پای لرزان برادران پلاسكو

جام‌جم در سالگرد حادثه پلاسكو از ضرورت ایمن‌سازی دیگر ساختمان‌های ناایمن شهر گزارش می‌دهد

پای لرزان برادران پلاسكو

امروز دقیقا دو سال بعد است، دو سال از بزرگ‌ترین حادثه آتش‌سوزی سال‌های اخیر پایتخت گذشته؛ از جدال چند روزه نیروهای امدادی و آتش‌نشان با تل مهیب آوار، ده‌ها تن بتون و تیرآهن خمیده و داغ و درهم تنیده. امروز دقیقا 731 روز گذشته از شهادت 16 آتش‌نشان و اشك و آه آخرین روز دی 95، از بیكاری و بلاتكلیفی كسبه این ساختمان بزرگ تجاری و وعده و وعیدهای مختلف مسؤولان برای ایمن‌سازی ساختمان‌های دیگری كه گوشه و كنار شهر قد كشیده‌اند و هركدام برای خودشان یك پلاسكوی بالقوه‌اند. حكایت ساختمان‌های ناایمن پایتخت اما مثل خیلی از مسائل دیگر كلانشهر تهران، كلاف پیچیده‌ای است با آمار و اطلاعات متفاوت؛ آمارهایی كه هركدام از قول یك مسؤول ذكر شده‌اند و با آمار نقل شده از سوی مسؤول دیگر، تفاوت دارند؛ از 21 هزار ساختمان پرخطر گرفته تا 7000 و 4900 و حتی 3000 ساختمان پرخطر؛ بین تمام این آمارها البته یك عدد مشترك هم به چشم می‌خورد كه چندبار مورد استناد قرار گرفته؛ یك عدد سه رقمی كه از وجود 243 پلاسكوی دیگر در پایتخت خبر می‌دهد.

خیام

یكی از پاساژهای پرخطر دیگری كه در محدوده بازار تهران قرار دارد، پاساژ خیام است كه خطر ایجاد حریق در آن چندین بار از سوی سازمان آتش‌نشانی به هیات‌مدیره‌اش گوشزد شده است. این ساختمان ضلع شمالی ایستگاه مترو قرار گرفته و طبق شواهد موجود، زمین وسیعی پشت پاساژ قرار دارد كه سال‌هاست گودبرداری شده است و یكی از تهدیدهای موجود برای افرادی است كه به این مركز رفت و آمد می‌كنند.

21 هزار ساختمان پرخطر در تهران 
اگر از عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران درباره آمار ساختمان‌های پرخطر بپرسید، او اول به یك عدد پنج رقمی اشاره می‌كند و بعد به یك عدد كوچك‌تر می‌رسد. دادستان تهران پنج روز پیش در یك برنامه رادیویی با اشاره به این آمارها گفته: خیلی از ساختمان‌ها در شهر تهران ناایمن هستند. او البته تاكید كرده تعداد 21 هزار ساختمان پرخطر در تهران شناسایی شده است كه 243 تا  از آنها وضع نامناسبی دارند و در این بین وضع سه ساختمان هم از بقیه بحرانی‌تر است كه با همكاری شهرداری با اخطار كتبی مواجه شده‌اند. دادستان تهران البته در مركز تهران، نگاهی هم به بازار تهران به عنوان یكی از مراكز پرخطر داشته و گفته: با توجه به بافت قدیمی بازار و این‌كه جزو میراث فرهنگی است 
به دلیل معابر تنگ، مشكلات برق و مراجعات مردم، تاكنون اقدام مناسبی برای ایمن‌سازی‌اش صورت نگرفته  است. 

10 هزار ساختمان ناایمن در شهر
برای این‌كه از آمار واقعی ساختمان‌های نا ایمن شهر باخبر شویم، سری به ساختمان شورای شهر تهران و خیابان بهشت می‌زنیم و پای حرف‌های زهرا صدراعظم نوری، رئیس كمیته ایمنی شورای شهر تهران می‌نشینیم و از او می‌پرسیم بالاخره چند ساختمان نا‌ایمن و پرخطر در سطح شهر تهران وجود دارد و او ما را به آمار ده هزار ساختمان ناایمن می‌رساند.
این عضو شورای شهر درباره تفاوت‌های آماری موجود در این رابطه هم می‌گوید: به دلیل این‌كه تعداد این ساختمان‌ها در سطح شهر بسیار زیاد است و ظرفیت سازمان آتش‌نشانی كه وظیفه شناسایی این ساختمان‌های پرخطر را دارد، محدود است، این تفاوت‌های آماری به وجود می‌آید؛ چراكه طبیعی است در یك زمان محدود نمی‌توانند همه ساختمان‌ها را مورد بازرسی و بازبینی قرار دهند. رئیس كمیته ایمنی شورای شهر تهران البته تاكید می‌كند كه تاكنون بیش از ده هزار واحد ناایمن از نظر وسعت، جمعیت، دسترسی و خطرپذیری در پایتخت شناسایی شده است. او با این حال با اشاره به جمعیت 5/8 میلیونی ثابت و 12 میلیونی سیار شهر تهران، از ضرورت ایمن سازی ساختمان‌ها و رعایت ایمنی می‌گوید و ادامه می‌دهد: در حال حاضر طبق شناسایی‌های انجام شده ضریب خطر در ده هزار ساختمان بالاست.

پلمب‌های بی‌نتیجه 
آمار ساختمان‌های ناایمن پایتخت، چه 21 هزار ساختمان باشد، چه ده هزارتا و چه همان 243 ساختمانی كه می‌گویند از بقیه بحرانی‌ترند، بر ضرورت یك اتفاق تاكید می‌كند؛ ایمن‌سازی و رفع خطری كه از همان روز آتش‌سوزی پلاسكو، آه از نهاد خیلی‌ها بلند كرد و «ای‌كاش» را به فصل مشترك گفته‌های بسیاری از مسؤولان تبدیل كرد؛ اتفاقی كه باعث شد كارشناسان شهری زیادی به افزایش سختگیری‌ها در زمینه ایمن‌سازی ساختمان‌های بلندمرتبه شهری تاكید كنند و از نبود آمارهای دقیق در این زمینه گلایه. نتیجه تمامی این تلاش‌ها البته این بود كه بعد از حادثه آتش‌سوزی پلاسكو، پلمب بناهای تجاری ناایمن شهر تهران سرعت بیشتری بگیرد و هرچند وقت یك بار، برچسب قرمزرنگ پلمب روی در بعضی از پاساژها بنشیند و مقابلشان نیوجرسی (بلوك بتنی) عَلم شود؛ اتفاقی كه البته در بسیاری از موارد راه به جایی نبرده چراكه فرآیند ایمن‌سازی در بیشتر این مراكز تجاری ناایمن، پروسه‌ای طولانی است كه خیلی وقت‌ها به اختلاف بین مالك بنا و مغازه‌دارانی كه اغلب سرقفلی‌دار هستند، می‌انجامد و در نهایت راه به جایی نمی‌برد.

آلومینیوم
این پاساژ قدیمی 54 ساله در خیابان جمهوری تهران قرار گرفته و خیلی‌ها می‌گویند برادر ناتنی پلاسكو است؛ پاساژی با 13 طبقه و 600 واحد تجاری. عمران قاسمی، عضو هیات‌مدیره ساختمان آلومینیوم درباره ایمن‌سازی این ساختمان پرخطر به ما می‌گوید: از آنجا  كه ساختمان آلومینیوم یكی از ساختمان‌های همجوار و هم‌ردیف و به نوعی برادر ناتنی پلاسكو بود، از همان زمان آتش‌سوزی پلاسكو بحث ایمن‌سازی‌اش مطرح شد، اما اصلا كار ساده‌ای نبود. اقدامات صورت گرفته در این ساختمان به گفته قاسمی، شامل ایمن‌سازی، تعویض كابین و موتور آسانسورها، تقویت سازه‌ای و ایمن‌سازی سقف‌ها، نصب كپسول‌های آتش‌نشانی، آموزش مدیریت بحران به كسبه و شاغلان، نصب سیستم‌ جدید برق و احداث پست آتش‌نشانی است.

دراكولا( آزاد)
این پاساژ قدیمی شش طبقه با 150 واحد تجاری، سال‌هاست حوالی سه‌راه جمهوری، نبش خیابان ولیعصر و لبافی‌نژاد قرار دارد و همیشه هم اسمش جزو فهرست پرخطر‌ها بوده تا این‌كه بالاخره بعد از اخطار‌های فراوان، آخرین روزهای تیرماه امسال پلمب شد و این تعطیلی هنوز هم ادامه دارد. یكی از كسبه پاساژ درباره این اتفاق به ما می‌گوید: از تابستان امسال كه پاساژ پلمب شده، تعداد زیادی از مغازه‌دارها بیكار شده و تعدادی هم جای دیگری مغازه اجاره كرده‌اند. علی‌اصغر طاهری، شهردار ناحیه یك شهرداری منطقه 11 هم در همین زمینه به ما می‌گوید در بحث ایمن‌سازی پاساژ دراكولا بین مالك و ذی‌نفعان اختلاف نظر وجود دارد، مالك درخواست تخریب و نوسازی كامل بنا را دارد و با این حال اقدام خاصی در این زمینه انجام نداده ولی ذی‌نفعان برای مقاوم‌سازی اعلام آمادگی كرده‌اند. 

كویتی‌ها
همسایه دیوار به دیوار پاساژ پلاسكو - كه بعد از چهارراه استانبول در خیابان جمهوری قرار دارد - با پنج طبقه و 308 واحد تجاری، یكی از ساختمان‌های پرخطر دیگر شهر است كه درست مثل پلاسكو
با كاربری فروش و توزیع لباس، كیف و كفش فعالیت می‌كند. در جریان حادثه پلاسكو، به بخشی از این پاساژ هم خسارت وارد شد كه در 
دو سال گذشته با تعویض سیم‌كشی‌ها، پایدارسازی دیواره تخریب شده، نصب سیستم اطفای حریق و ... اقداماتی در جهت ایمن‌سازی آن انجام شده است.
​​​​​​​
روحی 
خانم‌ها یكی از مشتری‌های پروپاقرص این پاساژ تجاری هستند؛ پاساژ روحی سال‌ها است یكی از مراكز توزیع، دوخت و فروش پرده در تهران در خیابان مولوی است. بنایی تجاری و پررفت و آمد كه گلایه‌های زیادی از فرسودگی بنا، سیم‌كشی غیراستاندارد و فقدان تجهیزات ایمنی در آن به گوش می‌رسد. طوری كه رئیس اتحادیه پارچه‌فروشان تهران چندباری از این اتفاق گلایه كرده و گفته: این پاساژ چندان قدیمی و فرسوده نیست، اما وضعیت نامناسب سیمكشی‌های برق، ساختمان را ناایمن كرده است. به گفته محمدحسین نورایی آشتیانی، مدتی است كپسول‌های اطفای حریق در این پاساژ تعبیه شده اما با توجه به وجود انبوهی از پارچه و احتمال خطر باید توجه بیشتری صورت گیرد.