‌هایی به زبان عربی، انگلیسی، فرانسوی، چینی و حتی آفریقایی... را نیز پخش می‌كند. موضوعی كه برای بسیاری از مخاطبان ناشناخته است و اطلاعی از جزئیات آن ندارند. البته این بی‌اطلاعی امری بدیهی است، چرا كه این برنامه‌ها نه برای مخاطب داخل كشور بلكه برای مخاطبان خارجی تولید و پخش می‌شود. این فعالیت‌های متنوع در قالب مجموعه‌ای به نام امعاونت برون‌مرزیب رخ می‌دهد.
در این گزارش سراغ معاونت برون‌مرزی سازمان صداوسیما رفته و نكاتی خواندنی از این بخش رسانه‌ای مهم را پیش روی شما قرار داده‌ایم.
زبان‌های تازه
معاونت برون‌مرزی صداوسیما در كنار تولید برنامه به زبان‌های آشنایی مانند عربی و انگلیسی، به زبان‌هایی مانند: چینی، سواحیلی، هندی و... نیز برنامه تولید می‌كند. تا میانه دهه 80، بخش عمده‌ای از فعالیت این معاونت در قالب شبكه‌های رادیویی صورت می‌گرفت. شبكه‌هایی كه با بهره‌گیری از نیروهای بومی مستقر در آن كشورها و نیز چند كارمند ساكن تهران اقدام به تولید چند ساعت برنامه در روز می‌كرد.
فعالیت در این بخش صداوسیما همواره با محدودیت‌های مالی و امكاناتی فراوان مواجه بود. سال 1386 زمانی كه اولین جشنواره تولیدات برون‌مرزی به راه افتاد تا فعالیت‌های این بخش به صورت حرفهای ارزیابی شود، رئیس وقت سازمان صداوسیما در جمع دست‌اندركاران این معاونت گفت: ادرست است که شبكه‌های برون‌مرزی به جهت توانمندی مالی و پشتوانه بودجه در وضعیت قابل قبول و بالایی نیستند و حتی به صراحت می‌شود گفت بودجه شما حتی از كف بودجه بسیاری از رسانه‌ها كمتر هم هست، اما من حس می‌كنم در این حركت به لحاظ اخلاص شما بركتی نهفته است و عامل موفقیت همان نگاه الهی ما در میان فضای استكباری جهان است و این فرصت بزرگی برای ما به حساب می‌آید؛ چرا كه می‌بینیم مردم از این شبكه‌های خارجی خسته شده‌اند و دنبال حرف جدیدند. تحلیل‌ها، نگاه‌ها و اخبار آن‌قدر مشابه هم است كه حس می‌كنند یك جاهایی اطلاعات درز گرفته می‌شود. پس به سوی رسانه‌های جدید و شفاف‌تر می‌روند. كه همین نكته بسیار مهمی است.ب
این معاونت با آن‌كه در تولید برنامه‌های زنده، تركیبی، مستند و حتی نمایشی فعالیت داشت، همواره برآوردهای كمتری از دیگر شبكه‌ها دریافت می‌كرد و اساسا
برنامه سازی در آن به معنای پذیرفتن مشكلات و محدودیت‌های مالی بود اما این موضوع باعث نشد تا شبکه‌های برون‌مرزی از برخی تاثیرهای مهم و جدی در مناسبات منطقه‌ای غافل بماند. جنگ سی و سه روزه رژیم اشغالگر قدس با لبنانب در سال 2006 یكی از مهم‌ترین اتفاق‌هایی بود كه برون‌مرزی در آن عملكردی مؤثر بر جای گذاشت همانگونه كه پیشتر در ماجرای حمله آمریكا به عراق، این مجموعه با راه‌اندازی شبكه العالم و پخش زنده تصاویر درگیری‌های عراق و پوشش تصویری زنده از شهر بصره، به رسانه‌ای مؤثر و همتراز با رسانه‌های بین‌المللی تبدیل شد.
العالم بعدها در انعكاس رویدادهای جنگ سی و
سه روزه بسیار به چشم آمد. در واقع انعكاس اولین اخبار از مهم‌ترین رویدادهای جنگی فرا منطقه‌ای كه هنوز روی تلكس خبرگزاری‌های مشهور دنیا مخابره نشده بود، از دستاوردهای بزرگ شبكه العالم در جنگ سی‌وسه روزه لبنان محسوب می‌شود. در غیاب شبكه‌هایی مثل الجزیره، العربیه، سی ان ان و... گروه خبری شبكه العالم در منطقه اولین گروهی بود كه با وسایل ارتباط زنده تصویری و SNG در جنوب لبنان، افتخار پوشش گسترده اخبار این جنگ را نصیب خود كرد و به‌عنوان كانالی معتمد و انحصاری در گزارش وقایع این درگیری، یكی از بهترین فرازهای حرفهای خود را در كارنامه خود ثبت كرد. این در حالی است كه نوع نگاه این شبكه در انعكاس وقایع جنگ نیز براساس سیاست‌های خاص آن كه دفاع از واقعیت ومبارزه با انحصار رسانه‌های غربی است، با نگاه رسانه‌هایی مثل CNN كه همواره از تناقض در توجیه حملات استفاده می‌كنند؛ تفاوت اساسی داشته و اعتماد مخاطبان بیشتری را جلب كرد.
پرس.تی.وی متولد می‌شود
معاونت برون‌مرزی همواره نگاهی رو به توسعه داشته و می‌توان این بخش صداوسیما را موجد اتفاق‌های بزرگ دانست. یكی از مهم‌ترین این اتفاق‌ها راه اندازی شبكه پرس.تی.وی در میانه دهه 80 ـ سال 1386 ـ بود.
زمانی كه این شبكه تلویزیونی راه افتاد، تجربه فعالیت شبكه سحر كه به شش زبان برنامه تولید می‌كرد پیش‌روی دست‌اندركاران برون‌مرزی بود. در كنار این فعالیت، برون‌مرزی بیش از دو دهه در حوزه تولید برنامه‌های رادیویی به 31 زبان زنده دنیا فعال بود، اما پرس.تی.وی جهشی رسانه‌ای در فضای كشور ایجاد كرد و عملاً به یكی از مهم‌ترین شبكه‌های خبری در كنار شبكه‌هایی مانند الجزیره و بی.بی.سی تبدیل شد.
یكی از نكات مهم در راه‌اندازی پرس.تی.وی، رعایت استانداردهای فنی و حرفهای بین‌المللی بود. این شبكه برای اولین‌بار پای خبرنگاران محلی را به ایران باز كرد. خبرنگارهایی كه ساكن كشورهای مختلف بودند و به واسطه سال‌ها زندگی در خارج از ایران و همچنین برخورداری از لهجه محلی، ضعف‌ها و مشكلات خبرنگاران اعزامی را نداشتند. آنها به‌راحتی در صحنه‌های مهم خبری حاضر می‌شدند و به پوشش رویدادها می‌پرداختند و حتی در نقاطی كه خبرنگاران واحد مركزی خبر به‌دلیل مشكلات سیاسی امكان حضور نداشتند، خبرنگارهای پرس.تی.وی آزادانه به فعالیت می‌پرداختند. درخصوص شبكه‌های بین‌المللی یك اشتباه استراتژیك وجود دارد و آن این است به آنها به‌عنوان شبكه‌هایی در كنار شبكه‌های داخلی نگاه می‌شود، اما نوع نگاه به شبكه‌های بین‌المللی در همه زمینه‌ها باید متفاوت باشد. چون ویژگی و مخاطب این شبكه نیز متفاوت است و امكاناتی مثل نیروی انسانی، تجهیزات، دفاتر بین‌المللی و منطقه‌ای مورد نیاز شبكه‌های بین‌المللی قابل قیاس با شبكه‌های داخلی نیست. این همان نكته‌ای بود كه پرس.تی.وی با توجه به آن توانست به رسانه‌ای حرفهای و بین‌المللی تبدیل شود. این شبكه در دورانی مسیر رشد را طی كرد كه به گفته رسانه‌های غربی، اعتماد مخاطبین آنها پس از واقعه 11 سپتامبر و دیدن واقعیات اطرافشان نسبت به بنگاه‌های خبری معتبر كاهش یافته و جهان در انتظار حرفهای تازه بود.
بعدها روند رشد برون‌مرزی با راه‌اندازی شبكه آی‌فیلم در سال 1388 تكمیل شد. شبكه‌ای كه با دوبله سریال‌های تلویزیونی ایرانی برای عرب زبان‌ها و ایجاد فضای جدیدی در افق رسانه‌ای كشورمان بخش مهمی از جامعه عرب زبان را كه تا آن زمان تحت تأثیر تولیدات محدودی مانند سریال‌های تركیه‌ای بود؛ به خود جذب كرد. البته بعدها این شبکه كاركردی داخلی نیز پیدا كرد و به شبكه‌ای محبوب در میان فارسی زبان‌ها تبدیل شد.
اگر برون‌مرزی را مجموعه‌ای پیشرو در تحولات بین‌المللی بدانیم، باید به كارنامه موفق آن در حوزه آمریكای لاتین نیز اشاره كنیم. قاره آمریكا فرصت بسیار استثنایی و مناسب برای ما ایرانی‌ها است كه در فاصله سال 1384 تا 1392 مورد توجه واقع شد و مناسبات زیادی با كشورهای این حوزه شكل گرفت. همزمان با این موضوع تلاش‌هایی نیز برای فعالیت رسانه‌ای در این منطقه انجام شد كه در نهایت راه اندازی شبكه‌ای به زبان اسپانیولی در دستور كار قرار گرفت.
