شوت و گِل!
علیرضا رأفتی روزنامهنگار
نمیخواهم ناامیدتان کنم. اما به حرفهای سخنرانان انگیزشی و روانشناسان مثبتگرا نگاه نکنید! زندگی اینقدرها هم که اینها میگویند ساده نیست! درست است که خیلی کیف میدهد آدم صبح به صبح هندزفری را بگذارد توی گوشش و به جملاتی پرانرژی گوش کند که مدام میگویند: «زندگی چقدر زیباست ... به صدای گنجشکها گوش کنید! ... همین که میتوانید نفس بکشید یعنی خوشبختید ... .» اما واقعیت این است نهتنها زندگی که زندهماندن هم به این راحتیها که میگویند نیست. شاهد میخواهید؟ همین درختهای کنار پیادهروها که ریشههای زمختشان را بهسختی از لای سنگفرش کشیدهاند تا زنده بمانند.
آدم در طول تاریخ برای گذران هر شرایط سختی، کاربردیترین راهکاری که به ذهنش رسیده این است که بیاییم سر این رشته را با کمک همدیگر نگهداریم بلکه بشود این اسب سرکش را مهار کرد. برای همین هم بوده لابد که انسانهای نخستین کمکم از غارهای تنهاییشان بیرون آمدند و خانههایشان را کنار هم ساختند و به زندگی گروهی عادت کردند. از اولین مدلهای زندگی گروهی تا انجمنهای امروزی، شیوه سادهسازی مصائب زندگی یک جور است، با هم بودن در درد و غصه و غم و شادی.
همین راهکار کاربردی برای ساده کردن مصائب زندگی باعث شده که مراسمهای بومی رنگارنگ وسط خاکستری کار و سختی شکل بگیرند. یکی از این مراسمهای رنگارنگ «فوتشال» است که در استان مازندران برگزار میشود.
شالیکاری یکی از آن شغلهای بسیار سختی است که به دلیل فضای کار معمولا زیبا و طبیعت بکرش، سختیاش به چشم بیننده نمیآید و شهروندان پشتمیزنشین وقتی زنی را میبینند که ساعتها تا کمر خم شده و دستش را تا آرنج توی آب فروبرده، با خودشان بگویند ایکاش ما هم در این طبیعت بکر کار میکردیم! آدم اینجا خسته نمیشود که! اما واقعیت این است که کار کردن در شالیزار مرد و زن میدان خودش را میطلبد.
مردم بومی مازندران، در روستاهای مختلف، پیش از شروع فصل شالی دور هم جمع میشوند و بازی و مراسم جذابی را برای ایجاد روحیه پیش از شروع فصل کار برگزار میکنند. جوانان منتخب هر روستا یک تیم فوتبال تشکیل میدهند و در یکی از زمینهای کشاورزی که پر از آب و گل و خاک است با یکدیگر فوتبال بازی میکنند. البته فوتبالی که به دلیل برگزار شدن در زمین شالی دیگر اسمش فوتشال است!
مراسم فوتشال باعث میشود مردمی که قرار است دوشادوش هم در شالی کار کنند، قبل از شروع کار بار دیگر با هم دست بدهند و نفسشان به نفس هم بخورد. از طرفی هیجان مسابقه فوتشال، روحیه مردم را برای کار در شالیزار بالا میبرد.
به غیر از این نمونه مازندرانی، مردم استانهای دیگر نیز چیزی شبیه همین راهکار کاربردی برای ساده کردن سختیها اختراع کردهاند!