این آمارها اما به‌تدریج تلطیف شد و کشته‌های جنگ به کشته‌های سقوط چند هواپیمای مسافربری در سال کاهش یافت و در نوروز هرسال که همیشه یکی از پیک‌های سفر است با کمی بالاوپایین حدود هزار نفر قربانی تصادفات رانندگی شدند. با این‌که کشته‌های جاده‌ای هم‌اکنون نیز معادل سقوط چند هواپیمای غول‌پیکر است ولی مرگ در جاده‌ها به اندازه‌ای عادی شده که واکنش‌ها نهایتا به نچ‌نچ‌کردنی و سری تکان‌دادن خلاصه می‌شود؛ حتی اگر این مرگ‌ها در روزهای خوش نوروز ثبت شده باشد.

در نوروز1401 که مردم بعد از دو سال خانه‌نشینی کرونایی و صرف‌نظر کردن اجباری از سفر، دوباره به دل جاده‌ها زدند در طول تعطیلات 1100 نفر جایی میان مبدا و مقصد جان‌باختند. سال قبل از آن نیز که هنوز کرونا هیبتی داشت و ترس از آن هنوز رنگ نباخته بود سفر 1080 مسافر نیمه‌تمام ماند. رسم نوروز سال‌های قبل هم همین بود و عید برای صدها و گاهی هزاران نفر تبدیل به عزا می‌شد. مطمئنیم که امسال با پایان‌یافتن سال سخت 1401 که دشواری‌های معیشت فقط می‌تواند با سفری چندروزه و گشت‌وگذاری هرچند کوتاه التیام یابد و کمرنگ‌تر شدن کرونا هم تا حدی دل‌ها را قرص کرده، سفرها بیش از پیش رونق خواهد گرفت که معنای دیگرش بیشتر شدن خطر در جاده‌ها و سیر صعودی یافتن حوادث جاده‌ای، مصدومیت‌ها و جان‌باختن‌هاست.
   
جاده‌های کم‌جان، جان می‌گیرند 
در وجب‌به‌وجب از 297هزار کیلومتر راه موجود در کشورمان تابه‌حال هزاران تصادف رخ‌داده که رئیس پلیس راهور فراجا می‌گوید: «82 درصد از آنها به‌دلیل سرعت و سبقت‌غیرمجاز، خستگی و خواب‌آلودگی و بی‌توجهی به جلو رخ داده است» یعنی که بخش بزرگی از توپ ماجرای تصادفات در زمین مردمی است که در کسوت راننده در جاده‌ها ظاهر می‌شوند و با جان خود و دیگران بازی می‌کنند.  به همین علت از چهارشنبه این هفته که طرح نوروزی پلیس آغاز می‌شود تخلفاتی مثل عبور از شانه‌خاکی و سرعت و سبقت غیرمجاز، خط‌قرمز پلیس خواهد بود اما این فقط یک روایت از ماجرای تصادفات نوروزی است که منحصرا نیز راوی بی‌قانونی مردم است درحالی‌که تصادفات جاده‌ای را بسته به این‌که از کدام زاویه نگاه کنیم، مقصران دیگری نیز پیدا می‌کند. یکی از این مقصران، جاده‌ها هستند که هادی هاشمی، رئیس پلیس راهور سابق تهران و کارشناس ترافیک درباره‌اش حرف‌ها دارد.  او به ما می‌گوید: «راه‌های کشورمان نواقص عدیده‌ای دارد و با کمبود شدید راه روبه‌رو هستیم که باعث می‌شود الگوی نظم ترافیک و آستانه‌تحمل رانندگان پایین بیاید و در نتیجه تهاجمی رانندگی کنند. پس چاره‌ای جز این نداریم که راه‌ها را اصلاح کرده و راه‌های بیشتری بسازیم.» هاشمی آمارهایی به ما می‌دهد که به‌واقع تامل‌برانگیز است مثل این‌که «سوریه و پاکستان شش‌برابر ما، آفریقای‌جنوبی 15برابر ما، فرانسه و آلمان بیش از 35برابر ما و ژاپن بیش از 120برابر ما جاده دارند که ایمنی ترافیک را بالا می‌برد.»
   
به خودتان رحم کنید 
درباره راه‌ها حرف برای گفتن زیاد است اما برای سفرکردن چه کنیم که چاره‌ای جز زدن به دل همین جاده‌های پرحرف‌وحدیث نداریم. یکی از حرف‌وحدیث‌ها این‌که در 297هزار کیلومتر جاده موجود در کشور به گفته حسین‌الهی‌نژاد، مسئول اداره تصادفات پلیس راهور فراجا 1585 نقطه حادثه‌خیز وجود دارد که 75درصد تصادفات در آنها رخ می‌دهد. به اذعان کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور کشور هم 880 نقطه پرتصادف در جاده‌ها وجود دارد که باید هرچه سریع‌تر اصلاح شوند.  در این میان اما مشکلی جدی وجود دارد که هادی هاشمی، کارشناس ترافیک آن را تشریح می‌کند. نکته مد نظر او نگهداری ضعیف از راه‌ها، استاندارد نکردن آنها و خودمعرف‌نبودن جاده‌هاست که زمینه‌ساز بروز تصادفات است. به گفته هاشمی: «در کشورهای توسعه‌یافته سالانه 6درصد از ارزش راه‌ها، در کشورهای درحال‌توسعه 4درصد ارزش راه‌ها و در کشورهای فقیر 2درصد از ارزش راه‌ها برای نگهداری از جاده‌ها هزینه می‌شود درحالی‌که در کشور ما یک‌درصد ارزش راه‌ها برای نگهداری پیش‌بینی می‌شود که فقط نیم‌درصد آن تحقق می‌یابد که در نوع خودش فاجعه است.» این را بیفزایید به وضعیت خودروهای در حال حرکت در کشور که رئیس پلیس راهور کشورمان چندی پیش پنبه‌شان را این‌گونه زد: «وقتی تصادف اتفاق افتاد یک چیزی باید از راننده یا سرنشینان محافظت کند و آن چیز در درجه اول وسیله است. یعنی باید ستون‌ها، استحکامات و پلتفرمی که در این وسیله به کار برده شده و قطر آلیاژی که در آن به کار رفته به گونه‌ای عمل کند که جان‌پناهی برای سرنشینان باشد اما در خودروهای داخلی، خود خودرو عامل شدت تخریب یا جراحات است.» پس حالا که وضع خودروها و جاده‌ها آن‌ طوری است که حکایتش رفت به گفته هادی هاشمی، فقط خود راننده می‌ماند که عزم کند و از جان خود و عزیزانش حفاظت کند. او به مردم توصیه می‌کند که با دقت، آرامش و حوصله رانندگی کنند و به وسیله نقلیه و جاده‌ها اعتماد نداشته باشند زیرا راه‌ها کمینگاه حادثه‌اند. 

قربانیان تصادفات نوروزی در 6سال اخیر

سال 1401     1100 نفر
سال 1400     1080 نفر
سال 1399     534 نفر
سال 1398     914 نفر
سال 1397     103 نفر
سال 1396     874 نفر

مریم خباز - گروه جامعه