جامجم بودجه سال 98 و هزینه كرد بودجه سال 97 شهرداری تهران را در گفتوگو با كارشناسان شهری بررسی میكند
خرج و برج نامعلوم شهر
پادشاه عریان است! این جمله كلیدی صدوبیست هفتمین جلسه شورای شهر تهران بود، جلسهای به وقت 12 اسفند 97 كه كلیات بودجه سال 98 شهرداری تهران در شورا تصویب شد؛ بودجهای 18 هزار و 230 میلیارد تومانی كه با افزایشی 8 درصدی نسبت به بودجه ۱۷ هزار و ۴۰۰ میلیاردی سال 97 شهرداری تهران روبهروی اعضای شورای شهر تهران قرار گرفت. بهاره آروین، عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران اما در نطق پیش از دستورش از این اتفاق گلایه كرد ؛ گلایه آروین كه رئیس كمیته شفافیت شورای شهر تهران هم هست، به بررسی بودجه سال 98 برمیگشت آن هم درحالی كه فقط عملكرد حدود یكسوم بودجه سال 97 در دست بود؛ یعنی جزئیات 6500 میلیارد تومان از بودجه ۱۷ هزار و ۴۰۰ میلیاردی مصوب قبلی. گلایههای این عضو شورا به همین جا ختم نشد و آروین در ادامه از مبهم و كلی بودن ردیفهای بودجه هم انتقاد كرد و گفت: ردیفهای بودجه آنقدر كلی و مبهم است كه بهراحتی میتوان هزینهكردها را میان ردیفها جابهجا كرد بدون اینكه انحرافی از بودجه مصوب ثبت و گزارش شود. ردیفهایی تكراری و بدون تغییر كه اصلا معلوم نیست ذیلشان چه كاری، به چه میزان و با چه كیفیتی انجام میشود. نتیجه همه انتقادهای آروین در نهایت به همان جمله ابتدایی گزارش ما رسید، به اینكه این عضو هیات رئیسه شورا رو به اعضای دیگر شورا بگوید: واقعیت آن است كه پادشاه عریان است و همه این لایحه چند صد صفحهای هم توان پوشاندن این حقیقت عریان را ندارد كه بررسی بودجه در قالب ردیفهایی بدون واحدها نیست!
ابهامی كه این عضو شورا از آن صحبت میكند به گزارش عملكرد آن هم مربوط میشود، موضوعی كه دربارهاش میگوید: ما در حالی بررسی بودجه ۹۸ را آغاز كردیم كه فقط عملكرد یكسوم بودجه ۹۷ را داشتیم. یعنی از بودجه ۱۷ هزار و ۴۰۰ میلیاردی فقط عملكرد 6۵۰۰ میلیارد در پیوست بودجه امسال قید شده بود. به عبارت دیگر یعنی شهرداری تهران یك پیوست بودجه به عنوان عملكرد ۹ ماهه بودجه ۹۷ داده بود كه این عملكرد فقط 6۵۰۰ میلیارد تومان بود. طبعا اداره كل مالی، پرداختهای بیشتری داشته، اما به دلیل فاصلهای كه پرداخت با ثبت و تایید هزینه دارد، ما آن عملكرد را نمیبینیم و تا سال مالی پایان نیافته و سندهای هزینه ثبت و تایید نشده و حسابها بسته نشود، شاید متوجه جابهجایی ردیفها و اولویتگذاری مدیران هنگامیكه منابع محدود بوده و كسری بودجه داشتهایم نشویم. همین امر، تصمیمات ما را برای سال جدید دقیق نمیكند؛ چراكه نمیدانیم بودجهای كه سال قبل تصویب كردیم در نهایت صرف چه كاری شد.
رئیس كمیته شفافیت شورای شهر تهران از این ردیفهای بودجه مبهم با یك لقب خاص هم نام میبرد؛ ردیفهای بودجهای بت واره!
آروین میگوید: ما اغلب با ردیفهای بودجه به شكلی «بتواره» مواجه میشویم. ردیفهایی كه معلوم نیست صرف هزینه در آنها دقیقا محدود به چه هدفی، برای انجام چه كاری، به چه میزانی و با چه كیفیتی انجام میشود؟ اما با این حال حذف یا كاهش قابل توجه این ردیفها در ما هراسی بی دلیل ایجاد میكند. ردیفهایی كه یك زمانی به دلیلی ایجاد شدند و حال سالهاست با درصدی افزایش پای ثابت بودجههای سالانه رشد و كمتر كسی جسارت پرسش جدی از معنا و هدف و میزان دقیق كار انجام شده در ذیل آنها را دارد.
یك پرونده پر ابهام
همینجاست كه موج منتقدان هم با این عضو شورا همراه میشوند و از ضرورت پیگیری بودجهای میگویند كه قرار است پایتخت 12 میلیون نفری را به سلامت از گیرودار مشكلات عبور دهد؛ موضوعی كه مورد توجه علیرضا سرحدی، كارشناس شهری هم قرار میگیرد. سرحدی با اشاره به اهمیت این موضوع به ما میگوید: بحث درباره بودجه سال 98 شهرداری را درحالی شروع كردهایم كه هنوز یك پرونده باز پر از ابهام از هزینههای شهرداری در دوره قبلی برای دوره جدید باقی مانده است، پروندهای كه اختلاف عقیدههای زیادی دربارهاش وجود داردو هر دو طرف هم درباره صحت حرفهایشان مدعی هستند، اما متاسفانه شورای شهر در دوره جدید اینقدر اقتدار و توانایی را نداشته كه این مساله را باز و به آن رسیدگی كند، حتی شهردارانی كه هم در این دوره بر مسند مدیریت شهر نشستهاند قدرتی برای حل و فصل این مشكل نداشتهاند. این كارشناس شهری با اشاره به اینكه ردیفهای بودجهای مبهم یكی از ویژگیهای همیشگی بودجه شهرداری تهران است میگوید: به طور معمول در این بودجه كه رقم قابل توجهی هم هست همیشه ردیفهایی دیده میشود كه معلوم نیست چه خروجیای داشته و كجا هزینه شده، حتی ممكن است خارج از فضای مدیریت شهری هزینه شده باشد، خیلی راحت برای این ردیفهای مبهم سند میزنند؛ مثلا خرید آسفالت و به همین راحتی جزو ردیفهای بودجهای میآید و خلاص.
سرحدی در توضیح بیشتر میگوید: ردیفهای بودجهای متاسفانه خیلی وقتها در جای خودش خرج نمیشود، یا خیلی جاها هزینههایی میشود كه با توجه به مشكلاتی كه شهر تهران را احاطه كرده اصلا اساسی و ضروری نیست، در نتیجه میتوانیم بگوییم همیشه یك دخل و تصرفهایی در این بودجه وجود دارد و چاره كار این است كه باید یك انضباط مالی باشد كه جلوی این كار را بگیرد و مانع تكرار آن شود.
سكینه اشرفی، معاون برنامهریزی، توسعه شهری و امور شورای شهردار تهران نیز درباره بودجه میگوید: جدا از الزامات شورای شهر برای تدوین بودجه سال آینده، دستورالعمل بودجه نیز از سوی وزارت كشور به شهرداریهای سراسر كشور ابلاغ شد كه بر اساس این الزامات و دستورالعمل، لایحه بودجه سال 98 شهرداری تهران تدوین شده است.
به گزارش ایرنا، او میافزاید: طی سالهای اخیر میزان تورم به ترتیب 11/9، 6/9 و 9 درصد بوده است كه با اعمال این نرخ تورم، بودجه شهرداری تهران در سال 97 باید به عدد 230 هزار میلیارد ریال میرسید كه با 56 هزار میلیارد ریال بودجه اعمال نشده، سقف بودجه شهرداری تهران در سال 97 حداكثر 174 هزار و 205 میلیارد ریال بود.
به گفته او با این حساب، بودجه نه تنها افزایش نیافته، بلكه از نظر قدرت خرید سال 94 و بهای ارائه خدمات به شهروندان در سالهای بعد از آن با كاهش چشمگیری روبهرو بوده و در واقع بودجه با رویكرد انقباضی مصوب شده است.
انحرافات بودجهای در شهر
مجتبی شاكری، عضو سابق شورای شهر تهران، كارشناس دیگری است كه از دریچه انتقاد به بودجه شهرداری تهران نگاه میكند. این البته اولین بار نیست كه او منتقد شفافیت بودجه تصویبشده برای شهر است و خیلیها هنوز یادشان نرفته كه شاكری وقتی عضو شورای شهر هم بود نسبت به بودجه و هزینه كردش منتقد بودو حتی یك بار انتقادهایش را در قالب یك نامه رسمی به شورای شهر ارائه كرد و نوشت: تاخیر چند ساله در ارزیابی و بیفرجام ماندن رسیدگی به حسابرسیها، زمینه ساز تكرار خطاها و شكلگیری انحرافات بودجهای را رقم زده است. خانهها، انجمنها، كانونها، خیریهها و... در مجموع ارقام قابلتوجهی از بودجه فرهنگی اجتماعی دریافت میكنند درحالیكه هیچ گزارش نظارتی و ارزیابی اثربخشی در موضوع فعالیتشان در دست نیست و نظامنامه و آییننامه مشخصی تعادل بخشی به این كمكها و شرایط احراز برای دریافتكنندگان را مهندسی نمیكند.
شاكری حالا هم كه بیرون از گود مدیریت شهری پایتخت نشسته است، باز نگاهی انتقادی به این موضوع دارد و میگوید: نكتهای كه در ابتدا باید به آن توجه كنیم این است كه شورای پنجم سال سختی را پشت سر گذاشت، تنشهای زیادی برای انتخاب چندباره شهردار داشت، به تناسب با تغییر شهردار، شهرداران مناطق هم تغییر كردند و افرادی هم كه جایگزین شدند نسبت به حوزه جغرافیایی خودشان توجیه نبودند و اتفاقا مشكل همینجاست كه وقتی یك مسؤول اجرایی میتواند در تدوین بودجه فعال باشد كه اطلاعات میدانی نسبت به محل خدمتش داشته باشد، اما اینها چون این اطلاعات را هم نداشتند نتوانستند در بودجهبندی هم به صورت فعال شركت كنند، درنتیجه بودجه شهرداری تهران بدون توجه به نظرات مثبت افرادی كه اجرای آن را بهعهده داشتند بسته شد؛ لذا این نقص هم به صورت فنی هم به صورت كارشناسی در این بودجهبندیها مشاهده میشود.