فاصله از سینمای اجتماعی موجب بحرانهای سیاسی بیشتری میشود
محمود بابایی، تهیهکننده فیلم «بعد از رفتن» با اشاره به ناآرامیهای اخیر در کشور با اشاره به جایگاه سینمای اجتماعی در حل بحرانها گفت: آنچه که در کف خیابان در اتفاقات اخیر رخ داد ناشی از عدم توجه کافی به مسائل اجتماعی روز در جامعه است.
برخی شعارها در حوادث اخیر نشان داد جایگاه خانواده بهخصوص جایگاه پدر دچار خدشه شده است. به نظرم در شرایط کنونی از نظر اجتماعی دورانی شبیه کشور ژاپن در دهه 60 و 70 میلادی را پشت سر میگذاریم. در آن مقطع فیلمهای اجتماعی کوروساوا و اوزو به خاطر نگاه دقیق به سنتهای خانوادگی به عامل بازدارندهای تبدیل شد تا ژاپن رو به توسعه از سنتهای اجتماعیاش عبور نکند و در ژاپن رو به توسعه آن دوران اهمیت و جایگاه خانواده حفظ شود. این فیلمها و سازندگانش به همین دلیل در تاریخ سینما ماندگار شدند. بابایی با اشاره به مضمون فیلم بعد از رفتن، بیان کرد: ما در این فیلم تلاش کردیم سینمای اجتماعی را در مسیر درست حفظ کنیم. بعد از رفتن، یکی از معدود فیلمهای است که با همین نگاه ساخته شد و مؤلفههای رایج سینمای اجتماعی مثل زوال و اضمحلال فردی، روحیه انفعالی، خانواده گریزی را همچون ویروسی دستمایه اثر قرار داد تا با پیشبرد اهداف صحیح دراماتیک مخاطب را واکسینه کند. او ادامه داد: شاکله روایت فیلم با ویروسهای نمایشی معمول سینمای اجتماعی تولید شد اما از ترکیب تمامی این ویروسها، واکسن درمانگری اجتماعی تولید میشود. ضمن اینکه باید به مخاطبان فیلم توصیه کرد که توصیف فیلم در این متن با خروجی محصولی که روی پرده نمایش داده میشود، بسیار متفاوت است. ما با اتکا به فرم و ساختاری غیرشعاری، این اثر دشوار را به سرمنزل مقصود رساندیم. این تهیهکننده افزود: کانونیترین نقطه اثرگذار فیلم بعداز رفتن توجه به جایگاه رفیع پدر است و بررسی تقابل سه نسل از زوایایی متنوع بررسی میشود و فیلم با لحنی واقعگرایانه و بدون شعار این شاخصه را برجسته میکند. از منظری متفاوت، میتوان به این موضوع در متن اثر توجه داشت که اهمیت جایگاه «پدر» برای جامعه ایرانی دارای یک جایگاه سمبلیک است. پدر از زوایه فیلم مردی مبارز و آیندهنگر است، نمادی که با فرزندانش برای حفظ سنتها و برای آنان مبارزه میکند. بابایی توضیح داد: بعد از رفتن برای اینکه پیام متعالیاش مشمول کلیشههای مرسوم نشود، روایت خود را آنطور ارائه میکند که مخاطب ایرانی میپسند. به نظرم نخستین ساخته رضا نجاتی مثل حل کردن جدول متقاطع است و از این منظر تماشای فیلم برای مخاطب بسیار دلچسب به نظر میرسد. وقتی تماشاگر به صورت تدریجی وارد جهان روایت میشود، احساس میکند باید در حل این جدول متقاطع دراماتیک، پازلها را بهتدریج کشف کند و کنار هم بچیند. جهان فیلم در مسیری طبیعی از سیاهی به سوی سپیدی حرکت میکند و شخصیتها تحت تاثیر این حرکت دراماتیک موقعیت خود را تغییر میدهند. بابایی با اشاره به همکاری با بنیاد فارابی گفت: بعد از رفتن، نسبت به تمام آثار اخیر فارابی با کیفیتترین بازیگران و راهبردیترین روایت را انتخاب کرده است. این فیلم بدون خودنماییهای مرسوم و با بررسی دقیق سکانسهای مهم فیلم میتوان دریافت بازیگران به متن و کارگردانی کاملا وفادار بودهاند. حتی برای نقشهای فرعی بازیگران کارکشتهای در فیلم ایفای نقش میکنند. باید تاکید کنم هیچ بازیگری در این فیلم نیست که متهم به کوتاهی و کمکاری شود بهرام شاهمحمدلو (آقای حکایتی محبوب)، پانتهآ پناهی، پوریا رحیمیسام، سارا بهرامی و صابر ابر ارائه ممتاز و متفاوتی را در این فیلم به نمایش میگذارند. اگر هیات داوران نگاه منصفانهای در کنار یک رویکرد راهبردی برای اعطای سیمرغ داشته باشد، بهرام شاهمحمدلو سزاوار دریافت این جایزه است. این تهیهکننده درباره همکاری با عوامل باتجربه و جوان در این فیلم گفت: از دیگر عناصر قابلتوجه فیلم در مقایسه با آثار بیگ پروداکشن جشنواره میتوان به فیلمبرداری بسیار سطح بالای آن اشاره کرد که دستاورد فنی هم محسوب میشود، آرمان فیاض که صدها فیلم کوتاه فیلمبرداری کرده است و تجربه ساخت فیلم کوتاه را دارد، سال گذشته فیلمبرداری «برف آخر» را بهعهده داشت و تصویربرداری «کت چرمی» از جمله فعالیتهای این فیلمبردار سینما محسوب میشود اما شیوه تصویربرداری او در بعد از رفتن بسیار ویژه است. فیلم صحنهآرایی فوقالعادهای دارد که بازهم در مقایسه با فیلمهای پرهزینه تلاش چشمگیری به شمار میآید. بابایی در پایان گفت: امیدوارم با گذشت زمان جنگیدن در حوزههای اجتماعی و ساخت فیلمهای آسیبشناسانه اهمیت و ارزش بیشتری پیدا کند ما در فیلم بعد از رفتن، نگاهمان اصلاح و ترمیم بود برخلاف آنچه در سینمای اجتماعی امروز میبینیم. ما نشان دادیم که یک خانواده با هم مشکل دارند اما بدون قتل و تجاوز از پس مشکل بر آمدند ضمن آنکه بحث آموزش بدون شعار در اولویت کارمان بود. امیدوارم که این نقطهنظر استراتژیک از نگاه داوران امسال جشنواره دور نماند.