یک دنیا زیبایی در دل کویر
شاید کرمان در نظر بسیاری از شهروندانی که آن را ندیده‌اند، منطقه‌ای خشک وکویری باشد اما خوب است بدانیم این منطقه آن‌قدر اماکن دیدنی طبیعی، بناهای تاریخی و باستانی دارد که درصورت توجه به صنعت گردشگری، می‌تواند اقتصاد استان و حتی ایران را متحول کند.
کاروانسرای گنجعلی‌خان، مدرسه علمیه
کاروانسرای گنجعلی‌خان کرمان از مدارس علمیه این شهر در دوره صفویه بود اما بعدها و در ابتدای دوره قاجاریه که علم از رونق افتاد، مدتی بی‌استفاده ماند و سپس به کاروانسر‌ا تبدیل شد. طبق اسناد و منابع تاریخی، آغامحمد خان قاجار در زمان حمله خود به کرمان، دستور تخریب مدرسه را داد. مدرسه گنجعلی‌خان در این حمله آسیب بسیار دید و ویران شد. کتابخانه مدرسه که آثار و اسناد بسیاری در دل خود جای داده بود، مورد حمله قرار گرفت و حدود 5000 نسخه خطی که جزو اسناد نفیس آن دوره محسوب می‌شدند، توسط سپاه قاجار غارت شدند. معماری بنای کاروانسرای گنجعلی‌خان به‌شکل مدور است. این بنا در دوره شاه عباس کبیر و به دستور گنجعلی خان، حاکم وقت کرمان ساخته شد. او ابتدا میدان گنجعلی‌خان را ساخت و سپس با افزودن مدرسه، حمام و بازار گنجعلی‌خان به بنا آن را به یک مجموعه تبدیل کرد. در دوره زندیه، کاروانسرای وکیل نیز در کنار این مدرسه ساخته شد.
حمام وکیل، شاهکار معماری
یکی از جاذبه‌های گردشگری کرمان، حمام قاجاری و زیبای وکیل است که در بازار کرمان است. این حمام که بخشی از مجموعه وکیل به شمار می‌رود در دوره قاجار به دستور محمد اسماعیل خان نوری، حاکم وقت کرمان بنا شد. در حمام وکیل هم مانند سایر حمام‌های ایرانی، سلسله مراتب رعایت شده است و بخش‌هایی چون ورودی، سربینه، گرمخانه و خزینه دارد. این حمام دارای ستون‌های سنگی زیباست و بین حمام و خزینه ،حوض بزرگی وجود دارد. کاشیکاری، سرامیک‌کاری و حجاری از تزیینات به کار رفته در این بناست. ورودی متشکل از سردر، هشتی و دالان است. مقرنس‌کاری و کاشیکاری از جمله تزیینات به کار رفته در سردر هستند، علاوه براین کتیبه بنا که تاریخ ساخت حمام و بانی آن را نشان می‌دهد در این بخش دیده می‌شود. نکته قابل‌توجه در ارتباط با ورودی حمام وکیل تغییر زاویه مسیر حرکت از سردر تا سربینه است. این ویژگی موجب می‌شود دید مستقیم به سربینه از بین برود و در نتیجه از تبادل حرارت با بیرون کاسته شود.
طولانی‌ترین راسته بازار ایران
بازار سردار بخشی از بازار بزرگ کرمان به شمار می‌آید که طولانی‌ترین راسته بازار ایران لقب گرفته و گستره آن از میدان ارگ تا میدان مشتاقیه است. بازار سردار که اغلب به مغازه‌های پارچه‌فروشی اختصاص دارد به سرای سردار نیز شناخته می‌شود. این بازار یکی از مهم‌ترین بخش‌های بازار کرمان است که به‌دلیل معماری خاص و زیبایش، همواره مورد توجه گردشگران واقع می‌شود. این بازار از چند بازارچه متقاطع تشکیل شده که با سه راسته اصلی که در حاشیه این بازار قرار دارند به بازار اختیاری متصل می‌شود. جایی در حوالی بازار گنجعلی‌خان و بازار وکیل کرمان که به‌دلیل کاشیکاری متنوعش، عنوان دایره‌المعارف کاشیکاری معقلی را نیز یدک می‌کشد. این اثر تاریخی به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری استان کرمان در این بازار به‌دلیل ساخته شدن در ادوار مختلف تاریخی از ویژگی منحصربه‌فرد «اثری با معماری دوره‌های مختلف» برخوردار است. چهارسوق‌های این بازار نیز که در واقع راه ارتباطی به بازارهای فرعی را فراهم می‌کنند، نمای گچبری زیبایی دارند که قدمت آن به ۳۵۰ تا ۴۰۰ سال قبل برمی‌گردد.
تاریخچه یخدان مویدی
یخدان مؤیدی از یادگارهای اواخر دوره صفویه است و از آن به‌منظور نگهداری یخ برای روزهای تابستان استفاده میکردند. نام مؤیدی به قنات مشهور مؤیدی برمی‌گردد که آب یخچال از آن تامین می‌شد. عناصر تشکیل‌دهنده یخدان مؤیدی نظیر دیگر یخدان‌ها عبارتند از مخزن، حصار، استخر و چاله یخ. مصالح بنا را خشت خام و ملات گل تشکیل می‌دهند. خشت خام عایق حرارتی است و گرما را به داخل یخچال عبور نمی‌دهد. پله‌های یخدان نیز برای دسترسی و نگهداری مطلوب و تعمیر خشت‌ها بنا نهاده شده بود و در حقیقت هر سال یک لایه جدید خشت و گل روی گنبد می‌کشیدند. پلان مخزن دایره‌ای شکل است که گنبدی از نوع «بستو» روی آن احداث کرده‌اند. نوک این ساختار مخروطی شکل به‌گونه‌ای ساخته شده که حداقل میزان تابش آفتاب را جذب کند و در اطراف این مخروط دیوارهای بلندی احداث میکردند که با وزش باد و استفاده از سایه، دمای هوا را به‌صورت محسوس کاهش دهد. این دیوارها سایه‌انداز نام دارد.
کاروانسرای گنجعلی‌خان کرمان از مدارس علمیه این شهر در دوره صفویه بود اما بعدها و در ابتدای دوره قاجاریه که علم از رونق افتاد، مدتی بی‌استفاده ماند و سپس به کاروانسر‌ا تبدیل شد. طبق اسناد و منابع تاریخی، آغامحمد خان قاجار در زمان حمله خود به کرمان، دستور تخریب مدرسه را داد. مدرسه گنجعلی‌خان در این حمله آسیب بسیار دید و ویران شد. کتابخانه مدرسه که آثار و اسناد بسیاری در دل خود جای داده بود، مورد حمله قرار گرفت و حدود 5000 نسخه خطی که جزو اسناد نفیس آن دوره محسوب می‌شدند، توسط سپاه قاجار غارت شدند. معماری بنای کاروانسرای گنجعلی‌خان به‌شکل مدور است. این بنا در دوره شاه عباس کبیر و به دستور گنجعلی خان، حاکم وقت کرمان ساخته شد. او ابتدا میدان گنجعلی‌خان را ساخت و سپس با افزودن مدرسه، حمام و بازار گنجعلی‌خان به بنا آن را به یک مجموعه تبدیل کرد. در دوره زندیه، کاروانسرای وکیل نیز در کنار این مدرسه ساخته شد.
حمام وکیل، شاهکار معماری
یکی از جاذبه‌های گردشگری کرمان، حمام قاجاری و زیبای وکیل است که در بازار کرمان است. این حمام که بخشی از مجموعه وکیل به شمار می‌رود در دوره قاجار به دستور محمد اسماعیل خان نوری، حاکم وقت کرمان بنا شد. در حمام وکیل هم مانند سایر حمام‌های ایرانی، سلسله مراتب رعایت شده است و بخش‌هایی چون ورودی، سربینه، گرمخانه و خزینه دارد. این حمام دارای ستون‌های سنگی زیباست و بین حمام و خزینه ،حوض بزرگی وجود دارد. کاشیکاری، سرامیک‌کاری و حجاری از تزیینات به کار رفته در این بناست. ورودی متشکل از سردر، هشتی و دالان است. مقرنس‌کاری و کاشیکاری از جمله تزیینات به کار رفته در سردر هستند، علاوه براین کتیبه بنا که تاریخ ساخت حمام و بانی آن را نشان می‌دهد در این بخش دیده می‌شود. نکته قابل‌توجه در ارتباط با ورودی حمام وکیل تغییر زاویه مسیر حرکت از سردر تا سربینه است. این ویژگی موجب می‌شود دید مستقیم به سربینه از بین برود و در نتیجه از تبادل حرارت با بیرون کاسته شود.
طولانی‌ترین راسته بازار ایران
بازار سردار بخشی از بازار بزرگ کرمان به شمار می‌آید که طولانی‌ترین راسته بازار ایران لقب گرفته و گستره آن از میدان ارگ تا میدان مشتاقیه است. بازار سردار که اغلب به مغازه‌های پارچه‌فروشی اختصاص دارد به سرای سردار نیز شناخته می‌شود. این بازار یکی از مهم‌ترین بخش‌های بازار کرمان است که به‌دلیل معماری خاص و زیبایش، همواره مورد توجه گردشگران واقع می‌شود. این بازار از چند بازارچه متقاطع تشکیل شده که با سه راسته اصلی که در حاشیه این بازار قرار دارند به بازار اختیاری متصل می‌شود. جایی در حوالی بازار گنجعلی‌خان و بازار وکیل کرمان که به‌دلیل کاشیکاری متنوعش، عنوان دایره‌المعارف کاشیکاری معقلی را نیز یدک می‌کشد. این اثر تاریخی به‌عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری استان کرمان در این بازار به‌دلیل ساخته شدن در ادوار مختلف تاریخی از ویژگی منحصربه‌فرد «اثری با معماری دوره‌های مختلف» برخوردار است. چهارسوق‌های این بازار نیز که در واقع راه ارتباطی به بازارهای فرعی را فراهم می‌کنند، نمای گچبری زیبایی دارند که قدمت آن به ۳۵۰ تا ۴۰۰ سال قبل برمی‌گردد.
تاریخچه یخدان مویدی
یخدان مؤیدی از یادگارهای اواخر دوره صفویه است و از آن به‌منظور نگهداری یخ برای روزهای تابستان استفاده میکردند. نام مؤیدی به قنات مشهور مؤیدی برمی‌گردد که آب یخچال از آن تامین می‌شد. عناصر تشکیل‌دهنده یخدان مؤیدی نظیر دیگر یخدان‌ها عبارتند از مخزن، حصار، استخر و چاله یخ. مصالح بنا را خشت خام و ملات گل تشکیل می‌دهند. خشت خام عایق حرارتی است و گرما را به داخل یخچال عبور نمی‌دهد. پله‌های یخدان نیز برای دسترسی و نگهداری مطلوب و تعمیر خشت‌ها بنا نهاده شده بود و در حقیقت هر سال یک لایه جدید خشت و گل روی گنبد می‌کشیدند. پلان مخزن دایره‌ای شکل است که گنبدی از نوع «بستو» روی آن احداث کرده‌اند. نوک این ساختار مخروطی شکل به‌گونه‌ای ساخته شده که حداقل میزان تابش آفتاب را جذب کند و در اطراف این مخروط دیوارهای بلندی احداث میکردند که با وزش باد و استفاده از سایه، دمای هوا را به‌صورت محسوس کاهش دهد. این دیوارها سایه‌انداز نام دارد.
ضمیمه قاب کوچک
