ایران و هند شریک تجاری محسوب می‌شوند که این امر نیز می‌تواند علاوه بر دیپلماسی صورت گرفته ریشه در اشتراکات فرهنگی و تاریخی عمیق بین دو کشور مربوط است. طی دو سال اخیر علاوه بر حوزه‌های حمل‌و‌نقل و فناوری اطلاعات، هندی‌ها یکی از مشتریان پروپاقرص نفت ایران بوده‌اند و به نظر می‌رسد با توجه به سرمایه‌گذاری آنها در توسعه بندر چابهار این روابط اقتصادی و تجاری نیز در سال‌های آینده گسترش یابد؛ بندری که به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مسیرهای ترانزیتی آسیا محسوب شده و دسترسی به افغانستان و آسیای مرکزی را فراهم می‌کند. گزارشی از روند تجارت دو کشور تهیه کردیم که در ادامه می‌خوانید.
کارشناسان معتقدند توافق‌نامه‌هایی که اخیرا هند و ایران در زمینه‌هایی نظیر حمل‌ونقل، کشاورزی و دارویی به امضا رسانده‌اند، خود نشان‌دهنده تمایل دو کشور برای گسترش همکاری‌های دوجانبه است؛ از طرف دیگر تبادلات فرهنگی و علمی بین این کشورها نیز در حال افزایش است که به تقویت روابط دوستانه و درک متقابل بین دو ملت کمک می‌کند.
 زمینه‌سازی برای افزایش مبادلات تجاری
پس از تاکید مقامات ایران و هند در حاشیه اجلاس بریکس و سفر قائم‌مقام وزیر جهاد کشاورزی ایران به دهلی در تابستان، دو هفته پیش کمیته مشترک بازرگانی و کشاورزی بین دو کشور تشکیل شد. تشکیل کمیته مشترک بازرگانی و کشاورزی بین ایران و هند، تلاش برای توازن در تجارت و پیگیری انعقاد موافقت‌نامه تجارت آزاد از زمینه‌های افز‌ایش حجم تجارت دو کشور است.  در این کمیته تخصصی در زمینه توسعه روابط تجاری کشاورزی دو کشور، همکاری‌های دوجانبه در زمینه محصولات باغبانی و تحقیقات مرتبط به آن به‌ویژه درباره گیاهان دارویی، میوه‌های گرمسیری، محصولات گلخانه‌ای، قارچ خوراکی، کشاورزی هوشمند، حل موانع فنی پیش روی صادرات کیوی و بسترسازی تسهیل و توسعه صادرات خرما، سیب درختی، زعفران و مسائل فنی کنترل آفات و بیماری‌ها و کیفیت سموم، موانع گمرکی، جایگزین کردن تجارت آزاد به جای تعرفه ترجیحی و تبادل اطلاعات و همکاری دوجانبه بخش‌های تحقیقاتی دو کشور با حضور معاون بازرگانی وزیر کشاورزی، معاون وزیر و مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران، رئیس سازمان حفظ نباتات کشور، مدیر بین‌الملل مرکز تحقیقات کشاورزی، مدیرکل صادرات گمرک ایران و چند نفر از مدیران میانی دیگر برگزار شد.
 جزئیات تجارت ایران با هندوستان
براساس آمار گمرک در 10 ماهه امسال شش میلیون و 28 هزار و 563 تن و 781 کیلوگرم به ارزش یک میلیارد و 820 میلیون و 112 هزار و 382 دلار کالای ایرانی به هندوستان صادر شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته چهار میلیون و 272 هزار و 978 تن و 266 کیلوگرم کالای ایرانی به ارزش یک میلیارد و 606 میلیون و 483 هزار و 505 دلار صادر شده بود. بنابراین در یک‌سال اخیر صادرات کالاهای ایرانی به شبه‌قاره هند به لحاظ وزنی با رشد 41‌درصدی و به لحاظ ارزشی با رشد 13‌درصدی روبه‌رو بوده‌است.همچنین در این بازه زمانی یک میلیون و 278 هزار و 58 تن و 56 کیلوگرم کالا از مبدا هندوستان به ارزش یک میلیارد و 635 میلیون و 79 هزار و 314 دلار وارد شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی یک میلیون و 637 هزار و 243 تن کالا به ارزش دو میلیارد و 405 میلیون و 228 هزار دلار کالا از هند وارد کشورمان شده بود.بنابراین در یک‌سال اخیر واردات ایران از شبه‌قاره هند به لحاظ وزنی با کاهش 21‌درصدی و به لحاظ ارزشی با کاهش 32 درصدی روبه‌رو بوده است.همچنین باید به این نکته اشاره کرد که تراز تجاری ایران با هند مثبت 185 میلیون دلار به نفع ایران است.

مهم‌ترین کالاهای وارداتی و صادراتی براساس گزارشی که اخیرا وزارت بازرگانی و صنعت هند منتشر کرده است؛ برنج مهم‌ترین کالای صادراتی هند به ایران در سال 2023 بوده است. صادرات برنج هند به ایران در سال 2023 به 723 میلیون دلار رسیده‌است. از طرف دیگر صادرات چای هند به ایران 2022 به 30 میلیون دلار در سال 2023 رسیده است. صادرات میوه هند به ایران با 14‌درصد افزایش به 55‌میلیون دلار و صادرات ادویه به 15‌میلیون دلار رسیده‌است.  همچنین باید به این نکته اشاره کرد که فرآورده‌های نفتی مهم‌ترین کالای وارداتی هند از ایران در سال 2023 بوده و 221 میلیون دلار فرآورده نفتی از ایران در این سال وارد هند شده است. واردات فرآورده‌های نفتی ایران توسط هند در سال 2023 نسبت به سال قبل از آن 26درصد افزایش داشته است.  از طرف دیگر مواد خام تولید رنگ با 172 میلیون دلار و میوه با 136 میلیون دلار به ترتیب دومین و سومین کالاهای وارداتی هند از ایران در سال 2023 بوده است. صادارت مواد خام تولید رنگ از ایران به هند رشد 13درصدی داشته است. ایران همچنین 9 میلیون دلار ادویه به هند صادر کرده‌است.

امین محمودی - گروه اقتصاد