خلاصه کردن ایمان و دین در احترام گذاشتن به اصول اخلاقی و انسانی
مسأله ایمان به خدا، یاد خدا و تقرب به خدا (تقرب به معنای واقعی که نزدیک شدن به خداست) اصلا خودش هدف است، بلکه اساسیترین هدفها از نظر تعلیمات اسلامی این است و لهذا فلسفه اصلی عبادات همان تقرب به خداوند است و واقعا اینکه بندهای از خانه نفس و از بیت ظلمانی طبیعت به سوی خداوند مهاجرت کند، هدف اصلی و اساسی است.
اما اینکه بر اثر این مهاجرت، اصول انسانیت هم نظم بهتری پیدا میکند، قطعا و قهرا این خاصیت درجه دوم است و به تعبیر حکما: اولی از قبیل غایت و هدف است و دومی از قبیل فایده و اثر. ایمان به خدا اصلا برای تقرب به خداوند است و خضوع در برابر اصول انسانیت اثر و فایدهای است که بر آن مترتب میشود. در مقدمه خاتم پیامبران این مطلب آورده شده که یگانه قدرتی که واقعا میتواند بر نفس حکومت کند، همان قدرت ایمان است. بعضی چنین تصوری دارند که معرفت خدا و یاد خدا بودن برای این است که انسان ایمان به خدا داشته باشد بهعنوان واضع اصول انسانیت تا به اصول انسانیت احترام بگذارد. این تصور غلط است. شکی نیست که این نتیجه بر ایمان بار میشود و این اثر برای ایمان است اما چنین نیست که اگر فرض کنیم بشر در احترام گذاشتن به اصول انسانیت نیازی به ایمان به خدا نداشته باشد، بگوییم که ایمان به خدا فلسفه خودش را از دست میدهد.
استاد مطهری، انسانشناسی قرآن، ص۲۱۵
استاد مطهری، انسانشناسی قرآن، ص۲۱۵