روسیه به‌تازگی مدعی شده که اوکراین در نظر دارد به‌زودی از نوعی بمب حاوی مواد منفجره و رادیواکتیو موسوم به «بمب کثیف» در حملات خود استفاده کند .وزیر دفاع روسیه بدون ارائه مدارک و مستنداتی مشخص این موضوع را مطرح کرده است؛ ادعایی که علاوه بر اوکراین، متحدان غربی کی‌یف از جمله فرانسه، انگلیس و آمریکا آن‌را رد کرده‌‌اند.سرگئی شویگو، وزیر دفاع روسیه پیشتر در گفت‌وگو با بن‌والاس، همتای انگلیسی خود گفته بود «نگران تحریکات احتمالی کی‌یف با استفاده از یک بمب کثیف»‌ است.
این نگرانی که رسانه‌های روسی از آن به‌عنوان ترفندی برای متهم کردن مسکو به استفاده از تسلیحات کشتار جمعی و راه‌افتادن کارزاری جهانی علیه روسیه یاد کرده‌اند، همچنین از سوی شویگو با وزرای دفاع فرانسه و  ترکیه نیز در میان گذاشته شده بود .از سوی دیگر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین ضمن رد و بی‌اساس خواندن این ادعا انگشت اتهام را به سوی مسکو نشانه رفته و از محتمل بودن استفاده روسیه از تسلیحات هسته‌ای در اروپا خبر داده است . بدیهی است که مقامات غربی نمی‌توانند تحرکاتی را در خصوص استفاده از سلاح‌های نامتعارف در اوکراین صورت دهند و در مقابل، از روس‌ها انتظار سکوت داشته‌باشند.

 بمب کثیف چیست؟
بمب کثیف ترکیبی از مواد منفجره مانند دینامیت با پودر یا گلوله‌های رادیواکتیو است. هنگامی که دینامیت یا سایر مواد انفجاری تعبیه شده در داخل بمب منفجر می‌شود، مواد رادیواکتیو مانند اورانیوم در هوا و مناطق اطراف محل اصابت بمب پراکنده می‌شود. مواد رادیواکتیو به کار گرفته شده در ساخت بمب کثیف نیاز نیست آن‌طور که در بمب‌های هسته‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد، پالایش و غنی‌سازی شده باشد. لذا در ساخت این بمب می‌توان از مواد رادیواکتیو بیمارستان‌ها، نیروگاه‌های هسته‌ای یا آزمایشگاه‌های تحقیقاتی استفاده کرد.
این موضوع سبب می‌شود بمب‌های کثیف بسیار ارزان‌تر و سریع‌تر از سلاح‌های هسته‌ای ساخته و مورد استفاده قرار گیرند. 
بمب اتمی مانند نمونه‌هایی که روی هیروشیما و ناکازاکی پرتاب شدند، حاصل شکافت اتم‌ها و آزاد شدن عظیم انرژی است که ضمن انفجاری مهیب، ابر قارچی اتمی تولید می‌کند. بمب کثیف اما کاملا متفاوت عمل می‌کند و نمی‌تواند یک انفجار اتمی ایجاد کند. یک بمب کثیف در عوض از دینامیت یا مواد منفجره دیگر برای پراکنده کردن گرد و غبار رادیواکتیو، دود یا مواد دیگر استفاده می‌کند تا باعث آلودگی محیط با موارد رادیواکتیو شود.

خطرات مدت دار استفاده از بمب‌های کثیف 
مهم‌ترین خطر یک بمب کثیف از انفجار آن ناشی می‌شود که می‌تواند باعث صدمات و جراحات جدی و خسارت مادی فراوان شود. مواد رادیواکتیو مورد استفاده در یک بمب کثیف احتمالا تشعشع کافی برای ابتلا به بیماری‌های جدی به‌صورت فوری ایجاد نمی‌کند، مگر برای افرادی که بسیار نزدیک به محل انفجار هستند. با این حال، گرد و غبار رادیواکتیو و دود ناشی از پراکنده شدن این مواد که تا مسافت دورتر پخش می‌شود در صورت استنشاق می‌تواند برای سلامت خطرناک باشد. از آنجا که مردم نمی‌توانند تشعشعات را با حس بویایی و چشایی تشخیص دهند به محض قرار گرفتن در معرض حملات با بمب کثیف باید تحت اقدامات مراقبتی لازم و فوری قرار گیرند. فراتر از آن، استفاده از بمب کثیف تاثیرات بسیار مخربی را بر نسل‌های جدید در آینده خواهد گذاشت. اکنون خطر استفاده از بمب‌های کثیف به‌صورت جدی از سوی اوکراین وجود دارد. استفاده اوکراین از بمب‌های کثیف، اعلام جنگ رسمی ناتو به مسکو محسوب می‌شود. 

بازی آتلانتیکی‌ها با آتش
در حالی که مخاطرات ناشی از فرسایشی شدن جنگ اوکراین روز به روز بیشتر می‌شود، بازیگران ناتو و در رأس آنها آمریکا و انگلیس به عوامل اصلی استمرار این نبرد تبدیل شده‌اند. بدون شک اگر به‌زودی رویکرد دیپلماتیک نسبت به جنگ اوکراین جایگزین توسعه طلبی و مداخله گرایی بسیار خطرناک ناتو در اوکراین نشود، بحران‌های آتی، محدود به حوزه جغرافیایی دو کشور روسیه و اوکراین نخواهد‌بود. در این میان، مسکو نیز از همه ابزارهای خود برای مقابله با بازی محرک و خطرساز ناتو استفاده می‌کند. زمانی که دامنه منازعات افزایش یابد، قطعا سخت‌تر می‌توان از دیپلماسی و صلح در آوردگاه آتش و بمب خبر به میان آورد. حقیقتی که زلنسکی و مقامات اوکراینی هنوز آن را متوجه نشده‌اند.

سعید سبحانی - گروه بین‌الملل