مرور شاخصترین هنرمندانی که در نقش روحانیون مختلف بازی کردند
حــاج آقــا مسئلتن!
سریالها از روی واقعیت ساخته میشوند و در واقعیت هم همه جور آدمی را با جایگاههای مختلف اجتماعی در زندگی میبینیم. معلم، مهندس، کاسب بازار، استاد دانشگاه، دزد، قاچاقچی، پلیس، تعمیرکار، نماینده مجلس و روحانی. وقتی پای ایفای نقش در فیلم و سریال میآید وسط، به خاطر جایگاه، نوع پوشش و حساسیتی که روی روحانیت وجود دارد ماجرا فرق میکند. لباس روحانیت باید به تیپ و شخصیت بازیگر بخورد و او بتواند نقشی را که به عهدهاش هست ، به دور از کلیشهها باورپذیر ارائه کند و همه اینها یعنی اینکه مردم بازیگر را در این نقش خاص بپذیرند. در بیشتر فیلم و سریالهای ما همیشه یک نقش روحانی وجود دارد. نقشآفرینی در این لباس و جایگاه «روحانیت»، در برخی مواقع تنها به پوشیدن لباس روحانیت محدود شده و در برخی مواقع، نقشآفرینیهای خوبی از جهت نکات فنی و بازیگری در این قالب ارائه شدهاست. از میان انبوه بازیگرانی که چنین نقشهایی را پذیرفتهاند، برخی در ذهن مردم ماندگار شدهاند. اینجا به معرفی برخی از آنها میپردازیم.
احمد داوری خبرنگار
سریال: مدرس
بازیگر: خسرو شکیبایی
هوشنگ توکلی برای ساخت اولین سریالش در سال 1365 به شخصیت شهید مدرس پرداخت. این سریال
15 قسمتی که از شبکه یک پخش شد، زندگی آیتا... مدرس از زمان ورود به تهران و نامزد شدن برای مجلس شورای ملی و درگیریاش با رضاخان و سرانجام شهید شدنش را روایت میکند. او برای ایفای این نقش سراغ زندهیاد خسرو شکیبایی رفت که پیش از این در سریال لحظه، کاری از محمد صالحعلا هم بازی کرده بود. در این سریال یکی از نقاط درخشان بازیگریاش رقم خورد. بازی شکیبایی و تواناییاش در حفظ کردن دیالوگها و مدل بازی کردنش بعدها به عنوان راهنمای بازیگرها برای ایفای نقش یک روحانی
مورد توجه قرار گرفت.
مخاطبان تلویزیون، شکیبایی را در این سریال با مونولوگ طولانی به یاد میآورند. او در یک سکانس
20 دقیقهای به صورت پیوسته و بدون حتی یک بار کات دادن، دیالوگهایش را که پر از لغات و اصطلاحات عربی سخت است، بیان میکند. در کنارش بازیهایی که با عبا، عمامه و دستهایش میکند پر از ظرافت بازیگری است. این سریال که زمان پخش با استقبال خیلی خوب مخاطبان همراه شدهبود در پخش مجدد گرفتار حاشیههایی شد و به گفته کارگردان، بخشهای زیادی از آن سانسور شد.
شخصیت: عبدالحسین شهیدی
سریال: پردهنشین
بازیگر: فرهاد آئیش
بهروز شعیبی كارگردان مشهدی سینما و تلویزیون در سال 93 سریالی را ساخت كه بازی خوب بازیگران این فیلم برگ برنده آن بود. فرهاد آئیش - بازیگری كه مخاطبین سینما و تلویزیون بیشتر او را بهواسطه نقشهای كمدی به یاد میآورند- در اینجا متفاوتترین نقش دوران بازیگریاش را تجربه كرد. او در این سریال نقش یك روحانی را بازی میكند. آئیش كه برای ادامه تحصیل سالهای زیادی را در آمریكا به سر برده در بازگشت، فعالیت هنریاش را با كارگردانی تئاتر چمدان شروع كرد. فقط كافی است نقشهای آئیش را در فیلمهای پوپك و مشماشاا... و پنجاه كیلو آلبالو و سریالهای شمسالعماره
و سه پنج دو به یاد بیاورید و با بازیاش در این سریال مقایسه كنید تا متوجه شوید كه شعیبی چه ریسك بزرگی كرده است. بازیگر باسابقه سینما، تئاتر و تلویزیون اما در این سریال میدرخشد و آنقدر در نقش روحانی جاافتادهای به اسم عبدالحسین شهیدی میدرخشد كه مخاطب او را با این شخصیت و لباس روحانیت میپذیرد. او سابقه بازی در بیش از 20 فیلم و سریال را در كارنامه كاری خود دارد. آئیش در این سریال برای اولین بار در نقش یك روحانی ظاهر شد.
شخصیت: روحانی و امام جماعت
سریال: پایتخت 4
بازیگر: علی سلیمانی
سلیمانی 49 ساله طی سالها فعالیتش نشان داده بازیگری است كه میتواند همه نوع نقشی را بازی كند. از نقش یك دیوانه در مینیسریال دروازه ساعات تا آن نقش عجیب و غریبش در سریال سقوط یك فرشته. او در قسمت چهارم سریال پایتخت نقش یك روحانی و امام جماعت آذری زبان، مردمی و روستایی را بازی میكند. چهره سلیمانی كاملا این قابلیت را دارد كه تصویر یك فرد روستایی، ساده و مردمی را به خوبی نشان دهد. سلیمانی در این سریال شمایل جدیدی از یك روحانی ارائه میدهد، روحانی كه لزوما همهاش در حال پند و نصیحت كردن نیست و در لحظاتی همراه و همپای بقیه هم هست. روحانیای كه حتی در لحظه عقد هم پیگیر نتایج تیم فوتبال محبوبش است و مدام با تلفن از بقیه نتیجه را میپرسد.
شخصیت: حاج آقا معتمدی، روحانی محل
سریال: او یک فرشته بود
بازیگر: رضا توکلی
ماهرمضان سال84 خیلیها بعد از افطار منتشر سریال شبکه دو بودند تا در «او یک فرشته بود» تقابل خیر و شر را تماشا کنند. دستپخت علیرضا افخمی و علیرضا کاظمیپور سریالی مذهبی ماورائی بود که در جذب مخاطب بسیار موفق عمل کرد. زندهیاد حسن جوهرچی و مریم کاویانی زن و شوهر خوشبختی بودند که زندگیشان توسط بهاره افشاری که در سریال فرشته نام داشت اما به واقع شیطان بود به خطر افتاد. بله شیطان! این سریال واقعا یک شیطان مجسم داشت که با کمک مرتضی ضرابی که او هم شیطان بود، سعی در غلبه شر بر خیر داشتند. کل سریال درباره همین ماجرا و فریب خوردن حسن جوهرچی بود. در این میان کسی که سعی در آگاه کردن جوهرچی و بازگرداندنش به راه راست را داشت روحانی محل حاجآقا معتمدی بود که نقشش را رضا توکلی بازی میکرد.
نقش روحانی معمولا در سریالهای مناسبتی ماه رمضان نقش مهمی است. توکلی مثل خیلی از نقشآفرینیهای قبلیاش این بار هم در یک نقش مثبت حاضر شد و خوب از عهده آن برآمد. طمانینه، آرامش و عقلانیت از ویژگیهای کاراکتر او بود که در مقابله با شیطان به کمکش میآمد. توکلی پیش از این سریال با بازی در فیلمهای سینمایی خیلی دور خیلی نزدیک و مریم مقدس و سریالهای مردان آنجلس، سفر سبز و جوانی بین مردم چهرهای شناخته شده بود.
شخصیت: حاجآقا حسینی
سریال: معراجیها
بازیگر: برزو ارجمند
فیلم سینمایی معراجیها به کارگردانی مسعود دهنمکی، یک سال پس از ساخته شدن تبدیل به یک سریال تلویزیونی سی قسمتی شد. البته که فیلم و سریال در فیلمنامه و بعضی از عوامل با یکدیگر تفاوت داشتند اما مکمل هم بودند. داستان سریال از این قرار است که میخواهند تعدادی از شهدای گمنام را در یکی از دانشگاهها دفن کنند. اما بعضی از دانشجویان با تحریک یکی از اساتید جنجالی به پا میکنند و همین باعث میشود به سفری ناخواسته بروند. برزو ارجمند در این سریال در نقش حاجآقا حسینی بازی میکند. ارجمند سابقه بازی در سریالهای طنز
زیر آسمان شهر و شبهای برره را هم داشت اما این نقش جدی و متفاوت را به قدری باورپذیر بازی کرد که بعد از آن پیشنهادهایی مشابهی دریافت کرد. «به هر حال برایم جذاب بود که نقش یک روحانی را بازی کنم کما اینکه بعد از اکران فیلم در جشنواره شش سناریو با کاراکتر روحانی را رد کردم و قبول هم نخواهم کرد، مگر اینکه اتفاق ویژهای باشد» برزو ارجمند سه سال بعد در سریال سر دلبران ساخته محمدحسین لطیفی دوباره نقش یک روحانی را به عنوان شخصیت اصلی داستان بازی کرد. در این سریال ارجمند در نقش سلیم امام جماعت مسجدی بود که همه داستان حول محور مسجد و امام جماعت آن میگشت.
شخصیت: رحیم مهدوی
سریال: پردهنشین
بازیگر: هومن برقنورد
نقش هومن برقنورد در سریال ساختمان پزشكان كه سال 90 از شبكه سه پخش شد مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت و او با این سریال به شهرت رسید. البته خیلیها خبر نداشتند كه او پیش از این با كارگردانهای معروفی همچون حمید نعمتا...، حسن فتحی و مهدی مظلومی هم كار كرده است. انتخاب برقنورد برای بازی در نقش حاج آقا مهدوی خیلی دور از انتظار بود. سپردن نقش به كسی که كار قبلیاش بازی در سریال طنز بوده و حالا قرار است نقش جدی را بازی كند ریسك بزرگی است. خیلی از مخاطبان پیگیر تلویزیون او را با نقش ناصر در ساختمان پزشكان شناخته بودند و پذیرش او در نقش یك روحانی اگر نگوییم ناممكن، ولی خیلی سخت بود. برای تفاوت میان این نقشها فقط كافی است یكی از سكانسهای ساختمان پزشكان، با آن حجم از شوخی و طنز را مقایسه كنید با یكی از سكانسهای سریال پردهنشین كه در آن لباس روحانیت را به تن دارد و شخصیت خیلی موجهی است. برقنورد در اولین همكاریاش با بهروز شعیبی نقش یك روحانی را بازی میكند كه بهواسطه برنامه آفتاب شرقی خیلی از مردم كوچه و بازار او را میشناسند. او در این نقش علاوه بر جدیتی كه دارد در بعضی لحظات مایههایی از طنز را به بازیاش اضافه میكند و نشان میدهد كه لزوما فقط در سریالهای كمدی موفق نیست و در نقشهای اینچنینی هم اگر فرصتی پیدا كند، میتواند قابلیتهای بازیگریاش را نشان بدهد.
شخصیت: حاجآقا توسلی
سریال: سقوط یک فرشته
بازیگر: داریوش کاردان
چند سال بعد و در ادامه سریال او یک فرشته بود، سریالی پخش شد که راوی داستان شیطان بود. ماهرمضان 1390 مردم سقوط یک فرشته را دنبال میکردند تا ببینند این بار شیطان با چه دستاویزی سراغ شخصیتهای داستان میرود. حمید بهرامیان به عنوان کارگردان این سریال هم از بازیگران جوانی مثل هدی زین العابدین، خاطره اسدی و مهرداد صدیقیان بازی گرفته و هم سراغ بازیگران شناخته شدهای مثل مسعود رایگان و فریبا کوثری رفته بود. در کنار اینها داریوش کاردان هم در نقش حاجآقا توسلی در قاب کوچک ظاهر شد. مخاطبان برنامه صندلی داغ شاید فکرش را هم نمیکردند که روزی مجری حاضرجواب و خوشاخلاق برنامه نقش یک روحانی را در یک سریال مناسبتی بازی کند. در کارنامه کاری کاردان علاوه بر برنامهسازی، اجرا و صداپیشگی، بازی در سریالهایی مثل معمای شاه، کلاه پهلوی، سالهای مشروطه، نردبام آسمان و وارش هم دیده میشود.
شخصیت: حاج آقا انصاری
سریال: دودكش
بازیگر: جواد عزتی
عزتی نمونه بازیگری است كه پلهپله و قدم به قدم مسیر موفقیت را طی كرده. حالا به درجهای رسیده كه خیلی از كارگردانها بخواهند او در فیلم و سریالشان بازی كند و حضورش تضمینكننده موفقیت آن باشد. حاج آقا انصاری كه نقشش را جواد عزتی در سریال دودكش بازی میكند، طلبه جوانی است كه همیشه در حال كمك به حل مشكلات خانوادههای مشتاق و سوزنچیان است. او با اینكه بازیگر نقش اصلی سریال نیست ولی كارهای جدی و مهمی انجام میدهد كه در روند قصه و روایت فیلم تاثیر زیادی دارد. مدل بازی عزتی در این سریال با آن صدای نازك و لبخند همیشگی در اكثر سكانسها به راحتی حس طنز را به مخاطب القا میكند و او را میخنداند. جواد عزتی قبلا هم در فیلم طلا و مس به كارگردانی همایون اسعدیان نقش یك طلبه را بازی كرده بود و این در پذیرش نقشش در سریال دودكش توسط مخاطب تاثیر بهسزایی داشته است.
درباره دو تا از بازیگرهای سریال پردهنشین در این صفحه نوشتهایم ولی با این وجود نمیتوان شخصیت براتعلی با بازی محسن کیایی را نادیده گرفت. کیایی در این سریال نقش یک طلبه جوان اما سردرگم را به قدری باورپذیر بازی کرده که بعد از چند سال کار حرفهای در ذهن خیلی از مخاطبان با همان نام براتعلی شناخته میشود