آدابی بجو
یعنی ما با اخلاق بد وارد دنیای مجازی میشویم یا اینكه این فضا اخلاق ما را عوض میكند؟ فرشاد عریضی میگوید: «در یكی از پژوهشهایم از عدهای از كاربران فضای مجازی و شبكههای اجتماعی سوالی پرسیدم؛ اینكه به نظر شما اخلاق در فضای مجازی تغییر میكند؟ یا اینكه حد و مرزهایش جا به جا میشود؟ در مقابل چنین سوالی، با سه دسته از آدمها كه نظرات متفاوتی داشتند روبهرو شدم. دسته اول با ذهنیت اخلاقمحور گفتند ما با همان اصولی كه در دنیای واقعی معتقد هستیم، در فضای مجازی هم رفتار میكنیم. یعنی اگر در دنیای واقعی از رفتار خاصی برای فرد خاصی استفاده نمیكنیم، به خودمان اجازه استفاده از شكلك آن رفتار را در دنیای مجازی هم نمیدهیم. در واقع این دو فضا هیچ تفاوتی برایمان در رفتار و اخلاق و حتی اعتقاداتمان ندارد. دسته دوم با ذهنیت نسبینگر اما نظری خلاف دسته اول داشتند؛ آنها معتقد بودند كه فضای مجازی چیزی مستقل از فضای حقیقی است. یعنی اگر در دنیای حقیقی كاری را انجام میدهی، لزومی ندارد كه در دنیای مجازی هم به آن پایبند باشی و میتوانی آزادانه عمل كنی. در واقع شاید در دنیای واقعی، چیزی دست و پای من را بسته باشد كه آن حد و مرز در دنیای مجازی برایم وجود ندارد. اما دسته سوم با ذهنیت آدابمدار، نظری بین این دو گروه داشتند. از نظر آنها ما باید برای فضای مجازی، به آداب خاص خودش برسیم. از نظر آنها، فضای مجازی آداب اختصاصی خودش را داشته و احتیاج به بازتولید آداب رفتاری و اخلاقی دارد و بیقانونی و بیآدابی را نمیطلبد. این موضوعی است كه میشود اخلاق را در فضای مجازی دستهبندی كرد، اما اینكه كدام ارزشمندتر است، نیاز به ارزشگذاری دارد.»