جامجم در گفتوگو با رئیس پارك علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف، از روند خودجوش شكلگیری «ناحیه نوآوری شریف» در 2 دهه گذشته گزارش میدهد
محله كارآفرینان شریف
همافزایی كسبوكارهای همجنس و ایجاد فضای رشد و رقابت بر اثر مجاورت موضوعی است كه از كسبوكارهای سنتی تا كسبوكارهای فناورانه و دانشبنیان امروزی همواره مورد توجه بوده است. شكلگیری تیمچهها و بازارهای تخصصی مانند فرشفروشها، زرگرها، مسگرها و... در گذشتههای دورتر و تجمع مغازههای همصنف در یك خیابان یا محله در سالهای پیشتر، امروز به شكل مراكز فناوری و نوآوری، مراكز رشد، پاركهای علم و فناوری، فضاهای كار اشتراكی و... با كنار هم قرار گرفتن شركتهای نوپا و دانشبنیان قابل مشاهده است. با بزرگ شدن كسبوكارهای نوپا و شكلگیری شركتهای فناورانه بزرگتر، این فضای همافزایی به خارج از محیط مراكز حمایتی نیز كشیده میشود و نواحی بزرگتری با نام ناحیه نوآوری شكل میگیرد. از آنجا كه دانشگاهها و مراكز آموزشی از بازیگران اصلی زیستبوم فناوری و نوآوری به شمار میرود، در اغلب كشورها نواحی نوآوری با محوریت دانشگاههای مهم و تأثیرگذار در حوزه كارآفرینی ایجاد میشود. دانشگاه شریف از جمله دانشگاههایی است كه در دو دهه گذشته فعالیتهای گستردهای را در حوزه توسعه فرهنگ كارآفرینی داشته و امروز با رشد شركتهایی كه از دل مركز رشد و پارك علم و فناوری این دانشگاه بیرون آمده، هر روز شاهد استقرار تعداد بیشتری از شركتهای كوچك و بزرگ نوپا در اطراف این دانشگاه و ایجاد مفهوم جدیدی در زیستبوم كسبوكار كشور با عنوان «ناحیه نوآوری شریف»، در محله شریف هستیم. مفهوم ناحیه نوآوری، چگونگی شكلگیری این فضا و اثرگذاریهای آن در توسعه زیستبوم كسب و كارهای فناورانه و بهبود زندگی اجتماعی، از مواردی است كه در گفتوگو با دكتر مجید دهبیدیپور، رئیس پارك علم و فناوری دانشگاه صنعتی شریف بررسی كردهایم.
ناحیه نوآوری شریف
برآیند 20 سال فعالیت
دكتر دهبیدیپور با اشاره به سابقه 20 ساله دانشگاه شریف در حوزه كارآفرینی توضیح میدهد: «این كه امروز شاهد استقرار شركتهای نوپا و فناور در اطراف دانشگاه شریف هستیم، نتیجه فعالیتهایی است كه از دو دهه پیش در این مجموعه آغاز شده است.» وی در ادامه میافزاید: «شكلگیری «مركز كارآفرینی شریف» به عنوان یكی از اولین مراكز كارآفرینی دانشگاهی در سال 79 علاوهبر توسعه فرهنگ كارآفرینی، نقش موثری در آموزش این مفهوم در میان دانشجویان ایفا كرد. افرادی كه در رشتههای فنی و مهندسی تحصیل میكنند هر چقدر هم كه از لحاظ علمی توانمند و متخصص پرورش بیایند، لزوما مفاهیم مورد نیاز بازار كار را نمیآموزند. تلاش مركز كارآفرینی با برگزاری دورههای مختلف آموزشی، پوششدادن این خلأ و توانمندسازی افراد بود.»
رئیس پارك علمو فناوری شریف در خصوص توسعه این فعالیتها تصریح میكند: «سال 83 مركز رشد دانشگاه آغاز بهكار كرد. در طی سالهای فعالیت خود تا به امروز بیش از 300شركت در این مركز مستقر شده و پس از زمان سه ساله استقرار رشد، در صورت موفقیت به شكل كسبوكار شكلگرفتهای از این مركز خارج شده است.» مراكز رشد با تأمین فضای استقرار، مشاورههای تخصصی و كسبوكار، اعطای اعتبار فناوری و خدماتی به رشد ایدههای جدید و شكلگیری كسبوكارهای نوپا از این ایدهها كمك میكند.
به گفته دكتر دهبیدیپور توسعه زیستبوم كسبوكاری در دانشگاه شریف با شكلگیری «صندوق پژوهش و فناوری شریف» در سال88 و ارائه خدمات مالی و اعتباری و همچنین تأسیس «مجتمع خدمات فناوری شریف» به عنوان مركزی برای پیشدرآمد ایجاد شركتهای دانشبنیان ادامه پیدا كرد.
شكلگیری «شتابدهنده شریف» به عنوان اولین شتابدهنده دانشگاهی در سال 93 از دیگر فعالیتهای دانشگاه شریف در حوزه توسعه كارآفرینی بوده است. تاكنون 140 تیم از میان 2600 تیم داوطلب در این مركز شتابدهی شدهاند. علاوهبر این، «مدرسه اشتغال شریف» در سال 94 با هدف آمادهسازی فارغالتحصیلان دوره كارشناسی و كارشناسیارشد برای ورود به دنیای كار در ادامه این روند آغاز به فعالیت كرده است و نتایج مؤثری نیز در این راستا به دست آورده است.
دكتر دهبیدیپور درخصوص اثرگذاری فعالیت این مراكز در طی دو دهه گذشته به جامجم میگوید: «تمام این فعالیتها منجر به چند برونداد میشود: اول اینكه شركتهای نوپا شكل بگیرند. دوم، شركتهای شكلگرفته نوپا با دریافت خدمات، احتمال موفقیت خود را افزایش دهند. سوم، موجب میشود كه بسیاری از این شركتها پایدار شوند. حالا اتفاقی كه در ناحیه نوآوری شریف افتاده، این است كه این شركتهایی كه به پایداری رسیدهاند، پس از خروج از این مراكز در نواحی اطراف دانشگاه مستقر میشوند و فعالیت خود را دنبال میكنند.
ناحیه نوآوری شریف
یك مفهوم سازمانی یا حقوقی نیست!
براساس توضیحات رئیس پارك علم و فناوری شریف، آنچه در ناحیه نوآوری و استقرار شركتهای كوچك و بزرگ نوپا در اطراف دانشگاه شریف شاهد آن هستیم، پدیدهای كاملا خود جوش و طبیعی و در امتداد فعالیتهای متعدد این دانشگاه در دو دهه گذشته است. درواقع شركتهای فناور ترجیح میدهند به جهت همافزایی با شركتهای دیگر یا تیمهای مستقر در مراكز دانشگاه شریف، در نزدیكی آنها مستقر شوند و بهتدریج تراكم آنها در این ناحیه افزایش یافته است. دكتر دهبیدیپور در این رابطه توضیح میدهد: «همانطور كه اشاره كردم، بیشتر نواحی نوآوری شهری در كنار دانشگاهها شكل گرفته است. علت این است كه دانشگاهها منبع غنی نیروی كار در قالب دانشجو، استادان و پژوهشگران برای این مجموعهها به شمار میرود. اصل و اساس و توانمندی شركتهای دانشبنیان و فناور، داشتن نیروی انسانی متبحر و متخصص است. بنابراین اینگونه مجموعهها با استقرار در نزدیكی دانشگاهها و به كارگیری نیروهای كارآمد، برای شهر خود ارزشآفرینی میكنند.»
قرارگیری در فضاهای حمایتی زیستبوم نوآوری مانند مراكز رشد و پاركهای علموفناوری، علاوه بر همافزایی منتج از كنار هم قرار گرفتن مجموعههای همسو، مزیتهای مالی و خدماتی دیگری را نیز برای شركتها به دنبال خواهد داشت. از دكتر دهبیدیپور درخصوص مزایای احتمالی استقرار در ناحیه نوآوری شریف پرسیدیم، وی در پاسخ توضیح داد: «ناحیه نوآوری شریف، مركزی با شخصیت حقوقی مستقل نیست و صرفا مفهومی مكانی از كنار هم قرارگیری شركتهای فناور و نوپاست. اما با وجود این، شركتهایی كه در این ناحیه مستقر هستند در صورتی كه بتوانند شرایط عضویت در پارك علموفناوری شریف، مركز رشد یا شتابدهنده را احراز كنند، میتوانند ضمن استقرار در این ناحیه از مزایای عضویت در پارك یا مركز خدمات فناوری و... نیز بهرهمند شوند.»
جذابیت ناحیه نوآوری برای شركتها
دكتر دهبیدیپور درخصوص علت تمایل شركتها، بهویژه شركتهایی كه عضو پارك علموفناوری شریف نیز نیستند، برای استقرار در ناحیه نوآوری شریف به جامجم میگوید: «براساس بازخوردهایی كه از شركتهای مستقر در این ناحیه دریافت كردهایم، از مهمترین دلایلی كه موجب شده شركتها این محل را برای استقرار دفتر خود انتخاب كنند، میتوان به دسترسی به منبع نیروهای متخصص و دانشجویان توانمند در حوزه فناوری به عنوان نیروی كار پارهوقت و تماموقت اشاره كرد. علت دوم، همان همافزایی و امكان همكاری با شركتهای همسوی دیگری است كه در این ناحیه مستقر هستند. برخی دیگر از شركتها نیز كه شرایط عضویت در پارك یا مركز رشد را دارند، برای استفاده از مزایای عضویت در پارك در این ناحیه مستقر شدهاند.» وی در ادامه میافزاید: «البته قطعا هر یك از شركتها ممكن است به دلایل متنوعی در این ناحیه مستقر شده باشد، اما جذابیت عمده تمایل شركتها برای حضور در ناحیه نوآوری شریف این سه مورد است.»
به گفته دكتر دهبیدیپور در مجموع 500 شركت در این ناحیه مشغول فعالیت هستند كه بخشی از آنها در شتابدهنده، بخشی در مركز رشد و مركز خدمات فناوری و باقی در نواحی اطراف دانشگاه مستقر هستند.
وی در ادامه تصریح میكند: «نكته مهم این است كه استقرار این شركتها در محله شریف، آوردههایی نیز به دنبال دارد؛ ایجاد اشتغال به صورت مستقیم و نیاز به توسعه مراكز خدماتی موجب رونق بیشتر در فضای محله خواهد شد.»
دكتر دهبیدیپور با اشاره به این كه تعامل سازنده با مردم و جامعه، اصل و اساس نواحی نوآوری است، میافزاید: «در این مدت تلاش كردهایم ضمن همكاری با شورایاری محله و شهرداری ناحیه، خدمات متقابلی را برای ساكنان این ناحیه كه طی 20 سال گذشته شاهد این تحول بودهاند، داشته باشیم تا آنها نیز از این اتفاق خوب، منتفع شوند. برگزاری دورههای آموزشی، وبینارها و كارگاههای آموزشی و برنامههای مختلف فرهنگی اجتماعی از جمله این فعالیتهاست. همچنین احداث امكاناتی مانند پاركینگ عمومی از محل بودجه دانشگاه و كمكهای خیرین، توسعه مثبت دیگری است كه مردم ساكن در ناحیه را نیز منتفع خواهد كرد.»
وی در ادامه تأكید میكند: «دانشگاه شریف به هیچ عنوان برنامهای برای تملك اراضی یا گسترش مالكیت خود در این ناحیه ندارد و نخواهد داشت. اگر مالكان محل یا بخش خصوصی تمایلی برای احداث فضای كار برای استقرار شركتها داشته باشند، میتوانند اقدام كنند و شركتها در این اراضی مستقر خواهند شد. اما قرار نیست پارك علم و فناوری یا دانشگاه برای توسعه اراضی خود، املاك این محله را به تملك خود دربیاورد.»
وی درخصوص میزان موفقیت زیستبوم نوآوری در طی دو دهه فعالیت در پیشگیری از خروج نخبگان از كشور تصریح میكند: «بهنظر من این روند توانسته اثرگذار باشد. در گذشته هر فردی كه فارغالتحصیل میشد، این نگرانی را داشت كه چطور كار پیدا كند. اما خوشحالم كه امروز این تغییر دیدگاه به درستی در میان جوانان ایجاد شده كه یكی از انتخابهای فارغالتحصیلان دانشگاهها این است كه خودشان كسبوكاری را راه بیندازند و نه فقط برای خود بلكه برای جمعی از متخصصان كشور كارآفرینی كنند. این تغییر دیدگاه بسیار ارزشمند است و قطعا سود آن به تمام افراد جامعه خواهد رسید. امیدوارم با حمایت از این روند در سالهای آتی شاهد ارزشآفرینی بیشتری از سوی جوانان برای كشور باشیم.»
دكتر دهیبیدیپور با اشاره به اهمیت همكاری تمام بازیگران زیستبوم استارتآپی برای موفقیت این جریان میافزاید: «در كنار صاحبان ایده و كارآفرینان، دانشگاهها و نهادهای سرمایهگذاری و حمایتی كه از بازیگران اصلی زیستبوم كسبوكارهای نوپا هستند، نباید از نقش رسانهها به عنوان بازیگر چهارم این زیستبوم در تحقق اهداف غافل شویم. رسانهها با نقشی كه در انتقال پیام و آگاهیرسانی به جامعه و عموم مردم دارند، میتوانند چرخه فعالیت جامعه استارتآپی را كامل كنند و مردم را در جریان اتفاقاتی كه در این فضا در حال شكلگیری است قرار دهند. بدون شك تا زمانی كه تعامل سازنده میان مردم و اجزای زیستبوم نوآوری شكل نگیرد، فعالیتهای این حوزه اثرگذاری كافی را نخواهد داشت.»
-
سانتر کن، گل بزن
-
از اینترنت حواس چه میدانید؟
-
وداع با مصباح انقلاب
-
کرونا دوباره طغیان میکند؟
-
پرنسسهای شاد یا قهرمانهای مفلوک دیزنی
-
جهان در مسیر بحران
-
محله كارآفرینان شریف
-
قـاب شهیـد و جلد مطبوعات
-
زنده باد «مهندس»
-
پیام تسلیت دکتر علیعسکری در پی ارتحال آیتا... مصباح یزدی
-
بولتون: ترامپ آتش هیزم برای سوزاندن جنازه سیاسی خود را روشن کرده است
-
خوابزدهها
-
کرونا، سرما و آلودگی هوا
-
حکیم در میدان