بررسی ابعاد حمله تروریستی به اتوبوس پرسنل سپاه در گفت‌وگو بامسعود اسداللهی كارشناس ارشد مسائل بین‌الملل
ردپای سعودی در جنایت خاش
چهارشنبه‌شب همزمان با گردهمایی جمعی از حامیان تروریست‌ها در نشست ضدایرانی ورشو، برخی از وابستگان رژیم صهیونیستی و آمریكا در حمله تروریستی به یك دستگاه اتوبوس حامل رزمندگان لشكر ۱۴ امام حسین(ع) اصفهان در جاده خاش ـ زاهدان ۲۷ نفر از نیروهای سپاه پاسداران را به شهادت رساندند و در این حادثه 12 نفر از رزمندگان مجروح شدند. در روزهای گذشته درباره ابعاد این حادثه تروریستی و دست‌های پشت پرده این جنایت، تحلیل‌های مختلفی شده است به ویژه این‌كه این اقدام تروریستی در آستانه سفر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان به پاكستان صورت گرفته است؛ سفر پر ریخت و پاشی كه از چند هفته قبل مقدمات آن آغاز شده و 1100 نفر، ولیعهد عربستان را در این سفر همراهی می‌كنند.با مسعود اسداللهی، كارشناس ارشد مسائل بین‌الملل درباره ابعاد جنایت تروریست‌ها در خاش و پشت‌پرده‌های این جنایت گفت‌وگو كرده‌ایم:
جنایت تروریستی خاش به‌لحاظ عملیاتی مشابه اقداماتی بود که پیش از این هم از سوی تروریست‌ها انجام شده بود. درباره ریشه‌های این‌گونه عملیات‌ها توضیح دهید؟
این نوع عملیات كه مشابه آن توسط نیروهای تكفیری و همانند آنها در سوریه و عراق و بسیاری از نقاط منطقه مشاهده می‌شود توسط گروهی موسوم به جیش‌العدل كه البته ربطی هم به عدالت ندارند انجام شد. وضعیت جغرافیایی و سیاسی در نقطه مرزی بین ایران و پاكستان همچنین نفوذ تفكر وهابی در آن مناطق، زمینه را برای نفوذ عربستان و حتی امارات آماده كرده تا عده‌ای مزدور را برای این نوع عملیات اقناع، ترغیب یا وادار كنند.
در ضمن بن سلمان به صراحت اعلام كرده كه عربستان می‌خواهد جنگ را به داخل ایران بكشاند و در ادامه این نوع اظهارات شاهد عملیاتی در خوزستان و در مراسم سالگرد دفاع مقدس و حمله عوامل تكفیری به رژه نیروهای نظامی كشور بودیم. همچنین حمله دیگری به دو مامور نیروی انتظامی و شهادت آنها در ماهشهر اتفاق افتاد كه می‌توان همه اینها را در چارچوب راهبرد كلی
بن سلمان علیه كشورمان عنوان كرد.
البته این نوع اقدامات مذبوحانه بوده و جنگی نیست. چرا كه انجام این نوع عملیات تروریستی و بمب‌گذاری یك ماشین و منفجر كردن آن كار دشواری محسوب نشده و از نظر نظامی نیز عملیات پیچیده و دارای ارزش فوق‌العاده‌ای كه نشان دهند توانایی بالای یك گروه باشد، نیست. به‌ویژه این‌كه آنها در مناطق مسكونی شهرها دست به این نوع اقدامات می‌زنند و این در حالی است كه در هر شهری می‌توان هدف در نظر گرفت و حمله كرد.
این حادثه تروریستی دو روز بعد از 22 بهمن و همزمان با نشست ضدایرانی ورشو بود. آیا این همزمانی‌ها اتفاقی بود؟
همزمانی این حادثه تروریستی با كنفرانس ورشو (كه از ابتدا شكست‌خورده بود) پیامی از سوی عربستان برای كنفرانس بود كه باید با ایران این‌گونه برخورد كرد. عربستان قصد داشت نشان دهد می‌تواند چنین عملیاتی علیه ایران انجام دهد هر چند به صراحت این موضوع را اعلام نكرده، اما همه در منطقه می‌دانند عربستان پشت این نوع تحركات علیه ایران است. بنابراین انجام این حادثه تروریستی همزمان با برگزاری كنفرانس ورشو تصادفی نیست. هر چند كه این حادثه تروریستی حداقل در مجامع بین‌المللی همچنین از سوی كشورهای اروپایی به شدت محكوم شد، اما در عین حال برای ترامپ و دولت افراطی آن چندان مهم نیست و می‌خواهند به هر وسیله‌ای ایران را تحت فشار قرار دهند. در هر صورت قطعا این نوع اقدامات تروریستی پاسخ قاطع ایران را در پی خواهد داشت كه مسؤولان در مورد نوع و زمان آن باید تصمیم بگیرند.
ولیعهد عربستان در یك تور آسیایی، عازم پاكستان است. روابط پاكستان و عربستان چقدر در شكل‌گیری این گونه حركت‌های تروریستی نقش دارد؟
طی چند ماه گذشته شاهد انتخاب و به قدرت رسیدن فرد جدیدی خارج از سیاستمداران سنتی پاكستان بودیم. عمران خان، نخست‌وزیر پاكستان در ابتدای انتخابش اظهارات مثبتی در مورد روابط با ایران به عنوان كشور همسایه داشت. در ضمن اصولا در استراتژی نظامی پاكستان رابطه با ایران بسیار مهم تلقی می‌شود،
چرا كه این كشور به علت دشمنی‌های تاریخی با هند و به‌ویژه كشمیر،هند را خطری برای امنیت ملی خود می‌داند و در نتیجه قطعا در پی از دست دادن دولت دوستی به نام ایران و بحرانی شدن روابط با ما نیست. همه دولت‌ها در پاكستان آنقدر درك دارند كه اختلاف با ایران به صلاح آنها نیست.
اظهارات مثبت عمران خان در خصوص ایران موجب شد كه عربستان و امارات به شدت حساس شده و تلاش كنند تا از یك‌طرف با فشار بر پاكستان اجازه نزدیكی بیشتر این كشور با ایران را ندهند و از سوی دیگر با این نوع عملیات تروریستی در روابط دو كشور تنش ایجاد كنند، زیرا جمهوری اسلامی ایران انتظار دارد دولت پاكستان به وظایف قانونی خود عمل كرده و مرزهایش را امن كند. این خواست منطقی و قانونی است و دستگاه‌های امنیتی، وزارت كشور و ارتش این كشور باید به صحنه آمده و این مناطق را امن كنند. نمی‌توان پذیرفت كه دولت پاكستان اعلام كند سیطره‌ای بر این مناطق ندارد و این مناطق تبدیل به كانون بحران برای ایران شود.
از خلائی كه در بلوچستان پاكستان وجود دارد عربستان و امارات سوءاستفاده كرده و باكمك مالی و تسلیحاتی به این گروه‌ها تلاش می‌كنند به ایران ضربه زده و از سوی دیگر روابط دو كشور را بحرانی كنند.
آیا پاكستان قادر به حفاظت از مرزهای خود نیست یا این‌كه عزمی برای این كار ندارد؟
در داخل پاكستان و در شهرهای مختلف این كشور نیز عملیات تروریستی انجام شده است از جمله حمله به سفارتخانه‌های خارجی كه نشان‌دهنده نوعی ضعف در برخورد با عملیات تروریستی از سوی این كشور است. این نوع حوادث نشان می‌دهد دولت پاكستان حتی در مقابله با این نوع اقدامات تروریستی در داخل كشورش نیز نمی‌تواند برخورد قاطعی داشته باشد.
نكته‌ای كه در این میان وجود دارد این است كه احتمال دارد عناصری در ارتش پاكستان
تحت تاثیر القائات عربستان قرار گرفته و به این ترتیب در برخورد با این اعمال تروریستی اهمال صورت گیرد. البته قطعا این سیاست فرماندهی ارتش و دولت پاكستان نیست و در هر جای دنیا ممكن است عوامل
خود فروخته‌ای در نیروی نظامی آن كشور حضور داشته باشند، بنابراین بعید نیست كه به‌خصوص در منطقه بلوچستان پاكستان عناصر محلی با گروه‌های تروریستی همكاری‌هایی داشته باشند كه همیشه هم اعتراض ایران را به دنبال داشته است، اما متاسفانه تا‌كنون شاهد اقدام قاطعی
از سوی پاكستان نبوده‌ایم و مشكل باقی مانده است.
بعضی این شبهه را مطرح می‌کنند که چرا جمهوری اسلامی که می‌تواند داعش را سرنگون کند، سال‌هاست درگیر یک گروه کوچک [ریگی] است. پاسخ شما به این شبهه چیست؟
داعش در منطقه‌ای در عراق و سوریه حضور داشت كه ارتش این كشورها به عنوان ارتش قانونی می‌توانستند به آن نفوذ كرده و همراه با كمك‌های مستشاران سپاه ایران و نیروهای هم‌پیمان دولت سوریه و عراق موجب شكست داعش در این دو كشور شوند.
اما در حال حاضر گروهك كوچك جیش‌العدل در جنوب شرق ایران و در خارج از مرز كشورمان و داخل پاكستان قرار دارند كه تا‌كنون ارتش و نیروهای مسلح كشورمان به دلیل روابط دوستانه دو كشور از حضور در این كشور و سركوب تروریست‌ها خودداری كرده‌اند. این محدودیت ایران، فرصتی را در اختیار گروه تروریستی برای ادامه فعالیت قرار داده است. این در حالی است كه اگر آنها داخل ایران بودند به‌راحتی می‌توانستیم بساط شان را جمع كنیم مانند منافقین كه علی‌رغم قدرتمندتر بودن از این گروه بساطشان از سوی ایران جمع شد، اما در حال حاضر به دلیل حفظ روابط دوستانه با پاكستان اقدامی برای سركوب آنها در داخل این كشور انجام نداده‌ایم.
در نهایت راهكار مقابله با این گروه تروریستی از سوی ایران چیست؟
پاسخ به این سؤال مشكل است، زیرا ما می‌دانیم یكی از اهداف این نوع عملیات تروریستی، بحرانی كردن روابط دو كشور ایران و پاكستان است.
از سوی دیگر نمی‌توانیم ادامه عملیات را تحمل كنیم بنابراین دچار پارادوكس شده‌ایم. تا‌كنون دولت پاكستان
به هر دلیلی همراهی لازم را در برخورد قاطعانه با این گروه تروریستی نداشته و این وضعیت خطرناكی ایجاد می‌كند كه دولتمردان این كشور باید تصمیم قاطعانه‌ای برای خاتمه آن اتخاذ كنند چرا كه قطعا این نوع عملیات دیگر قابل تحمل نیست و مجبور به واكنش هستیم.
بنابراین امیدواریم عزم و اراده‌ای در دولت پاكستان وجود داشته باشد كه مصالح و منافع راهبردی خود را بر یك‌سری منافع اقتصادی كوتاه‌مدت ترجیح دهند.
این نوع عملیات كه مشابه آن توسط نیروهای تكفیری و همانند آنها در سوریه و عراق و بسیاری از نقاط منطقه مشاهده می‌شود توسط گروهی موسوم به جیش‌العدل كه البته ربطی هم به عدالت ندارند انجام شد. وضعیت جغرافیایی و سیاسی در نقطه مرزی بین ایران و پاكستان همچنین نفوذ تفكر وهابی در آن مناطق، زمینه را برای نفوذ عربستان و حتی امارات آماده كرده تا عده‌ای مزدور را برای این نوع عملیات اقناع، ترغیب یا وادار كنند.
در ضمن بن سلمان به صراحت اعلام كرده كه عربستان می‌خواهد جنگ را به داخل ایران بكشاند و در ادامه این نوع اظهارات شاهد عملیاتی در خوزستان و در مراسم سالگرد دفاع مقدس و حمله عوامل تكفیری به رژه نیروهای نظامی كشور بودیم. همچنین حمله دیگری به دو مامور نیروی انتظامی و شهادت آنها در ماهشهر اتفاق افتاد كه می‌توان همه اینها را در چارچوب راهبرد كلی
بن سلمان علیه كشورمان عنوان كرد.
البته این نوع اقدامات مذبوحانه بوده و جنگی نیست. چرا كه انجام این نوع عملیات تروریستی و بمب‌گذاری یك ماشین و منفجر كردن آن كار دشواری محسوب نشده و از نظر نظامی نیز عملیات پیچیده و دارای ارزش فوق‌العاده‌ای كه نشان دهند توانایی بالای یك گروه باشد، نیست. به‌ویژه این‌كه آنها در مناطق مسكونی شهرها دست به این نوع اقدامات می‌زنند و این در حالی است كه در هر شهری می‌توان هدف در نظر گرفت و حمله كرد.
این حادثه تروریستی دو روز بعد از 22 بهمن و همزمان با نشست ضدایرانی ورشو بود. آیا این همزمانی‌ها اتفاقی بود؟
همزمانی این حادثه تروریستی با كنفرانس ورشو (كه از ابتدا شكست‌خورده بود) پیامی از سوی عربستان برای كنفرانس بود كه باید با ایران این‌گونه برخورد كرد. عربستان قصد داشت نشان دهد می‌تواند چنین عملیاتی علیه ایران انجام دهد هر چند به صراحت این موضوع را اعلام نكرده، اما همه در منطقه می‌دانند عربستان پشت این نوع تحركات علیه ایران است. بنابراین انجام این حادثه تروریستی همزمان با برگزاری كنفرانس ورشو تصادفی نیست. هر چند كه این حادثه تروریستی حداقل در مجامع بین‌المللی همچنین از سوی كشورهای اروپایی به شدت محكوم شد، اما در عین حال برای ترامپ و دولت افراطی آن چندان مهم نیست و می‌خواهند به هر وسیله‌ای ایران را تحت فشار قرار دهند. در هر صورت قطعا این نوع اقدامات تروریستی پاسخ قاطع ایران را در پی خواهد داشت كه مسؤولان در مورد نوع و زمان آن باید تصمیم بگیرند.
ولیعهد عربستان در یك تور آسیایی، عازم پاكستان است. روابط پاكستان و عربستان چقدر در شكل‌گیری این گونه حركت‌های تروریستی نقش دارد؟
طی چند ماه گذشته شاهد انتخاب و به قدرت رسیدن فرد جدیدی خارج از سیاستمداران سنتی پاكستان بودیم. عمران خان، نخست‌وزیر پاكستان در ابتدای انتخابش اظهارات مثبتی در مورد روابط با ایران به عنوان كشور همسایه داشت. در ضمن اصولا در استراتژی نظامی پاكستان رابطه با ایران بسیار مهم تلقی می‌شود،
چرا كه این كشور به علت دشمنی‌های تاریخی با هند و به‌ویژه كشمیر،هند را خطری برای امنیت ملی خود می‌داند و در نتیجه قطعا در پی از دست دادن دولت دوستی به نام ایران و بحرانی شدن روابط با ما نیست. همه دولت‌ها در پاكستان آنقدر درك دارند كه اختلاف با ایران به صلاح آنها نیست.
اظهارات مثبت عمران خان در خصوص ایران موجب شد كه عربستان و امارات به شدت حساس شده و تلاش كنند تا از یك‌طرف با فشار بر پاكستان اجازه نزدیكی بیشتر این كشور با ایران را ندهند و از سوی دیگر با این نوع عملیات تروریستی در روابط دو كشور تنش ایجاد كنند، زیرا جمهوری اسلامی ایران انتظار دارد دولت پاكستان به وظایف قانونی خود عمل كرده و مرزهایش را امن كند. این خواست منطقی و قانونی است و دستگاه‌های امنیتی، وزارت كشور و ارتش این كشور باید به صحنه آمده و این مناطق را امن كنند. نمی‌توان پذیرفت كه دولت پاكستان اعلام كند سیطره‌ای بر این مناطق ندارد و این مناطق تبدیل به كانون بحران برای ایران شود.
از خلائی كه در بلوچستان پاكستان وجود دارد عربستان و امارات سوءاستفاده كرده و باكمك مالی و تسلیحاتی به این گروه‌ها تلاش می‌كنند به ایران ضربه زده و از سوی دیگر روابط دو كشور را بحرانی كنند.
آیا پاكستان قادر به حفاظت از مرزهای خود نیست یا این‌كه عزمی برای این كار ندارد؟
در داخل پاكستان و در شهرهای مختلف این كشور نیز عملیات تروریستی انجام شده است از جمله حمله به سفارتخانه‌های خارجی كه نشان‌دهنده نوعی ضعف در برخورد با عملیات تروریستی از سوی این كشور است. این نوع حوادث نشان می‌دهد دولت پاكستان حتی در مقابله با این نوع اقدامات تروریستی در داخل كشورش نیز نمی‌تواند برخورد قاطعی داشته باشد.
نكته‌ای كه در این میان وجود دارد این است كه احتمال دارد عناصری در ارتش پاكستان
تحت تاثیر القائات عربستان قرار گرفته و به این ترتیب در برخورد با این اعمال تروریستی اهمال صورت گیرد. البته قطعا این سیاست فرماندهی ارتش و دولت پاكستان نیست و در هر جای دنیا ممكن است عوامل
خود فروخته‌ای در نیروی نظامی آن كشور حضور داشته باشند، بنابراین بعید نیست كه به‌خصوص در منطقه بلوچستان پاكستان عناصر محلی با گروه‌های تروریستی همكاری‌هایی داشته باشند كه همیشه هم اعتراض ایران را به دنبال داشته است، اما متاسفانه تا‌كنون شاهد اقدام قاطعی
از سوی پاكستان نبوده‌ایم و مشكل باقی مانده است.
بعضی این شبهه را مطرح می‌کنند که چرا جمهوری اسلامی که می‌تواند داعش را سرنگون کند، سال‌هاست درگیر یک گروه کوچک [ریگی] است. پاسخ شما به این شبهه چیست؟
داعش در منطقه‌ای در عراق و سوریه حضور داشت كه ارتش این كشورها به عنوان ارتش قانونی می‌توانستند به آن نفوذ كرده و همراه با كمك‌های مستشاران سپاه ایران و نیروهای هم‌پیمان دولت سوریه و عراق موجب شكست داعش در این دو كشور شوند.
اما در حال حاضر گروهك كوچك جیش‌العدل در جنوب شرق ایران و در خارج از مرز كشورمان و داخل پاكستان قرار دارند كه تا‌كنون ارتش و نیروهای مسلح كشورمان به دلیل روابط دوستانه دو كشور از حضور در این كشور و سركوب تروریست‌ها خودداری كرده‌اند. این محدودیت ایران، فرصتی را در اختیار گروه تروریستی برای ادامه فعالیت قرار داده است. این در حالی است كه اگر آنها داخل ایران بودند به‌راحتی می‌توانستیم بساط شان را جمع كنیم مانند منافقین كه علی‌رغم قدرتمندتر بودن از این گروه بساطشان از سوی ایران جمع شد، اما در حال حاضر به دلیل حفظ روابط دوستانه با پاكستان اقدامی برای سركوب آنها در داخل این كشور انجام نداده‌ایم.
در نهایت راهكار مقابله با این گروه تروریستی از سوی ایران چیست؟
پاسخ به این سؤال مشكل است، زیرا ما می‌دانیم یكی از اهداف این نوع عملیات تروریستی، بحرانی كردن روابط دو كشور ایران و پاكستان است.
از سوی دیگر نمی‌توانیم ادامه عملیات را تحمل كنیم بنابراین دچار پارادوكس شده‌ایم. تا‌كنون دولت پاكستان
به هر دلیلی همراهی لازم را در برخورد قاطعانه با این گروه تروریستی نداشته و این وضعیت خطرناكی ایجاد می‌كند كه دولتمردان این كشور باید تصمیم قاطعانه‌ای برای خاتمه آن اتخاذ كنند چرا كه قطعا این نوع عملیات دیگر قابل تحمل نیست و مجبور به واكنش هستیم.
بنابراین امیدواریم عزم و اراده‌ای در دولت پاكستان وجود داشته باشد كه مصالح و منافع راهبردی خود را بر یك‌سری منافع اقتصادی كوتاه‌مدت ترجیح دهند.
