دست پر ایران در مذاکرات
مذاکرات جمهوری اسلامی ایران و کشورهای 1+4 مجددا هشتم آذرماه بعد از روی کار آمدن دولت سیزدهم در وین برگزار میشود و به نتیجه رسیدن این گفتو گوها و کسب منافع ملی الزاماتی دارد که نیازمند توجه است.
همانطور که مطرح شد بررسی شروط آمریکا برای بازگشت به کشورهای ۴+۱ از جمله اهداف مذاکرات پیشروست در حالی که ایران و کشورهای 1+4 عضو برجام هستند و آمریکا نه تنها در خصوص لغو تحریمها خلف وعده کرد بلکه به صورت غیرقانونی از این توافق خارج و مانع اجرای مفاد آن از سوی سایر کشورها شد. بعد از تغییر دولت در آمریکا و شکست سیاست فشار حداکثری دوران ترامپ، تیم بایدن تصمیم گرفتند دوباره به این توافق بازگردند و در همین راستا مذاکراتی را با گروه 1+4 آغاز کردند لذا توجه به این امر که آمریکا بدون توافق ایران نمیتواند مجددا به این توافق بازگردد باید مورد توجه باشد. در واقع ایران همچنان از گذشته عضو این توافق و مجری آن بوده و تعهدات خود را اجرا کرده و براساس پارگراف 26 و 36 همین توافق بخشی از تعهد خود را کاهش داده است. اما طرف آمریکایی که مانع اجرای توافق شده است باید به طور عملی ثابت کند که تغییر این سیاست واقعی است و در این چارچوب مهمترین نکته برای به توافق رسیدن مذاکرات این است که آمریکاییها ضمن عقبنشینی از سیاست فشار حداکثری، آمادگی خود را برای لغو تحریمها که در شش دور قبل از مذاکره عنوان کردند که در مورد بخشی از آن، آماده هستند این بار مقاومت قبلی را شکسته و اقدامات لازم در این زمینه را عملیاتی کنند.
هر چند تغییراتی در تیم مذاکرهکننده ایران رخ داده اما سیاست اصلی دستگاه دیپلماسی مبنی بر رفع تحریمها همچنان به قوت خود باقی است و با تغییر تیم مذاکرهکننده تغییری در این سیاست رخ نداده است. مهمترین اصل برای به نتیجه رسیدن مذاکرات این است که آمریکاییها آماده باشند و بپذیرند که تحریمها رفع شود و مکانیزم دقیقی برای راستیآزمایی رفع تحریمها صورت گیرد. مهمترین وجه به نتیجه رسیدن مذاکرات و تقویت جایگاه ایران چند نکته است. اولین نکته اینکه ایران از مشروعیت حقوقی و بینالمللی برای خواسته خود برخوردار است . در 15 گزارش نوبهای آژانس بینالمللی انرژی اتمی اعلام شده که ایران به طور کامل به تعهدات خود عمل کرده اما طرف مقابل بوده که از ابتدای این توافق اتمی در اجرای تکالیف خود تعلل میکرد.
جمهوری اسلامی ایران علاوه بر برخورداری از مشروعیت حقوقی و بینالمللی، میتواند با انجام برخی اقدامات، گام موثری در تقویت موضعش در مذاکرات بردارد؛ اجماع ملی حول مساله رفع تحریمها مهمترین قدم در این کارزار است و با توجه به هماهنگی میان قوا به نظر میرسد این موضوع در سطح حاکمیت به طور اجماعی پذیرفته شده است لذا رفع تحریمها باید با جدیت و بدون فوت وقت صورت گیرد و این مساله تفهیم شود که دولت آمریکا تعهدات قبلی خود را از سر گرفته و در این راستا اقدام عملی در رفع تحریمهای ظالمانه علیه ایران بردارد و در غیر اینصورت اجازه بازگشت به این توافق را ندارد.
گام دوم این که ما در دوران اخیر با کاهش تعهدات خود، به توانمندیهای هستهای خود افزودهایم. گزارش اخیر سازمان انرژی اتمی کشورمان در مورد افزایش ذخایر اورانیوم که مبتنی بر قانون اقدام راهبردی مجلس بود، یک گزارش قابل توجه است و نشان میدهد ایران در برنامه هستهای خود با جدیت پیشتاز است و دستاوردهای خوبی در این زمینه کسب کرده است لذا طرف مقابل باید توانمندی هستهای ایران را به رسمیت شناخته و در این خصوص کارشکنی نکند. توجه جدی به تعاملات چین و روسیه سومین عاملی است که میتواند موجب تقویت موضع ایران در مذاکرات شود چرا که این دو کشور تاکنون از موضع کشورمان در مذاکرات حمایت کردهاند بنابراین پیگیری تعاملات دوستانه با پکن و مسکو از ضرورتهای غیرقابل اجتناب در اینخصوص است.
تبیین مواضع حقوقی و منطقی جمهوری اسلامی ایران در مذاکرات میتواند فرصت مناسبی برای به رسمیت شناختن منافع اقتصادی از برجام و به تبع آن احیای حقوق ملت ایران باشد از همین رو ضرورت دارد که مسیر مذاکرات با قوت و عزت از جانب هیات مذاکرهکننده ایرانی دنبال و دستیابی به منافع ملی کشور با استفاده از ابزارهای پیرامونی محقق شود.