مبنای انتخاب واکسن‌های خارجی

مبنای انتخاب واکسن‌های خارجی

یکی از انتقاداتی که به انتخاب واکسن‌ها برای خرید از مبادی خارجی مطرح شد،خریدن واکسن‌هایی است که اطلاعات زیادی در مورد آنها منتشر نشده‌بود، مانند واکسن اسپوتنیک‌وی روسیه که تا هفته گذشته خبری از نتایج بررسی‌های بالینی آن نبود یا همکاری برای اجرای مرحله سوم کارآزمایی واکسنی از کوباست که هنوز مرحله سوم کارآزمایی آن در خود کوبا انجام نشده‌است.
به همین علت از دکتر قانعی در خصوص ملاک‌های انتخاب واکسن‌های خارجی برای خرید پرسیدیم. وی در پاسخ توضیح داد: «ایران سابقه صدساله در تولید واکسن دارد و بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت نیز فقط ایران و مصر در ناحیه غرب آسیا توان تولید واکسن دارند؛ بنابراین در زمینه بررسی واکسن‌ها و شناسایی گزینه‌های مناسب بر اساس شرایط کشور تخصص کافی داریم و به‌خوبی می‌دانیم چه فاکتورهایی را هنگام بررسی گزینه‌های موجود مدنظر قرار دهیم. بر همین اساس سعی کردیم قابل اعتمادترین گزینه‌ها را از سبد کوواکس انتخاب کنیم. انصافا هم واکسن‌های خوبی را برای خرید انتخاب کرده‌ایم. برای مثال واکسن آسترازنکا با کارایی بالای 90درصد نیز در انتخاب‌های ما از سبد کوواکس قرار دارد.»
رئیس کمیته علمی ستاد ملی مبارزه با کرونا می‌افزاید: «واکسن اسپوتنیک روسیه نیز فناوری مشابه واکسن آسترازنکا را استفاده کرده‌است و بر مبنای زیرواحدهای پروتئینی ویروس در حامل‌های آدنوویروسی تولید شده‌است و زیرساخت‌های تولیدی آن را بررسی کردیم.»
دکتر قانعی در خصوص علت نخریدن برخی از واکسن‌هایی که در کشورهای همسایه ما در حال استفاده هستند، تصریح می‌کند: «یکی از مسائل‌مان در خصوص خرید واکسن این بود که بسیاری از شرکت‌ها به شرطی اولویت خرید می‌دادند که اجازه می‌دادیم مرحله سوم بالینی خود را در کشور ما انجام دهند. مانند واکسن سینوفارم چین که نصف مبلغ خرید را دریافت می‌کرد و باید در مرحله سوم کارآزمایی بالینی نیز شرکت می‌کردیم. اگر در این مرحله با مشکلی مواجه می‌شد نه از استرداد پول خبری بود و نه غرامتی پرداخت می‌شد. به همین خاطر مشارکت نکردیم، در حالی که کشورهای همسایه ما مانند ترکیه و امارات، اجازه انجام مرحله سوم بالینی را به آنها دادند. مطمئن باشید اگر این شرایط را می‌پذیرفتیم با حواشی بیشتری روبه‌رو بودیم که واکسنی که هنوز بررسی نشده را وارد کشور کرده‌ایم.»
وی در پاسخ به این سوال جام‌جم که چرا با کوبا برای اجرای مرحله سوم بالینی واکسن همکاری شده‌است، بیان می‌کند: «من به مدت شش سال رئیس انستیتو پاستور بودم و در آن دوران چند بار زیرساخت‌های واکسن‌سازی کوبا را بررسی کرده‌بودم. این کشور واقعا واکسن‌ساز است. با وجود همه کاستی‌ها و فقری که دارد تلاش کرده در حوزه واکسن‌سازی سرآمد باشد و زیرساخت‌های خوبی نیز در این حوزه دارد. حتی واکسن هپاتیتی که در کشور ما و بسیاری از کشورهای دنیا در حال استفاده است، کوبایی است.»
دکتر قانعی می‌افزاید: «تصمیمی که ما در کمیته واکسن گرفتیم این بود که اگر شرکتی حاضر به انتقال فناوری به کشور ما شد، ما در مرحله سوم کارآزمایی بالینی حاضر به همکاری خواهیم شد. یعنی واکسنی که قرار است تزریق شود، زیر چشم ما تولید شود و بتوانیم بر روند تولید و کیفیت آن نظارت کامل داشته‌باشیم. واکسن‌سازهای داخلی ما در حال حاضر تحت نظارت شدید سازمان غذا و دارو و کمیته اخلاق هستند. اگر واکسنی خریداری شود این مراحل را ندارد. پس باید پیشتر امتحانش را پس داده‌باشد یا در همین شرایط تولید شود تا سلامت مردم را از هر خطایی مصون نگه داریم. این شرط را برای واکسن اسپوتنیک هم اعلام کردیم. آنها نپذیرفتند، اما کوبا آن را پذیرفت. اگر هر شرکت دیگری نیز این شرط را می‌پذیرفت، با آن شرکت نیز وارد همکاری برای اجرای مرحله سوم کارآزمایی بالینی می‌شدیم. به همین دلیل اسپوتنیک‌وی پس از انجام کارآزمایی بالینی وارد کشور شد.»
  به گفته رئیس کمیته‌علمی ستادملی مبارزه با کرونا انتقال فناوری و دانش‌فنی مراحلی دارد و یکباره نمی‌شود انتقال فناوری را انجام داد. دکتر قانعی در این رابطه می‌افزاید: «به نظر من شروع مرحله سوم واکسن مشترک ایران-کوبا زودتر از اسفند انجام‌پذیر نیست. برخی نیز گلایه داشتند کوبا برای تولید واکسن هپاتیت، کند عمل کرده‌بود و گزینه مناسبی برای تهیه واکسن نیست. واقعیت این است که کوبا کشوری فقیر و با ساختار دولتی بسیار کند و زمانبر است اما اساس این همکاری به خوبی شکل گرفته و ما هم در تلاشیم با روش‌های خود، این روند را تسریع کنیم.»
بر اساس گفته‌های دکتر قانعی، احتمالا از شهریور 1400، نمونه تولید این واکسن مشترک ایران-کوبا در دسترس مردم خواهدبود. وی در خصوص این که از این واکسن برای واکسیناسیون چه گروه‌هایی استفاده خواهدشد، پاسخ می‌دهد: «گروه اول یعنی گروه‌های حساس که احتمال مرگ‌ومیر در آنها بر اثر کرونا بیشتر است، مانند افراد بالای 65سال و افراد دارای مشکلات نقص سیستم ایمنی و همچنین کادر درمان که تا خرداد انجام خواهدشد از واکسن‌های سبد کوواکس استفاده خواهدشد. از ابتدای تابستان امیدواریم واکسن‌های ایرانی آماده تزریق شده‌باشند و پس از آن نیز واکسن کوبایی آماده مصرف خواهدبود که بر اساس نتایج حاصل از کارآزمایی بالینی هر یک از آنها مشخص خواهدشد هر کدام برای چه گروهی از افراد مناسب‌تر
خواهد بود.»