باران آمد؛ دریاچه ارومیه چشم‌انتظار احیا
با افزایش 105درصد بارش‌ها در آذرماه، هنوز هم «کشاورزی» بیشترین آب مورد نیاز این دریاچه را هدر می‌دهد
با آغاز پاییز همه چشم‌ها به آسمان دوخته شد تا شاید ابری بیاید و بارانی ببارد و مشکلات زیادی شسته شود و از بین برود. با این حال فصل خزان، خزان بارش‌ها بود و در کنار افزایش آلودگی‌ها، کاهش آب سدها و پایین رفتن آب چاه‌های کشاورزی، دردها را چند برابر کرده بود که از اواسط آذر و با آغاز نزولات آسمانی همه چیز رنگ و بوی زندگی گرفت و در این میان، دریاچه ارومیه بیش از هر زمان دیگری احساس کرد که می‌تواند به روزهای خوش هم فکر کند.
وقتی بارش‌های آذرماه شروع شد، دریاچه ارومیه نفسی کشید. هرچند خوب می‌دانست نمی‌تواند به این مقدار آب راضی شود، چون سال‌های قبل هم، پاییز و زمستان سطح آب آن را بالا برده بود و دوباره در بهار و تابستان چنان به روزگار سختی دچار شده بود که همگان از مرگش سخن می‌گفتند. اما فرق امسال با سال‌های گذشته این است که به موازات بارش‌ها، مسئولان هم پروژه‌هایی را در دستور کار دارند که همه آنها در کنار یکدیگر می‌تواند گام بزرگی در جهت احیای دریاچه ارومیه باشد. نیمه دوم آذر بود که مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای آذربایجان‌غربی با بیان این‌که بارش‌ها موجب شده تراز دریاچه ارومیه بیش از شش سانتی‌متر افزایش یابد، گفت: «تراز دریاچه به 1۲۷۰ متر و ۱۰سانتی‌متر رسیده است، افزود: تراز دریاچه در روز نخست آذر حدود 1۲۷۰ متر و چهارسانتی‌متر بود اما حالا حجم آب دریاچه ارومیه به یک میلیارد و ۱۷۰میلیون متر مکعب رسیده است.»
مجید رستگاری با اشاره به این‌که تراز دریاچه ارومیه در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۴۶سانتی‌متر کاهش یافته است، ادامه داد:«تراز دریاچه سال گذشته حدود 1۲۷۰ متر و ۵۶ سانتی‌متر بود. کمترین حجم آب ثبت شده برای دریاچه ارومیه نیز در سال ۱۳۹۴ با حدود ۶۰۰ میلیون متر معکب ثبت شده است.»
افزایش ۱۰۵درصدی بارش‌ها
بر اساس گزارش‌های رسمی از اول مهر سال جاری بیش از ۳۸میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه ارومیه شده است. البته عمده آزاد سازی آب سدها به سمت دریاچه از اردیبهشت آغاز می‌شود اما امسال و بر اساس دستور دبیر ملی کارگروه احیای دریاچه، بخشی از این آزاد سازی در مهر ماه صورت گرفت. امسال افزایش بارندگی‌ها در حوضه آبریز دریاچه ارومیه خوب بوده و فقط در آذر ماه بیش از ۳۲میلی‌متر میزان بارندگی‌ها صورت گرفت که نسبت به دراز مدت بیش از ۱۰۵درصد افزایش را نشان می‌دهد. ضمن این‌که با بررسی سال آبی جدید یعنی از آغاز مهر تاکنون میزان بارش‌ها به ۶۲ میلی‌متر رسیده که نسبت به سال گذشته ۲۲درصد بالا رفته است.
این اتفاقات طبیعی در کنار قول مسئولان در رابطه با اجرای طرح‌های انتقال آب به دریاچه، مدیریت کشاورزی و مسدود کردن چاه‌های اضافی و غیرمجاز می‌تواند نوید بخش روزهای خوشی برای دریاچه‌ای باشد که یک دنیا نگران از بین رفتنش هستند. دریاچه ارومیه در قالب طرح‌های ستاد احیا قرار بود از سال ۱۳۹۴ ظرف مدت ۱۰سال به تراز اکولوژیک خود برسد اما این روزها روند معکوسی به خود گرفته و با خشک شدن تقریبا تمام دریاچه نفس‌های آخر را می‌کشد.
حالا خبرهایی می‌رسد که پروژه عظیم انتقال آب به دریاچه ارومیه که برای احداث آن بیش از 3000 میلیارد تومان هزینه شده و با قیمت‌های امروز باید گفت ۱۲هزار میلیارد تومان برای آن اعتبار تخصیص داده شده به ایستگاه پایانی و افتتاح رسیده و می‌توان بارقه‌های امید را در نجات دریاچه دید.
قول‌ها و وعده‌های اتمام پروژه تونل انتقال آب از رودخانه زاب به دریاچه ارومیه به‌عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پروژه احیا، از بهار۹۹ شروع شد سپس به دی و بهمن۱۴۰۰و بعد از آن به بهار سال جاری موکول شد. حالا می‌گویند مشکل ترک خوردگی تونل رفع شده و با تسریع در روند اجرای آن با ۹۶ درصد پیشرفت فیزیکی قرار است از اسفندماه وارد فاز بهره‌برداری شود. اتفاقی که با ادامه کار و اتصال قطعه اول و دوم تونل وارد مرحله جدیدی شده و با رسیدن آب به گلوی دریاچه شاید از بهار 1402 دیگر کسی از مرگ دریاچه سخن نگوید و یک‌بار دیگر مسافران و پرندگان جشن‌های بزرگی در اطراف آن به پا کنند.
برنامه‌های ویژه دولت برای احیا
هم اکنون تراز دریاچه ارومیه به کمترین میزان ثبت شده در ۳۰ سال گذشته رسیده و بر اساس آخرین آمارهای اعلامی تراز آن 1270/10متر است که به‌دلیل بارش‌های اخیر شش سانتی‌متر نسبت به کمینه امسال افزایش داشته است. با تمام این شرایط آمارها می‌گویند هنوز نمی‌توان دریاچه را زنده قلمداد کرد، چون هر پاییز و زمستان که باران و برف زیادی در آذربایجان می‌بارد، مانند مسکنی روی دردهای دریاچه عمل کرده و بعد از آن دوباره خشکی تمام وجودش را فرا می‌گیرد. فرق امسال با سال‌های گذشته این است که دولت برنامه ویژه‌ای برای احیا دارد.
دریچه‌ای به دریاچه
غفلت از ظرفیت معادن
۱۸۶رأی نمایندگان برای تحقیق و تفحص از دریاچه ارومیه نشان از اهمیت احیای آن در مجلس شورای اسلامی دارد.همچنین در شورای برنامه‌ریزی ۲۰۰هکتار اصلاح الگوی کشت در آذربایجان‌غربی تایید شده است و باید به سمت آب مجاز و غیرمجاز نبود، بلکه دنبال روش‌های نوین آبیاری و اصلاح الگوی کشت رفت.در کنار آن، مردمی‌سازی فعالیت‌ها، تعامل با شهروندان و استفاده از ظرفیت‌های اجتماعی و اشتغال جایگزین از دیگر راهکارهای مدیریت مصرف آب در استان است. معدن ظرفیت مهمی در آذربایجان‌غربی است که با وجود داشتن رتبه ۶ معادن در کشور تاکنون از آن غفلت شده، به‌طوری که فقط یک درصد اشتغال استان را به‌خود اختصاص داده است. علت این امر هم خام‌فروشی و نبود حلقه‌های ایجاد ارزش افزوده است.
به‌گفته استاندار آذربایجان‌غربی شرکت‌های بزرگ دولتی مثل شستا وارد سرمایه‌گذاری در بخش معدن شده‌اند و همچنین سرمایه‌گذاری ۲۵هزار میلیارد تومانی بخش خصوصی نشان از توجه به این ظرفیت عظیم است.
بهمن، زمان افتتاح تونل
دبیر هیأت تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از ستاد احیای دریاچه ارومیه از افتتاح تونل انتقال آب در بهمن ماه و افزایش ۱۶ برابری ورودی آب به دریاچه با اتمام سد چپرآباد و سیلوه خبر داده و می‌گوید: هدف ما مچ گرفتن نیست، بلکه ارائه گزارش دقیق به مردم است که چه کارهایی انجام شده، نقاط مثبت و منفی کجاست و چه موانعی سر راه است.
روح‌ا... متفکر آزاد ادامه می‌دهد: قبول داریم احیای دریاچه هماهنگی همه نهادهای حاکمیتی را می‌طلبد، هماهنگی اجتماعی، اراده مردمی و دولتی لازم است. اجرای ۳۶ کیلومتر تونل در اعماق زمین اقدام بزرگی است و ورود دولت با وجود تورم موجود به موضوع احیای دریاچه با اختصاص صددرصدی اعتبارات نشان از عزم جدی در این مسیر است.
به‌گفته این مسئول، خبر خوش این‌که تونل انتقال آب بهمن به بهره‌برداری می‌رسد. همچنین با اتمام سد چپرآباد و سیلوه به‌زودی شاهد افزایش ۱۶برابری ورودی آب خواهد شد.
«کشاورزی» بلای جان دریاچه
یکی از بزرگ‌ترین دردهای دریاچه ارومیه، موضوع کشاورزی در اطراف آن است. هرچقدر در بحث سخت‌افزاری اقدامات خوبی صورت گرفته با بی‌توجهی در بخش کشاورزی همه چیز در حال به باد رفتن است.هم‌اکنون چهاربرابر آبی که به دریاچه منتقل می‌شود، در بخش کشاورزی هدر می‌رود و همین سندی بر ضعف در مدیریت آب است.طی هشت سال گذشته بیش از ۱۲۰هزار هکتار به اراضی کشاورزی آذربایجان‌غربی افزوده و به مصرف آبی به میزان 2.5میلیارد متر‌مکعب منجر شده است. با این حال و به‌گفته مسئولان، کمترین تعامل با وزارت جهاد کشاورزی است که در گزارشات کاملا مشهود است.خط انتقال آب از سد کانی سیب به‌عنوان مهم‌ترین طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه تا پایان سال به بهره‌برداری خواهد رسید ولی نباید فراموش شود که اتمام این طرح به معنای احیای دریاچه نیست، بلکه یک حرکت مثبت در این مسیر است و باید تداوم داشته باشد.
سیداحمد هاشمی اشکا - گروه ایران
مجید رستگاری با اشاره به این‌که تراز دریاچه ارومیه در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۴۶سانتی‌متر کاهش یافته است، ادامه داد:«تراز دریاچه سال گذشته حدود 1۲۷۰ متر و ۵۶ سانتی‌متر بود. کمترین حجم آب ثبت شده برای دریاچه ارومیه نیز در سال ۱۳۹۴ با حدود ۶۰۰ میلیون متر معکب ثبت شده است.»
افزایش ۱۰۵درصدی بارش‌ها
بر اساس گزارش‌های رسمی از اول مهر سال جاری بیش از ۳۸میلیون متر مکعب آب وارد دریاچه ارومیه شده است. البته عمده آزاد سازی آب سدها به سمت دریاچه از اردیبهشت آغاز می‌شود اما امسال و بر اساس دستور دبیر ملی کارگروه احیای دریاچه، بخشی از این آزاد سازی در مهر ماه صورت گرفت. امسال افزایش بارندگی‌ها در حوضه آبریز دریاچه ارومیه خوب بوده و فقط در آذر ماه بیش از ۳۲میلی‌متر میزان بارندگی‌ها صورت گرفت که نسبت به دراز مدت بیش از ۱۰۵درصد افزایش را نشان می‌دهد. ضمن این‌که با بررسی سال آبی جدید یعنی از آغاز مهر تاکنون میزان بارش‌ها به ۶۲ میلی‌متر رسیده که نسبت به سال گذشته ۲۲درصد بالا رفته است.
این اتفاقات طبیعی در کنار قول مسئولان در رابطه با اجرای طرح‌های انتقال آب به دریاچه، مدیریت کشاورزی و مسدود کردن چاه‌های اضافی و غیرمجاز می‌تواند نوید بخش روزهای خوشی برای دریاچه‌ای باشد که یک دنیا نگران از بین رفتنش هستند. دریاچه ارومیه در قالب طرح‌های ستاد احیا قرار بود از سال ۱۳۹۴ ظرف مدت ۱۰سال به تراز اکولوژیک خود برسد اما این روزها روند معکوسی به خود گرفته و با خشک شدن تقریبا تمام دریاچه نفس‌های آخر را می‌کشد.
حالا خبرهایی می‌رسد که پروژه عظیم انتقال آب به دریاچه ارومیه که برای احداث آن بیش از 3000 میلیارد تومان هزینه شده و با قیمت‌های امروز باید گفت ۱۲هزار میلیارد تومان برای آن اعتبار تخصیص داده شده به ایستگاه پایانی و افتتاح رسیده و می‌توان بارقه‌های امید را در نجات دریاچه دید.
قول‌ها و وعده‌های اتمام پروژه تونل انتقال آب از رودخانه زاب به دریاچه ارومیه به‌عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین پروژه احیا، از بهار۹۹ شروع شد سپس به دی و بهمن۱۴۰۰و بعد از آن به بهار سال جاری موکول شد. حالا می‌گویند مشکل ترک خوردگی تونل رفع شده و با تسریع در روند اجرای آن با ۹۶ درصد پیشرفت فیزیکی قرار است از اسفندماه وارد فاز بهره‌برداری شود. اتفاقی که با ادامه کار و اتصال قطعه اول و دوم تونل وارد مرحله جدیدی شده و با رسیدن آب به گلوی دریاچه شاید از بهار 1402 دیگر کسی از مرگ دریاچه سخن نگوید و یک‌بار دیگر مسافران و پرندگان جشن‌های بزرگی در اطراف آن به پا کنند.
برنامه‌های ویژه دولت برای احیا
هم اکنون تراز دریاچه ارومیه به کمترین میزان ثبت شده در ۳۰ سال گذشته رسیده و بر اساس آخرین آمارهای اعلامی تراز آن 1270/10متر است که به‌دلیل بارش‌های اخیر شش سانتی‌متر نسبت به کمینه امسال افزایش داشته است. با تمام این شرایط آمارها می‌گویند هنوز نمی‌توان دریاچه را زنده قلمداد کرد، چون هر پاییز و زمستان که باران و برف زیادی در آذربایجان می‌بارد، مانند مسکنی روی دردهای دریاچه عمل کرده و بعد از آن دوباره خشکی تمام وجودش را فرا می‌گیرد. فرق امسال با سال‌های گذشته این است که دولت برنامه ویژه‌ای برای احیا دارد.
دریچه‌ای به دریاچه
غفلت از ظرفیت معادن
۱۸۶رأی نمایندگان برای تحقیق و تفحص از دریاچه ارومیه نشان از اهمیت احیای آن در مجلس شورای اسلامی دارد.همچنین در شورای برنامه‌ریزی ۲۰۰هکتار اصلاح الگوی کشت در آذربایجان‌غربی تایید شده است و باید به سمت آب مجاز و غیرمجاز نبود، بلکه دنبال روش‌های نوین آبیاری و اصلاح الگوی کشت رفت.در کنار آن، مردمی‌سازی فعالیت‌ها، تعامل با شهروندان و استفاده از ظرفیت‌های اجتماعی و اشتغال جایگزین از دیگر راهکارهای مدیریت مصرف آب در استان است. معدن ظرفیت مهمی در آذربایجان‌غربی است که با وجود داشتن رتبه ۶ معادن در کشور تاکنون از آن غفلت شده، به‌طوری که فقط یک درصد اشتغال استان را به‌خود اختصاص داده است. علت این امر هم خام‌فروشی و نبود حلقه‌های ایجاد ارزش افزوده است.
به‌گفته استاندار آذربایجان‌غربی شرکت‌های بزرگ دولتی مثل شستا وارد سرمایه‌گذاری در بخش معدن شده‌اند و همچنین سرمایه‌گذاری ۲۵هزار میلیارد تومانی بخش خصوصی نشان از توجه به این ظرفیت عظیم است.
بهمن، زمان افتتاح تونل
دبیر هیأت تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از ستاد احیای دریاچه ارومیه از افتتاح تونل انتقال آب در بهمن ماه و افزایش ۱۶ برابری ورودی آب به دریاچه با اتمام سد چپرآباد و سیلوه خبر داده و می‌گوید: هدف ما مچ گرفتن نیست، بلکه ارائه گزارش دقیق به مردم است که چه کارهایی انجام شده، نقاط مثبت و منفی کجاست و چه موانعی سر راه است.
روح‌ا... متفکر آزاد ادامه می‌دهد: قبول داریم احیای دریاچه هماهنگی همه نهادهای حاکمیتی را می‌طلبد، هماهنگی اجتماعی، اراده مردمی و دولتی لازم است. اجرای ۳۶ کیلومتر تونل در اعماق زمین اقدام بزرگی است و ورود دولت با وجود تورم موجود به موضوع احیای دریاچه با اختصاص صددرصدی اعتبارات نشان از عزم جدی در این مسیر است.
به‌گفته این مسئول، خبر خوش این‌که تونل انتقال آب بهمن به بهره‌برداری می‌رسد. همچنین با اتمام سد چپرآباد و سیلوه به‌زودی شاهد افزایش ۱۶برابری ورودی آب خواهد شد.
«کشاورزی» بلای جان دریاچه
یکی از بزرگ‌ترین دردهای دریاچه ارومیه، موضوع کشاورزی در اطراف آن است. هرچقدر در بحث سخت‌افزاری اقدامات خوبی صورت گرفته با بی‌توجهی در بخش کشاورزی همه چیز در حال به باد رفتن است.هم‌اکنون چهاربرابر آبی که به دریاچه منتقل می‌شود، در بخش کشاورزی هدر می‌رود و همین سندی بر ضعف در مدیریت آب است.طی هشت سال گذشته بیش از ۱۲۰هزار هکتار به اراضی کشاورزی آذربایجان‌غربی افزوده و به مصرف آبی به میزان 2.5میلیارد متر‌مکعب منجر شده است. با این حال و به‌گفته مسئولان، کمترین تعامل با وزارت جهاد کشاورزی است که در گزارشات کاملا مشهود است.خط انتقال آب از سد کانی سیب به‌عنوان مهم‌ترین طرح انتقال آب به دریاچه ارومیه تا پایان سال به بهره‌برداری خواهد رسید ولی نباید فراموش شود که اتمام این طرح به معنای احیای دریاچه نیست، بلکه یک حرکت مثبت در این مسیر است و باید تداوم داشته باشد.
سیداحمد هاشمی اشکا - گروه ایران
