گفت‌وگو با مارک فینو، سخنگوی اسبق وزارت خارجه فرانسه
هدف ترامپ و بایدن درباره ایران یکی است
رویکرد جمهوریخواهان و دموکرات‌های آمریکا در قبال ایران و برجام، مورد رصد بسیاری از تحلیلگران حوزه روابط بین‌الملل قرار گرفته است. مقامات دولت آمریکا طی روزهای اخیر، بر بازگشت تحریم‌های چندجانبه شورای امنیت سازمان ملل متحد از طریق فعال‌سازی مکانیسم ماشه اصرار دارد. تیم سیاست خارجی جو بایدن، برنامه منسجم و در عین حال پیچیده‌ای را علیه ایران تدارک دیده‌اند. در این خصوص با مارک فینو، سخنگوی اسبق وزارت خارجه فرانسه گفت‌وگویی کرده‌ایم. این دیپلمات سابق فرانسوی در حال حاضر ریاست بخش گسترش تسلیحات در مرکز سیاست امنیتی ژنو (GCSP) را به عهده دارد.
مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا مدعی شده است امروز با پایان یافتن مدت زمان 30روزه فعال‌سازی یکجانبه مکانیسم ماشه از سوی واشنگتن، تحریم‌های چندجانبه شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران باز می‌گردد. نظر شما در خصوص این ادعا چیست؟
بدیهی است از ابتدا، استناد آمریکا به مکانیسم ماشه بر اساس مولفه‌های حقوقی مخدوش بود. آمریکا برجام را ترک و متعاقبا، قطعنامه2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد را نیز نقض کرده است. از سوی دیگر، واشنگتن در رفتاری متناقض، از یک‌سو توافق برجام را وحشتناک خوانده و از آن خارج می‌شود و از سوی دیگر، ایران را در خصوص نقض برجام متهم می‌کند. این پارادوکس اساسا قابل توجیه نیست. در هر حال، شورای امنیت سازمان ملل متحد، ادعای آمریکا مبنی بر بازگشت تحریم‌های چندجانبه ایران را قبول ندارد و واشنگتن درنهایت می‌تواند روی همان تحریم‌های یکجانبه خود علیه ایران که از سال 2018( پس از خروج ترامپ از برجام ) شاهد بازگشت آن بودیم، مانور دهد. ادعای بازگشت تحریم‌های چندجانبه شورای امنیت از سوی آمریکا نیز نمی‌تواند این واقعیت را تغییر دهد.
در هر حال، آمریکا باید بپذیرد مکانیسم حل اختلاف برجام( مکانیسم ماشه)، صرفا برای اعضای حاضر در توافق هسته‌ای قابل استناد است نه واشنگتن. اگر آمریکا در برجام باقی می‌ماند، می‌توانست از ساز و کارهای داخلی آن نیز استفاده کند.
جو بایدن در یادداشت اخیر خود در سی‌ان‌ان از جزئیات برنامه سه مرحله‌ای خود مقابل ایران رونمایی کرد. در مرحله اول این برنامه، گفت‌وگو در خصوص مسائل هسته‌ای وجود دارد و در مراحل بعد موضوعات حقوق بشری، سیاست منطقه‌ای ایران، تروریسم و بحث موشکی ایران. موضوع مهم این است که دریافته شود آیا نتایج این مراحل به هم ارتباط دارند یا خیر. یعنی آیا نتایج گفت‌وگو درباره موضوع هسته‌ای به مسائل منطقه‌ای و موشکی ایران پیوند خواهد خورد؟
در بین سال‌های 2013 تا 2015میلادی، به موازات مذاکرات در مورد برجام، گفت‌وگوهای دو جانبه آمریکا و ایران در مورد این موضوعات انجام شد، اما ترجیح داده شد روی مساله هسته‌ای تمرکز شود. در واقع موضوع هسته‌ای اولویت محسوب شد. انتظار اوباما این بود که به محض تعلیق تحریم‌های ایران از طریق توافق هسته‌ای، مذاکرات بر سر ابعاد دیگر(موضوعات موشکی و منطقه‌ای) آغاز شود. انتظار می‌رود بایدن نیز از همین رویکرد پیروی کند. در هر حال، مشاوران بایدن درصدد پاسخ‌دهی به این سوال مهم هستند که تا کجا می‌توان با ایران در راستای عادی‌سازی روابط پیش رفت.
بایدن در گام اول برنامه خود مقابل ایران اعلام می‌کند با بازگشت کامل ایران به تعهدات برجامی خود، آمریکا نیز به برجام باز می‌گردد. معنای حرفش باید این باشد که تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران نیز برچیده می‌شوند. این در حالی است که ترامپ بسیاری از تحریم‌های ایران را از ذیل هسته‌ای خارج کرده است. برای نمونه بانک مرکزی ایران تغییر برچسب داده و ذیل موضوع تروریسم تحریم شده است. با وجود این بایدن چگونه می‌تواند تحریم‌های هسته‌ای ایران را بردارد؛ چرا که برداشته شدن آنها مستلزم گفت‌وگو درباره موضوعات غیرهسته‌ای است؟
لغو تحریم‌های ایالات متحده و بازگشت به مرحله اجرای کامل توسط ایران می‌تواند به طور همزمان و به‌سرعت انجام شود. لغو تحریم‌های مرتبط با تروریسم به تصویب قانون جدیدی توسط کنگره آمریکا نیاز دارد. بنابراین زمان بیشتری طول می‌کشد و احتمالاً مربوط به مذاکرات دوجانبه خواهد بود.
به نظر شما رویکرد بایدن به ایران در مقایسه با ترامپ چگونه است؟ شباهت‌ها و اختلافات آنها چیست؟
هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه در آمریکا، خواستار اعمال محدودیت‌های هسته‌ای علیه ایران هستند. در این خصوص میان دو حزب سنتی آمریکا اتفاق نظر وجود دارد. با این حال ترامپ بر فشار حداکثری بر ایران در قالب یکجانبه‌گرایی متمرکز است و در مقابل، دموکرات‌ها روی چند جانبه‌گرایی و مذاکره تاکید دارند. معتقدم در دوران ریاست جمهوری بایدن (در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر) نیز همان روشی را که در دولت اوباما در قبال ایران مشاهده کردیم، دنبال خواهد شد.
بدیهی است از ابتدا، استناد آمریکا به مکانیسم ماشه بر اساس مولفه‌های حقوقی مخدوش بود. آمریکا برجام را ترک و متعاقبا، قطعنامه2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد را نیز نقض کرده است. از سوی دیگر، واشنگتن در رفتاری متناقض، از یک‌سو توافق برجام را وحشتناک خوانده و از آن خارج می‌شود و از سوی دیگر، ایران را در خصوص نقض برجام متهم می‌کند. این پارادوکس اساسا قابل توجیه نیست. در هر حال، شورای امنیت سازمان ملل متحد، ادعای آمریکا مبنی بر بازگشت تحریم‌های چندجانبه ایران را قبول ندارد و واشنگتن درنهایت می‌تواند روی همان تحریم‌های یکجانبه خود علیه ایران که از سال 2018( پس از خروج ترامپ از برجام ) شاهد بازگشت آن بودیم، مانور دهد. ادعای بازگشت تحریم‌های چندجانبه شورای امنیت از سوی آمریکا نیز نمی‌تواند این واقعیت را تغییر دهد.
در هر حال، آمریکا باید بپذیرد مکانیسم حل اختلاف برجام( مکانیسم ماشه)، صرفا برای اعضای حاضر در توافق هسته‌ای قابل استناد است نه واشنگتن. اگر آمریکا در برجام باقی می‌ماند، می‌توانست از ساز و کارهای داخلی آن نیز استفاده کند.
جو بایدن در یادداشت اخیر خود در سی‌ان‌ان از جزئیات برنامه سه مرحله‌ای خود مقابل ایران رونمایی کرد. در مرحله اول این برنامه، گفت‌وگو در خصوص مسائل هسته‌ای وجود دارد و در مراحل بعد موضوعات حقوق بشری، سیاست منطقه‌ای ایران، تروریسم و بحث موشکی ایران. موضوع مهم این است که دریافته شود آیا نتایج این مراحل به هم ارتباط دارند یا خیر. یعنی آیا نتایج گفت‌وگو درباره موضوع هسته‌ای به مسائل منطقه‌ای و موشکی ایران پیوند خواهد خورد؟
در بین سال‌های 2013 تا 2015میلادی، به موازات مذاکرات در مورد برجام، گفت‌وگوهای دو جانبه آمریکا و ایران در مورد این موضوعات انجام شد، اما ترجیح داده شد روی مساله هسته‌ای تمرکز شود. در واقع موضوع هسته‌ای اولویت محسوب شد. انتظار اوباما این بود که به محض تعلیق تحریم‌های ایران از طریق توافق هسته‌ای، مذاکرات بر سر ابعاد دیگر(موضوعات موشکی و منطقه‌ای) آغاز شود. انتظار می‌رود بایدن نیز از همین رویکرد پیروی کند. در هر حال، مشاوران بایدن درصدد پاسخ‌دهی به این سوال مهم هستند که تا کجا می‌توان با ایران در راستای عادی‌سازی روابط پیش رفت.
بایدن در گام اول برنامه خود مقابل ایران اعلام می‌کند با بازگشت کامل ایران به تعهدات برجامی خود، آمریکا نیز به برجام باز می‌گردد. معنای حرفش باید این باشد که تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران نیز برچیده می‌شوند. این در حالی است که ترامپ بسیاری از تحریم‌های ایران را از ذیل هسته‌ای خارج کرده است. برای نمونه بانک مرکزی ایران تغییر برچسب داده و ذیل موضوع تروریسم تحریم شده است. با وجود این بایدن چگونه می‌تواند تحریم‌های هسته‌ای ایران را بردارد؛ چرا که برداشته شدن آنها مستلزم گفت‌وگو درباره موضوعات غیرهسته‌ای است؟
لغو تحریم‌های ایالات متحده و بازگشت به مرحله اجرای کامل توسط ایران می‌تواند به طور همزمان و به‌سرعت انجام شود. لغو تحریم‌های مرتبط با تروریسم به تصویب قانون جدیدی توسط کنگره آمریکا نیاز دارد. بنابراین زمان بیشتری طول می‌کشد و احتمالاً مربوط به مذاکرات دوجانبه خواهد بود.
به نظر شما رویکرد بایدن به ایران در مقایسه با ترامپ چگونه است؟ شباهت‌ها و اختلافات آنها چیست؟
هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه در آمریکا، خواستار اعمال محدودیت‌های هسته‌ای علیه ایران هستند. در این خصوص میان دو حزب سنتی آمریکا اتفاق نظر وجود دارد. با این حال ترامپ بر فشار حداکثری بر ایران در قالب یکجانبه‌گرایی متمرکز است و در مقابل، دموکرات‌ها روی چند جانبه‌گرایی و مذاکره تاکید دارند. معتقدم در دوران ریاست جمهوری بایدن (در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر) نیز همان روشی را که در دولت اوباما در قبال ایران مشاهده کردیم، دنبال خواهد شد.
