برای مقدمه كمی از سابقه ساختارهای فرهنگی آستان قدس بگویید.
در دوره مرحوم واعظ طبسی، گلوگاه اصلی فرهنگی مربوط به معاونت تبلیغات بود. این تبلیغات هم منحصر به برنامه‌های فرهنگی داخل حرم مطهر. حدود 15 موسسه و بنیاد و شركت بودند كه در قالب اساسنامه و هیات‌مدیره‌های مستقل فعالیت داشتند. كل این ساختار زیر نظر قائم‌مقام فعالیت می‌كرد. این استقلال و عدم ارتباط باعث شده بود كه حالت جزیره‌ای به وجود بیاید. به همین دلیل هم در همان زمان شورایی ایجاد شد به‌عنوان شورای عالی فرهنگی و مسؤولیت این شورا هم با خودشان بود. جمعی از نخبگان و صاحب‌نظران ملی و استانی هم در این شورا عضو بودند. ذیل آن شورا یك دبیرخانه شورای عالی فرهنگی بود كه كارش برنامه‌ریزی و نظارت و هماهنگی‌های بین بخشی این موسسات بود. بعد از استقرار جناب رئیسی در سال 95، سازمان فرهنگی آستان قدس تاسیس شد با این هدف كه حكم یك پیكره واحد را در حوزه فرهنگ داشته باشد. در حال حاضر هم با 11 مجموعه مرتبط است: سازمان كتابخانه‌ها، موزه‌ها و مركز اسناد، كتابخانه ملك، شركت به‌نشر، چاپ و انتشارات، بنیاد فرهنگی (مجموعه مدارس امام رضا)، موسسه به‌نشر، سازمان و تشكل‌های انقلابی، موسسه بقاع متبركه و اماكن مذهبی، موسسه تربیت بدنی، مركز قرآن كریم و مركز زنان و امور خانواده. مسؤولیت اینها به عهده سازمان فرهنگی آستان قدس است. مسؤولیت فرهنگ در آستان قدس به عهده سازمان فرهنگی است با این تفكیك كه حوزه حرم مربوط به سازمان حرم است و الباقی در حوزه ملی و استانی در اختیار سازمان فرهنگی است.
 با نخبگان و صاحب‌نظران خارج آستان قدس هم ارتباط و همكاری دارید؟
موسساتی كه عرض كردم در گذشته هر یك هیات‌مدیره‌هایی داشتند كه تركیب آنها از افراد حقوقی بودند كه در مجموعه‌های مشابه مسؤولیت داشتند. از زمان تولیت آقای رئیسی، رسالت هیات‌مدیره‌ها تبدیل به هیات‌های اندیشه‌ورز شد. قرار شد كه این هیات‌مدیره‌ها، اتاق‌های فكر این حوزه‌ها باشند. الان اگر به اتاق‌های فكر ما نگاه كنید فرد حقوقی نداریم كه صرفا به دلیل جایگاه حقوقی‌اش عضو باشد. اگر هم باشد فردی است كه خودش صاحب‌نظر و صاحب تحلیل است. خود سازمان هیات‌مدیره دارد. 9 موسسه هیات‌مدیره دارد. دو مركز هم شورای عالی دارند كه نخبگان این حوزه هستند. الان مثلا در خود سازمان فرهنگی افرادی مانند حاج آقا پناهیان، دكتر شاه‌حسینی، حاج آقا پژمان‌فر، وحید جلیلی و امثالهم عضو هیات‌مدیره هستند. تمام ظرفیت‌های نخبه و فعال و انقلابی در این هیات‌مدیره‌ها سازماندهی شده‌اند. این ظرفیت اول ماست. ظرفیت دومی كه در آستان قدس نهادینه شد بعد از بازنگری جناب رئیسی هیات امنای خود آستان قدس هم تغییر كرد. الان افرادی مانند فتاح، وحیدی و امثالهم عضو هیات امنای آستان قدس هستند. ذیل هیات امنا، كمیسیون‌های تخصصی وجود دارند كه مبتنی بر ماموریت‌ها كار تخصصی می‌كنند.
یكی از این كمیسیون‌ها، كمیسیون تخصصی حوزه فرهنگ است. این كمیسیون 15 عضو دارد. عمده‌ آنها همین نخبگان و صاحب‌نظران هستند. عمده‌شان اعضای هیات‌مدیره سازمان فرهنگی هستند. این عرصه دوم مشاركت نخبگانی است. سومین عرصه ما هم مشاركت‌های موضوعی است. مثلا ستاد مناسبت‌های ویژه به‌عهده سازمان فرهنگی است. تمام طراحی این به عهده یك هیات اندیشه‌ورز است. بچه‌های نخبه حزب‌اللهی‌اند كه برنامه‌های این مناسبت‌ها را برنامه‌ریزی می‌كنند. مثلا برای برنامه‌ریزی دهه آخر صفر كه زائر زیادی هم به مشهد می‌آید این هیات با 40 نفر از صاحب‌نظران و نخبگان ملی و بین‌المللی مصاحبه كرده‌اند كه آستان قدس باید چه كند. از فیدبك نظرات این افراد، برنامه‌های مناسبتی برنامه‌ریزی می‌شود. متناسب با فعالیت‌ها از نیروهای نخبه و اندیشمند استفاده می‌كنیم.
محور سوم تعاملات و ارتباطات با نخبگان است. مثلا تا الان چند مرحله با افراد و نخبگان مختلف جلسه برگزار كرده و محور برنامه‌های آستان قدس را رائه كرده و آنها نظر داده‌اند. گاهی این نشست‌ها عمومی یا موضوعی بوده. مثلا ما یك‌بار با فعالان پویانمایی كشور نشسته و بحث كرده‌ایم. این بحث‌ها خروجی هم داشته. همین جلسه با فعالان پویانمایی سه خروجی ملموس داشته. اولین خروجی مربوط به سند تعاملات آستان قدس با فعالان پویانمایی است. دومین خروجی بحث خادمیاران رضوی در این حوزه است. سومین خروجی هم این‌كه بعضی از این افراد پروژه‌هایی داشتند كه در راستای ماموریت‌های آستان قدس بود و برای مشاركت سراغ ما آمدند. حتی سراغ اهل سنت هم رفته‌ایم.
 سراغ اهل سنت؟!
بله!
 چه دغدغه‌ها و خواسته‌هایی دارند؟
گلایه دارند كه چرا دو روز قبل از شهادت امام رضا(ع) سراغ ما می‌آیید و در طول سال با ما ارتباط ندارید. یكی از ماموستاهای اهل سنت از كردستان انتقاد داشت كه چرا در طول سال برای سفر مولوی‌های اهل سنت به مشهد برنامه‌ریزی نمی‌كنید. یكی دیگر از مولوی‌های اهل سنت هم از گلستان بود كه هر سال چند كاروان از اهل سنت منطقه را برای زیارت به مشهد می‌آورد. تقاضایش این بود كه در پوشش خانم‌ها برای ورود به حرم بررسی مجددی داشته باشیم. می‌گفت خواهرانی كه من به مشهد می‌آورم همگی طلبه هستند، اما به دلیل تركمن بودن پوشش خودشان را دارند كه البته پوشیده و دینی هم هست. انتقاد داشت كه چرا باید اینها را الزام به استفاده از چادر كرد؟
 پاسخ شما چیست؟
به ایشان توضیح دادم كه الزام استفاده از چادر منحصر به اهل سنت نیست و برای زنان شیعه هم همین قاعده برقرار است. به هر حال این برای خواهران شیعه ما وجود دارد كه ممكن است بیرون از حرم حجاب دیگری داشته باشند كه مورد قبول و شرعی هم باشد، ولی به احترام حرم و فضای قدسی اینجا این‌گونه جا افتاده كه آداب خودش را داشته باشد.
 به بحث همكاری و تعامل با نخبگان فرهنگی برگردیم.
در سطح آخر هم از بدنه مومن و حزب‌اللهی برای اجرای برنامه‌هایمان استفاده می‌كنیم. خیلی از كارهای فرهنگی آستان قدس، كارهایی نیست كه با دفتر و دستك و كارمند بخواهیم انجام دهیم. ساز و برگ اداری برای این كارها نداریم. همین طرح كاروان‌های «زیر سایه خورشید» را ببینید كه هر سال در ایام دهه كرامت و میلاد امام رضا(ع) برگزار می‌شود. پنج كارمند هم برای این كار نداریم، ولی حدود ده هزار نفر نیروی مردمی بسیج می‌شوند و حمایت سازمان فرهنگی آستان قدس این برنامه فرهنگی را در چنین گستره‌ای اجرا می‌كنند. بحث خادم‌یاری هم از دیگر حوزه‌هایی است كه عصاره این طرح‌ها در آن جمع شده است. حرم مطهر 50 هزار نفر خادم افتخاری دارد. ده هزار نفر از این افراد از خواهران و 40 هزار نفر از برادران هستند. از مقام معظم رهبری بگیرید تا مراجع تقلید و نخبگان علمی و اساتید دانشگاه و چهره‌های سیاسی و كسبه بازار و مردم كوچه و بازار و هنرمندان و شهری و روستایی. زمان حاج آقای رئیسی این ایده مطرح شد كه بحث خادمی منحصر به حرم نباشد. طبق این ایده، گستره‌ای از خدمات در جامعه با تاكید خدمت به محرمان تعریف شد كه ذیل خدمت به حضرت رضا(ع) قرار گیرد.
15 عرصه خادم‌یاری در حوزه فرهنگ تعریف شده است، از شعر و ادبیات و كتاب تا ورزش و خانواده. ما الان حدود 40 انجمن ادبی رضوی داریم. مجموعه شعرایی كه حاضر شده‌اند خادم رضوی باشند. حداقل این است كه هفتگی یك‌بار جلسه دارند كه دور هم جمع می‌شوند و راجع به سروده‌هایی كه با موضوع رضوی سروده شده‌اند بحث و بررسی می‌كنند. اینها به‌طور مثال می‌شود شیفت‌های خدمت به حرم. هر سال حدود 40 هفته است. اینها 30 هفته را در محل خودشان خدمت می‌كنند و ده هفته را اجازه دارند كه در حرم حضرت رضا(ع) باشند. الان اولویت خادم‌یاری ورزشی، تقویت ورزش محلات است. ما الان حدود 6000 نفر خادم‌یار نوجوان در سطح كشور داریم. آنچه گفته شد به معنای نقطه‌های آغازی است كه شروع شده و باید از نظر كمی و كیفی ارتقا پیدا كند.
 برای تولید محصول فرهنگی هم ورود دارید؟
ما دو جا با محصولات فرهنگی تلاقی داریم. یكی وقتی كه برای الگوسازی و كادرسازی نیاز به محصول داریم. دومین نقطه هم این‌كه خود فعالیت‌های ما به تولید محصول فرهنگی منجر می‌شود. وقتی خادم‌یاری حوزه شعر یا پویانمایی را فعال كنید، خروجی این طرح ممكن است به شعر برسد. گردش مالی كه الان برای سوغات زائر ذكر می‌شود گردش مالی بالایی است. بیشتر از بحث مالی، تاثیرگذاری فرهنگی سوغات است. به هر دلیلی كم‌توجهی به این موضوع شده كه مسیر سوغات زائر از موضوع پیام فرهنگی خارج شود. بحث‌هایی مثل قبضه شدن بازار توسط محصولات خارجی را هم اضافه كنید. بیش از 3000 محصول در گرایش‌ها و حوزه‌های مختلف شناسایی شده. بیش از 600 تولیدكننده داخل كشور هم برای این كار شناسایی شد. اولین جشنواره و فراخوان سوغات فرهنگی در مشهد برگزار كرد. حاصلش این شد كه آستان قدس اولین فروشگاه سوغات زائر را در مشهد برگزار كرد. حتما برون‌داد انتشارات آستان قدس را دیده‌اید. از نظر موضوعی خیلی متكثر بود. از حوزه فرهنگی عمومی گرفته تا دانشگاهی. الان نقشه راه حوزه نشر هم مشخص شده است. الان مثلا انتشارات به‌نشر آستان قدس با تلاش دوستان با توجه به راهبرد اصلی آستان قدس كه تبیین فرهنگ اهل‌بیت(ع) است در همین حوزه رمان، به طور كمی و كیفی تحول داشته است. در عرصه الان استانی نیست كه گروه سرود نداشته باشیم. این گروه‌ها را از سالن‌ها بیرون و به كوچه و خیابان آورده‌ایم. ما در نوروز گذشته در همین مشهد با همه ملاحظاتش، حدود 2000 سرود اجرا كرده‌ایم.
 انتقادی كه از بیرون مطرح می‌شود این است كه آستان قدس تبدیل به پایگاه یكم جریان خاص سیاسی شده است. در برابر این شبهه‌ها چه پاسخی دارید؟
خب كسانی كه این را می‌گویند باید ادله‌شان را هم ذكر كنند. این‌كه نمی‌شود هر‌كس تیری در تاریكی انداخت ما بیاییم و به تك‌تك آنها جواب بدهیم. اولویت آستان قدس مشخص است. هر جای كار ایرادی دارد بیایند و مشخص بگویند تا ما توضیحات لازم را بدهیم. در رابطه با سلیقه‌ها و مرزبندی‌های فكری و جناحی، اما این را بگویم تنهای چیزی كه برای ما اصل است، ارزش‌های اصیل دینی و انقلابی است. در این محدوده انعطاف و تعارفی نداریم. اما از این كه بگذریم دیگر خط قرمزی نداریم. بیایید و فهرست تمام اعضای هیات‌مدیره‌ها، محققان، مربیان، اساتید و تشكل‌هایی كه یا ما با آنها یا آنها با ما تعامل دارند را بگیرید و بررسی كنید. اگر به این نتیجه رسیدید كه از یك جناح و باند هستند حرف شما را می‌پذیریم.
 و سؤال آخر... همكاری‌تان با دستگاه‌های دولتی چطور است؟ این شبهه وجود دارد كه روابط آستان قدس با دستگاه‌های دولتی چندان حسنه نیست!
خب اجازه بدهید فقط یك نمونه را برای شما تشریح كنم. البته از این نمونه‌ها فراوان داریم. ما در استان یك قرارگاه فرهنگی برای زائرانی داریم كه در دهه آخر صفر، پای پیاده راهی مشهد می‌شوند. كارهای فرهنگی اینها با سازمان فرهنگی آستان قدس است. خب یك بررسی اجمالی كنید، ببینید اعضای این قرارگاه چه كسانی هستند؟! همه ظرفیت‌های فرهنگی استان عضو هستند و در آن مشاركت دارند. آستان قدس اصلا نمی‌تواند كارهایش را منحصرا دنبال كند. اگر نگاه این شكلی باشد كه این كارها شدنی نیست. تعامل و همكاری با آستان قدس بیشتر از آن‌كه تعامل با یك ساختار باشد، تعامل و همكاری با حضرت رضا(ع) است. در ستاد مناسبت‌های ویژه هم با همه دستگاه‌های فرهنگی و غیرفرهنگی استان تعامل داریم. اصلا دبیرخانه دهه كرامت در وزارت ارشاد مستقر است. هم ما رابطه و تعامل خوبی داریم و هم آنها. خط قرمزی نداریم. با این حال در اتاق ما برای توضیح باز است به روی هر‌كسی كه ابهامی دارد.