«كال‌جنی»؛ منطقه‌ای اسرارآمیز در طبس
دره جن‌ها در دل کویر
اسمش نشان می‌دهد اوضاع از چه قرار است، همین كه بگویند دره كال جنی، حساب كار دستمان می‌آید كه حتما افسانه و باور قدیمی هست كه می‌گوید آنجا حتما در گوشه و كناری اجنه كمین كرده‌اند تا به محض رسیدن مچتان را بگیرند و از این بپرسند كه چرا پا به مقرشان گذاشته‌اید. نمونه‌های مشابه این ماجرا هم در ایران كم نیست و خلاصه باید گفت جن‌ها هم در حق صنعت گردشگری لطف كرده و با حضور احتمالی شان، بعضی جاها را رازآمیز و جذاب كرده و گردشگران زیادی را به سمتشان كشیده‌اند.
زینب مرتضایی‌فرد / روزنامه‌نگار
كویر ریگ جن، دره ستارگان، تالاب ارواح، قلعه‌جنی و كال جنی، پنج منطقه پررمز و راز در ایران هستند كه مردم محلی افسانه‌های زیادی از آنها نقل می‌كنند. شاید این به نظر ما خرافه بیاید، اما مردم روستای ازمیغان در طبس هم بر این باورند كه در دره كال جنی، چند جن زندگی می‌كنند؛ برای همین‌هم اسم دره زیبای این شهر را كال جنی یعنی دره جن گذاشته‌اند.
مردم آنها حتی تنور و دودكش اجنه را هم در این دره پیدا كرده‌اند و حالا هر قدر علم پاسخ بدهد و زمین‌شناسی دلیل بیاورد، باز هم مردم محلی قانع نمی‌شوند و حكایت‌ها دارند ار جن‌های چشم سرخ و پا سم داری كه چندین و چند بار یكی را گیر انداخته‌اند و خلاصه.....
كجا هست؟ چطور برویم؟
دره كال جنی در شهر طبس قرار دارد، شهری كه روزگاری جزو خاك یزد محسوب می‌شد و حالا در تقسیمات كشوری جزو استان خراسان جنوبی است. پس باید اول خودمان را برسانیم خراسان جنوبی و از آنجا هم راهی طبس شویم.
از طبس باید برویم سمت روستای ازمیغان كه در شمال طبس و البته در مسیر فرودگاه واقع شده است. یعنی این امكان هم هست كه ابتدا با هواپیما برویم طبس و از آنجا ادامه برنامه را داشته باشیم. حالا ممكن است هر كسی به شیوه خودش برنامه‌ریزی كند دیگر. یادمان نرود كجای راه بودیم، همین كه به سمت شمال طبس رفتیم بعد از ۳۵ دقیقه وارد یك جاده خاكی می‌شویم كه اگر آن را تا انتها برویم باید ماشین را پارك كرده و پیاده وارد دره اجنه شویم.
از دو مسیر می‌توان وارد این دره شد. یكی انتهای جاده خاكی كه ابتدای این دره و به كوه وصل شده است و دیگری میانه‌های این جاده خاكی كه با یك میانبر از داخل یك شكاف می‌توان به درون دره راه یافت.
چرا برویم؟
چرا؟ همین كه می‌گویند مقر جنیان است كلی جذابش می‌كند و منهای هر دلیل دیگری می‌شود زد به مسیر كال جنی. اما چند دلیل قانع‌كننده دیگر برای رفتن به كال جنی وجود دارد: اول این‌كه شكل تراشیدگی و بریدگی دره‌ها زیبایی منحصربه‌فردی دارد. این شكل و شمایل به زمین‌شناسان ثابت كرده دره از هزاران سال پیش بر اثر فرسایش زمین و حضور سیلاب‌ها به این شكل درآمده.
دره، گاهی شكل خمیده و گاهی زاویه‌دار به خود می‌گیرد. علاوه بر آن این فقط زمین نیست كه ما را جذب خودش می‌كند، بلكه اگر حین پیاده‌روی گاهی به بالا نگاه كنیم چیزی جز یك شكاف آبی رنگ از آسمان نخواهیم دید. حتی گاهی دره آنقدر تنگ می‌شود كه همان آسمان هم به چشم نمی‌آید.
در مسیر هم دودكش و تنورهای اجنه را به چشممان می‌بینیم. این البته اسمی است كه مردم محلی روی آنها گذاشته‌اند. دودكش و تنورهای جن به ستون‌های فرسایشی گفته می‌شود كه به دنبال فرسایش در دیواره رودخانه به وجود آمده‌اند، اما مردم محلی كه از دلیل زمین‌شناسی این دره بی‌خبر بودند، این اسم‌ها را رویشان گذاشته‌اند.
دلیل دوم این است كه در طول مسیر، خانه‌هایی به اسم خانه گبرها در دل دیواره‌ها برای سكنای زرتشتیان زمان خود، ساخته شده و دیدن آنها خالی از لطف نیست.
تنها نروید
مسیر رسیدن به این گبرها نیاز به راهنما دارد و نباید تنهایی دنبال آن گشت. در این مسیر حفره‌هایی شبیه تونل وجود دارد كه احتمالا راه ارتباطی آنها با هم بوده است. گفته می‌شود زرتشتیان موقع حمله اعراب به این مناطق پناه می‌بردند تا از خود دفاع كنند. جالب این‌كه داخل حفره‌ها یك حلقه چاه عمیق هم برای دسترسی به آب وجود داشته.
سومین دلیل برای دیدن كال جنی، حوضچه‌ای است كه در انتهای راه، ما را به پیاده‌روی تشویق می‌كند. در طول مسیر هم آبی جریان دارد كه از چشمه ازمیغان می‌آید. این آب در انتها به یك‌قنات می‌رسد. مسیر پیاده‌روی بین صخره‌ها شش كیلومتر است.
خیلی‌ها وسط راه می‌مانند و منصرف می‌شوند، اما آنهایی كه ادامه می‌دهند آخر سر به حوضچه‌ای با عمق 5/1 متری می‌رسند و تنی به آب می‌زنند.
یكی دیگر از تجربه‌های ناب صخره‌نوردی در كال جنی صدای بادی است كه در آن می‌پیچد. اگر برای چند ثانیه سكوت كنیم و منتظر صدای باد بمانیم زوزه‌ای داخل صخره‌ها می‌پیچد كه بیشتر متوجه دلیل مردم محلی برای انتخاب این اسم می‌شویم. انگار كه صدای زوزه باد اینجا را ترسناك‌تر از چیزی كه هست می‌كند.
همه چیز زیر سر یك رودخانه است!
دلیل شكل گرفتن این دره زیر سر رودخانه ازمیغان است؛ چراكه این رودخانه در محل عبور خودش زمین را گود كرده. از آنجایی كه در همه نقاط، بافت صخره‌ها مشابه همدیگر نیست، وقتی باران آمده یا سیلاب در حال عبور بوده، بخش‌های نرم‌تر بافت خاك را تخریب كرده و بخش‌های سفت‌تر باقی مانده.
به همین دلیل هم این تنگه با فرورفتگی‌ها، برجستگی‌ها، شیارهای حاصل از فرسایش، منافذ و سوراخ‌های ریز، دیواره‌ها، پلكان‌ها و آبشارهای كوچك و حوضچه‌های آب به وجود آمده.
از آب تا عینك آفتابی و میان‌وعده
آب آشامیدنی مهم‌ترین چیزی است كه در این‌سفر باید همراه خودمان ببریم. از آن مهم‌تر داشتن یك همراه آشناست كه مانع گم شدن یا خطرات دیگر شود. كلاه نقابی و عینك آفتابی همیشه یكی از لوازم ضروری سفر به مناطق بیابانی بوده. بهتر است لباس خنك بپوشیم، كرم ضدآفتاب بزنیم و كفش مناسب پیاده‌روی به پا كنیم. همچنین با خودمان كیسه زباله ببریم تا زباله‌هایمان را آنجا رها نكنیم.
اگر موقع ناهار به دره برسیم باید با خودمان یك‌میان‌وعده سبك هم داشته باشیم. برخی از افراد به قصد كمپینگ به كال جنی می‌آیند و برای این كار با خودشان چادر و دیگر وسایل مورد نیاز برای شب ماندن در دره اجنه را همراه دارند.
این نكته مهم را هم یادآوری كنیم كه دره دارای دیواره‌های بلند و پرشیب است كه وارد شدن به آن می‌تواند خطراتی به همراه داشته باشد. برای دستیابی به كف دره نیازمند آشنایی به منطقه است كه هرگز نباید به‌تنهایی در این كال قدم بزنید، حتی اگر به ارواح و جن هم اعتقادی ندارید!
مردم آنها حتی تنور و دودكش اجنه را هم در این دره پیدا كرده‌اند و حالا هر قدر علم پاسخ بدهد و زمین‌شناسی دلیل بیاورد، باز هم مردم محلی قانع نمی‌شوند و حكایت‌ها دارند ار جن‌های چشم سرخ و پا سم داری كه چندین و چند بار یكی را گیر انداخته‌اند و خلاصه.....
كجا هست؟ چطور برویم؟
دره كال جنی در شهر طبس قرار دارد، شهری كه روزگاری جزو خاك یزد محسوب می‌شد و حالا در تقسیمات كشوری جزو استان خراسان جنوبی است. پس باید اول خودمان را برسانیم خراسان جنوبی و از آنجا هم راهی طبس شویم.
از طبس باید برویم سمت روستای ازمیغان كه در شمال طبس و البته در مسیر فرودگاه واقع شده است. یعنی این امكان هم هست كه ابتدا با هواپیما برویم طبس و از آنجا ادامه برنامه را داشته باشیم. حالا ممكن است هر كسی به شیوه خودش برنامه‌ریزی كند دیگر. یادمان نرود كجای راه بودیم، همین كه به سمت شمال طبس رفتیم بعد از ۳۵ دقیقه وارد یك جاده خاكی می‌شویم كه اگر آن را تا انتها برویم باید ماشین را پارك كرده و پیاده وارد دره اجنه شویم.
از دو مسیر می‌توان وارد این دره شد. یكی انتهای جاده خاكی كه ابتدای این دره و به كوه وصل شده است و دیگری میانه‌های این جاده خاكی كه با یك میانبر از داخل یك شكاف می‌توان به درون دره راه یافت.
چرا برویم؟
چرا؟ همین كه می‌گویند مقر جنیان است كلی جذابش می‌كند و منهای هر دلیل دیگری می‌شود زد به مسیر كال جنی. اما چند دلیل قانع‌كننده دیگر برای رفتن به كال جنی وجود دارد: اول این‌كه شكل تراشیدگی و بریدگی دره‌ها زیبایی منحصربه‌فردی دارد. این شكل و شمایل به زمین‌شناسان ثابت كرده دره از هزاران سال پیش بر اثر فرسایش زمین و حضور سیلاب‌ها به این شكل درآمده.
دره، گاهی شكل خمیده و گاهی زاویه‌دار به خود می‌گیرد. علاوه بر آن این فقط زمین نیست كه ما را جذب خودش می‌كند، بلكه اگر حین پیاده‌روی گاهی به بالا نگاه كنیم چیزی جز یك شكاف آبی رنگ از آسمان نخواهیم دید. حتی گاهی دره آنقدر تنگ می‌شود كه همان آسمان هم به چشم نمی‌آید.
در مسیر هم دودكش و تنورهای اجنه را به چشممان می‌بینیم. این البته اسمی است كه مردم محلی روی آنها گذاشته‌اند. دودكش و تنورهای جن به ستون‌های فرسایشی گفته می‌شود كه به دنبال فرسایش در دیواره رودخانه به وجود آمده‌اند، اما مردم محلی كه از دلیل زمین‌شناسی این دره بی‌خبر بودند، این اسم‌ها را رویشان گذاشته‌اند.
دلیل دوم این است كه در طول مسیر، خانه‌هایی به اسم خانه گبرها در دل دیواره‌ها برای سكنای زرتشتیان زمان خود، ساخته شده و دیدن آنها خالی از لطف نیست.
تنها نروید
مسیر رسیدن به این گبرها نیاز به راهنما دارد و نباید تنهایی دنبال آن گشت. در این مسیر حفره‌هایی شبیه تونل وجود دارد كه احتمالا راه ارتباطی آنها با هم بوده است. گفته می‌شود زرتشتیان موقع حمله اعراب به این مناطق پناه می‌بردند تا از خود دفاع كنند. جالب این‌كه داخل حفره‌ها یك حلقه چاه عمیق هم برای دسترسی به آب وجود داشته.
سومین دلیل برای دیدن كال جنی، حوضچه‌ای است كه در انتهای راه، ما را به پیاده‌روی تشویق می‌كند. در طول مسیر هم آبی جریان دارد كه از چشمه ازمیغان می‌آید. این آب در انتها به یك‌قنات می‌رسد. مسیر پیاده‌روی بین صخره‌ها شش كیلومتر است.
خیلی‌ها وسط راه می‌مانند و منصرف می‌شوند، اما آنهایی كه ادامه می‌دهند آخر سر به حوضچه‌ای با عمق 5/1 متری می‌رسند و تنی به آب می‌زنند.
یكی دیگر از تجربه‌های ناب صخره‌نوردی در كال جنی صدای بادی است كه در آن می‌پیچد. اگر برای چند ثانیه سكوت كنیم و منتظر صدای باد بمانیم زوزه‌ای داخل صخره‌ها می‌پیچد كه بیشتر متوجه دلیل مردم محلی برای انتخاب این اسم می‌شویم. انگار كه صدای زوزه باد اینجا را ترسناك‌تر از چیزی كه هست می‌كند.
همه چیز زیر سر یك رودخانه است!
دلیل شكل گرفتن این دره زیر سر رودخانه ازمیغان است؛ چراكه این رودخانه در محل عبور خودش زمین را گود كرده. از آنجایی كه در همه نقاط، بافت صخره‌ها مشابه همدیگر نیست، وقتی باران آمده یا سیلاب در حال عبور بوده، بخش‌های نرم‌تر بافت خاك را تخریب كرده و بخش‌های سفت‌تر باقی مانده.
به همین دلیل هم این تنگه با فرورفتگی‌ها، برجستگی‌ها، شیارهای حاصل از فرسایش، منافذ و سوراخ‌های ریز، دیواره‌ها، پلكان‌ها و آبشارهای كوچك و حوضچه‌های آب به وجود آمده.
از آب تا عینك آفتابی و میان‌وعده
آب آشامیدنی مهم‌ترین چیزی است كه در این‌سفر باید همراه خودمان ببریم. از آن مهم‌تر داشتن یك همراه آشناست كه مانع گم شدن یا خطرات دیگر شود. كلاه نقابی و عینك آفتابی همیشه یكی از لوازم ضروری سفر به مناطق بیابانی بوده. بهتر است لباس خنك بپوشیم، كرم ضدآفتاب بزنیم و كفش مناسب پیاده‌روی به پا كنیم. همچنین با خودمان كیسه زباله ببریم تا زباله‌هایمان را آنجا رها نكنیم.
اگر موقع ناهار به دره برسیم باید با خودمان یك‌میان‌وعده سبك هم داشته باشیم. برخی از افراد به قصد كمپینگ به كال جنی می‌آیند و برای این كار با خودشان چادر و دیگر وسایل مورد نیاز برای شب ماندن در دره اجنه را همراه دارند.
این نكته مهم را هم یادآوری كنیم كه دره دارای دیواره‌های بلند و پرشیب است كه وارد شدن به آن می‌تواند خطراتی به همراه داشته باشد. برای دستیابی به كف دره نیازمند آشنایی به منطقه است كه هرگز نباید به‌تنهایی در این كال قدم بزنید، حتی اگر به ارواح و جن هم اعتقادی ندارید!
