ژنده‌پیل در وزارت ارتباطات
میترا حجار در نشستی تخصصی درباره حریم خصوصی در فضای مجازی، پای شیخ احمد جام را وسط كشید؛ او كیست و خانم بازیگر با او چه كار دارد؟
این‌كه احتمالا این ویدئو را تاكنون ندیده‌اید، برای ما چندان جای تعجبی ندارد. با همین جمله نخست گزارش دو سوال لابد در ذهن‌تان ایجاد كرده‌ایم: ابتدا این‌كه از كدام ویدئو سخن می‌گوییم و بعد این‌كه چرا ما از دست به دست نشدن حرف‌های یك چهره سینمایی در حالی كه هر حرفی اینجا و آنجا می‌زنند به‌سرعت در شبكه‌های اجتماعی می‌چرخد، متعجب نیستیم. عجله نكنید، عرض می‌كنیم.
چندی پیش، میترا حجار در نشستی شركت كرد كه به بررسی حریم خصوصی در شبكه‌های اجتماعی اختصاص داشت. این بازیگر در بخشی از این نشست در پاسخ به این‌كه چرا برخی هنرمندان، رفتار مجازی‌شان با رفتار حقیقی‌شان فاصله بسیار دارد، به متنی عرفانی از قرن ششم ارجاع داد و فرازی از آن را از حفظ خواند. جواب این كه ما حالا هیچ متعجب نیستیم كه این ویدئو چرا دست‌به‌دست نشده هم به محتوای ویدئو مربوط است. بدیهی است سخنان عارف قرن ششمی از زبان میترا حجار، جذابیت رسانه‌ای معادل حرف‌های یك بازیگر درباره حواشی بازیگران سینما را نخواهد داشت.
میترا حجار همواره به عنوان بازیگری كتابخوان و اهل مطالعه به ما معرفی شده است، هر چند كه این گزاره، تاكنون بروز و ظهور چندانی برای ما نداشته است. در بخشی از این گزارش جست‌وجو كرده‌ایم كه از او چه قرابت‌هایی با اهل ادبیات و با كتاب به طور عموم می‌توانیم سراغ بگیریم. البته اشتباه نكنید، در این گزارش نخواسته‌ایم فهرستی از كتابخوان‌های سینما را فراهم بیاوریم. مطالعه موردی ما، به بهانه انتشار ویدئویی كه گفتیم، صرفا میترا حجار است. علاوه بر این، در این گزارش، سراغ متنی كه میترا حجار در ویدئوی مورد اشاره از آن مثالی آورده، رفته‌ایم تا ببینیم از كجاست و... . در این جست‌وجو با ما همراه باشید.
میترا حجار چه گفت؟
حریم خصوصی و شیخ احمد جام
حجار در این نشست كه با موضوع حریم خصوصی در شبكه‌های اجتماعی برپا شده بود، در پاسخ به سوالی درباره تفاوت باطن آدم‌ها با آنچه نشان می‌دهند، گفته: «این‌كه می‌گویید انسان‌ها چهره‌ای نشان می‌دهند و به خلوت می‌روند، درباره همه اشخاص هست. درباره سیاستمدارها می‌تواند باشد، درباره ورزشگاه‌ها و آدم‌های عادی. من می‌خواهم چیزی به شما بگویم از كتاب انیس‌التائبین شیخ احمد جام: «نه هر كه از حقیقت سخن گوید، حقیقت دارد و یا حقیقت داند/ همچنان كه نه هركس از گنج سخن گوید، گنج داند/ یا از زر سخن گوید، زرشناس بوَد/ یا از مبارزات سخن گوید، مبارز بوَد/ اگر هر كه از چیزی سخنی گفتی آن چیز بودی، كارها آسان بودی/ اما نه چنان است/ از هزار گوینده یكی خداوند معنی باشد».
به كدام كتاب اشاره كرد؟
یك عارفانه ساده از قرن 6
جالب است؛ اگر حجار به هر یك از دیگر عارفان شهیر ایرانی مثل سهروردی، بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی، مولوی، شمس یا خواجه عبدا... انصاری اشاره می‌كرد، نمی‌توانست این‌قدر تاثیرگذار باشد كه حالا هست. چون كه شیخ احمد جام، با این‌كه عارف بسیار مهمی است؟ اما به همین میزان، مهجور و ناشناخته هم هست. این‌كه حجار بخشی از كتاب «انس التائبین و صراط‌ا... المبین» احمد جام را با این تسلط می‌خواند، حتی اگر فقط آن را برای این برنامه حفظ كرده باشد، قابل توجه است.
شما را ارجاع می‌دهیم به حرف‌های چندی پیش علی ربیعی، سخنگوی دولت حسن روحانی كه تك‌گویی معروف فیلم «قیصر» را حتی از روی نوشته نمی‌توانست درست ادا كند.
اما «انس‌التائبین» چگونه كتابی است. البته حجار نام كتاب را «انیس‌التائبین» می‌گوید. او دچار اشتباه نشده چون كتاب در چند تذكره از جمله تذكره «هفت اقلیم» به این نام هم ضبط شده است. همان‌طور كه شیخ احمد جام نیز جامی خوانده می‌شود. كتاب در دهه اول قرن ششم هجری نوشته شده است. شیخ‌الاسلام احمد ابن ابوالحسن جامی نامقی ترشیزی معروف به شیخ احمد جام (زاده ۴۴۱ - درگذشت ۵۳۶ هجری قمری) معروف به «ابونصر احمد ژنده‌پیل» یا به طور خلاصه «ژنده‌پیل» از عارفان دوره سلجوقی بود. زادگاهش نامق از دیار ترشیز یا كاشمر فعلی بوده و مدفنش در تربت جام است. طول عمرش را هم بیشتر مراجع ۹۵ سال و بعضی
۹۶ سال ذكر كرده‌اند.
شیخ احمد جام نامقی از ناشناخته‌ترین چهره‌های تاریخ عرفان و تصوف است، هرچند این اقبال و شهرت بی‌سبب نبوده و آن ابهام و ناشناختگی نیز بی‌دلیل روی نداده است. «شهرت» و «ابهام» دو روی سكه شناختِ شیخ جام است؛ شهرتی كه به مدد مقامات متعدد و انبوهِ داستان‌ها و حكایاتِ مریدانِ مقامات‌نویس به اوج و مرز افسانه رسیده و ابهامی كه حقیقتِ آثار و نوشته‌های او را در نوردیده و منظومه فكری و عرفانی‌اش را همچنان مستور و ناشناخته باقی گذاشته است. احمد جام در «انس‌التائبین» از همه مباحث عالم معنا سخن به زبان آورده: از تقوی، از صوفی، از درویش، از توحید و مهم‌تر از همه از توبه و تائبین. كتاب البته بیشتر وصف جلوه‌های گوناگون عرفان اسلامی است تا پاسخ به مسائل شرعی. اگر می‌خواهید بدانید در خواندن این متن، با دشواری‌های خواندن متون عرفانی رو‌به‌رو خواهید بود، باید به شما بگوییم اشتباه می‌كنید؛ زبان ساده و غیرمصنوع، دوری از پیرایه‌های زبانی مرسوم آن زمان، نزدیكی به لهجه محاوره و... كارتان را حسابی راحت می‌كند، آنچنان كه كار میترا حجار را.
كجا این حرف‌ها را زد؟
در «نقد و اندیشه»
میترا حجار، این حرف‌ها را در نشستی به زبان آورده كه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزاركننده آن است و به عبارت دقیق‌تر مركز‌اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات. نام این سلسله‌نشست‌ها «نقد و اندیشه» است و هر بار در آن به بررسی ابعاد فضای مجازی و اینترنت پرداخته می‌شود. نخستین نشست آذرماه 97 برپا شده و طی این مدت بیشتر كارشناسان حوزه رسانه و جامعه‌شناس‌ها مهمانش بوده‌اند. در این نشست‌ها موضوعات مختلفی مثل دولت الكترونیك، فیلترینگ، كسب و كارهای مبتنی بر فضای مجازی، آثار اجتماعی فضای مجازی و... بررسی شده و حالا وقتی اهالی این برنامه در نشست بیست‌وسوم به موضوع حریم خصوصی در فضای مجازی رسیده‌اند علاوه‌بر سیدضیاءالدین خرمشاهی كه حقوقدان است از یك هنرمند كه میترا حجار باشد هم دعوت كرده‌اند بیاید و در این باره حرف‌بزند. اما نكته عجیب این است كه حجار اتفاقا از كم‌سروصداترین بازیگران سینمای ایران در شبكه‌های اجتماعی است و صفحه اینستاگرام او نیز با تنها 276 هزار نفر دنبال‌كننده، جزو خلوت‌ترین صفحات چهره‌های معروف سینمایی است. بیشتر پست‌های او در این صفحه نیز به اعلام همكاری‌هایش با پروژه‌های سینمایی و همچنین فعالیت‌های زیست‌محیطی‌اش مربوط می‌شود.
كدام نسخه را پیدا كنیم؟
ناقابل 65هزارتومان
اولین‌بار انتشارات بنیاد فرهنگ ایران سال 1350 بخشی از «انس‌التائبین» را با تصحیح و مقدمه علی فاضل در 392 صفحه منتشر كرد. این، در واقع فقط 20باب از كل 45 باب متن است.
17 سال بعد، علی فاضل كار را تكمیل می‌كند و به نشر توس می‌سپارد. چاپ دوم كتاب، كه چاپ اول نشر توس از آن است، سال 1369 منتشر می‌شود در 704 صفحه و به قیمت 6500تومان.
نسخه چاپ دوم این ناشر هم سال 1391 در 788 صفحه منتشر شده است.
حالا هیچ‌یك از دو نسخه، یعنی نه نسخه اولیه كه بخشی از متن كامل بوده و نه چاپ اول توس كه نسخه كامل است، در بازار رسمی كتاب موجود نیست؛ برخی سایت‌ها با ادعای این‌كه نسخه سال 1350 بدون سانسور و به اصطلاح «پیش از انقلاب» است، آن را تا 135هزار تومان می‌فروشند در حالی كه نسخه‌های سالهای 1369 و 1391 نه‌تنها هیچ جرح و تعدیلی نسبت به آن ندارند بلكه نسخه كامل متن محسوب می‌شوند و حدود 400 صفحه از آن بیشتر است. می‌توانید با خیال راحت و با قیمتی تقریبا نصف آن نسخه ناقص، چاپ دوم توس را با قیمت 65 هزار تومان از سایت این نشر بخرید.
آیا حجار كتابخوان است؟
از صد سال تنهایی تا ترجمه كتاب یك دوست
گفتیم كه میترا حجار بین دوستانش به عنوان بازیگری كتابخوان مطرح است. این، نكته‌ای است كه مخاطبان سینمای ایران نیز كم و بیش شنیده‌اند؛ اما آیا این گزاره را می‌توان با پیگیری مصادیقی، راستی‌آزمایی كرد؟ ظاهرا بله.
اسفند 1396 بود كه حجار به عنوان مهمان به برنامه «دورهمی» رفت و مهران مدیری آنجا به كتابخوان بودن این بازیگر اشاره كرد. حجار آنجا گفت كسانی كه از بچگی در موقعیت كتاب‌خواندن قرار می‌گیرند راحت‌تر می‌توانند كتابخوان شوند.
او از خاطره‌ای گفته بود كه پدرش همیشه بابت كتاب‌هایی كه او زودتر از موعد خوانده، اعتراض می‌كرده است: «یكی از دعواهای پدر و مادرم با من، مربوط بود به كتاب‌هایی كه انتخاب می‌كردم. پدرم می‌گفت تو ده سالهای چرا باید صد سال تنهایی گارسیا ماركز را بخوانی؟ وقتی از بچگی كتاب می‌خوانی و با نویسند‌‌گان كشورهای مختلف آشنا می‌شوی، احساس می‌كنی همه جای دنیا زندگی كرده‌ای.»
البته نكته‌ای كه می‌خواهیم به آن اشاره كنیم، چندان موید كتابخوان بودن حجار نیست چون نمی‌دانیم كتابی كه او ادعا كرده به فارسی برگردانده، چقدر جدی است. منظورمان خود كتاب است. چون او گفته یك كتاب روان‌شناسی ترجمه كرده. حالا با توجه به این‌كه در این حوزه، كتاب‌های زرد فراوانی منتشر می‌شود، باید منتظر ماند و دید كتاب مورد اشاره حجار، از كدام قسم است. او دو سال پیش خبر داد یك كتاب روان‌شناسی ترجمه كرده و در دست انتشار دارد، كتابی كه تا حالا منتشر نشده.
او درباره این كتاب گفته: «موضوع این كتاب كه به دست یكی از دوستان من در آمریكا نوشته شده است درباره تبهكاران و مجرمان است. در این كتاب آمده افرادی بزهكار می‌شوند كه نتوانسته‌اند در مدرسه و دانشگاه‌های خوب درس بخوانند و در نتیجه در زندگی‌شان تصمیم اشتباه گرفته‌اند. این كتاب 12 قدم را معرفی می‌كند كه به افراد كمك می‌كند تا تصمیمات درست در زندگی بگیرند.»
چندی پیش، میترا حجار در نشستی شركت كرد كه به بررسی حریم خصوصی در شبكه‌های اجتماعی اختصاص داشت. این بازیگر در بخشی از این نشست در پاسخ به این‌كه چرا برخی هنرمندان، رفتار مجازی‌شان با رفتار حقیقی‌شان فاصله بسیار دارد، به متنی عرفانی از قرن ششم ارجاع داد و فرازی از آن را از حفظ خواند. جواب این كه ما حالا هیچ متعجب نیستیم كه این ویدئو چرا دست‌به‌دست نشده هم به محتوای ویدئو مربوط است. بدیهی است سخنان عارف قرن ششمی از زبان میترا حجار، جذابیت رسانه‌ای معادل حرف‌های یك بازیگر درباره حواشی بازیگران سینما را نخواهد داشت.
میترا حجار همواره به عنوان بازیگری كتابخوان و اهل مطالعه به ما معرفی شده است، هر چند كه این گزاره، تاكنون بروز و ظهور چندانی برای ما نداشته است. در بخشی از این گزارش جست‌وجو كرده‌ایم كه از او چه قرابت‌هایی با اهل ادبیات و با كتاب به طور عموم می‌توانیم سراغ بگیریم. البته اشتباه نكنید، در این گزارش نخواسته‌ایم فهرستی از كتابخوان‌های سینما را فراهم بیاوریم. مطالعه موردی ما، به بهانه انتشار ویدئویی كه گفتیم، صرفا میترا حجار است. علاوه بر این، در این گزارش، سراغ متنی كه میترا حجار در ویدئوی مورد اشاره از آن مثالی آورده، رفته‌ایم تا ببینیم از كجاست و... . در این جست‌وجو با ما همراه باشید.
میترا حجار چه گفت؟
حریم خصوصی و شیخ احمد جام
حجار در این نشست كه با موضوع حریم خصوصی در شبكه‌های اجتماعی برپا شده بود، در پاسخ به سوالی درباره تفاوت باطن آدم‌ها با آنچه نشان می‌دهند، گفته: «این‌كه می‌گویید انسان‌ها چهره‌ای نشان می‌دهند و به خلوت می‌روند، درباره همه اشخاص هست. درباره سیاستمدارها می‌تواند باشد، درباره ورزشگاه‌ها و آدم‌های عادی. من می‌خواهم چیزی به شما بگویم از كتاب انیس‌التائبین شیخ احمد جام: «نه هر كه از حقیقت سخن گوید، حقیقت دارد و یا حقیقت داند/ همچنان كه نه هركس از گنج سخن گوید، گنج داند/ یا از زر سخن گوید، زرشناس بوَد/ یا از مبارزات سخن گوید، مبارز بوَد/ اگر هر كه از چیزی سخنی گفتی آن چیز بودی، كارها آسان بودی/ اما نه چنان است/ از هزار گوینده یكی خداوند معنی باشد».
به كدام كتاب اشاره كرد؟
یك عارفانه ساده از قرن 6
جالب است؛ اگر حجار به هر یك از دیگر عارفان شهیر ایرانی مثل سهروردی، بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی، مولوی، شمس یا خواجه عبدا... انصاری اشاره می‌كرد، نمی‌توانست این‌قدر تاثیرگذار باشد كه حالا هست. چون كه شیخ احمد جام، با این‌كه عارف بسیار مهمی است؟ اما به همین میزان، مهجور و ناشناخته هم هست. این‌كه حجار بخشی از كتاب «انس التائبین و صراط‌ا... المبین» احمد جام را با این تسلط می‌خواند، حتی اگر فقط آن را برای این برنامه حفظ كرده باشد، قابل توجه است.
شما را ارجاع می‌دهیم به حرف‌های چندی پیش علی ربیعی، سخنگوی دولت حسن روحانی كه تك‌گویی معروف فیلم «قیصر» را حتی از روی نوشته نمی‌توانست درست ادا كند.
اما «انس‌التائبین» چگونه كتابی است. البته حجار نام كتاب را «انیس‌التائبین» می‌گوید. او دچار اشتباه نشده چون كتاب در چند تذكره از جمله تذكره «هفت اقلیم» به این نام هم ضبط شده است. همان‌طور كه شیخ احمد جام نیز جامی خوانده می‌شود. كتاب در دهه اول قرن ششم هجری نوشته شده است. شیخ‌الاسلام احمد ابن ابوالحسن جامی نامقی ترشیزی معروف به شیخ احمد جام (زاده ۴۴۱ - درگذشت ۵۳۶ هجری قمری) معروف به «ابونصر احمد ژنده‌پیل» یا به طور خلاصه «ژنده‌پیل» از عارفان دوره سلجوقی بود. زادگاهش نامق از دیار ترشیز یا كاشمر فعلی بوده و مدفنش در تربت جام است. طول عمرش را هم بیشتر مراجع ۹۵ سال و بعضی
۹۶ سال ذكر كرده‌اند.
شیخ احمد جام نامقی از ناشناخته‌ترین چهره‌های تاریخ عرفان و تصوف است، هرچند این اقبال و شهرت بی‌سبب نبوده و آن ابهام و ناشناختگی نیز بی‌دلیل روی نداده است. «شهرت» و «ابهام» دو روی سكه شناختِ شیخ جام است؛ شهرتی كه به مدد مقامات متعدد و انبوهِ داستان‌ها و حكایاتِ مریدانِ مقامات‌نویس به اوج و مرز افسانه رسیده و ابهامی كه حقیقتِ آثار و نوشته‌های او را در نوردیده و منظومه فكری و عرفانی‌اش را همچنان مستور و ناشناخته باقی گذاشته است. احمد جام در «انس‌التائبین» از همه مباحث عالم معنا سخن به زبان آورده: از تقوی، از صوفی، از درویش، از توحید و مهم‌تر از همه از توبه و تائبین. كتاب البته بیشتر وصف جلوه‌های گوناگون عرفان اسلامی است تا پاسخ به مسائل شرعی. اگر می‌خواهید بدانید در خواندن این متن، با دشواری‌های خواندن متون عرفانی رو‌به‌رو خواهید بود، باید به شما بگوییم اشتباه می‌كنید؛ زبان ساده و غیرمصنوع، دوری از پیرایه‌های زبانی مرسوم آن زمان، نزدیكی به لهجه محاوره و... كارتان را حسابی راحت می‌كند، آنچنان كه كار میترا حجار را.
كجا این حرف‌ها را زد؟
در «نقد و اندیشه»
میترا حجار، این حرف‌ها را در نشستی به زبان آورده كه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزاركننده آن است و به عبارت دقیق‌تر مركز‌اطلاع‌رسانی و روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات. نام این سلسله‌نشست‌ها «نقد و اندیشه» است و هر بار در آن به بررسی ابعاد فضای مجازی و اینترنت پرداخته می‌شود. نخستین نشست آذرماه 97 برپا شده و طی این مدت بیشتر كارشناسان حوزه رسانه و جامعه‌شناس‌ها مهمانش بوده‌اند. در این نشست‌ها موضوعات مختلفی مثل دولت الكترونیك، فیلترینگ، كسب و كارهای مبتنی بر فضای مجازی، آثار اجتماعی فضای مجازی و... بررسی شده و حالا وقتی اهالی این برنامه در نشست بیست‌وسوم به موضوع حریم خصوصی در فضای مجازی رسیده‌اند علاوه‌بر سیدضیاءالدین خرمشاهی كه حقوقدان است از یك هنرمند كه میترا حجار باشد هم دعوت كرده‌اند بیاید و در این باره حرف‌بزند. اما نكته عجیب این است كه حجار اتفاقا از كم‌سروصداترین بازیگران سینمای ایران در شبكه‌های اجتماعی است و صفحه اینستاگرام او نیز با تنها 276 هزار نفر دنبال‌كننده، جزو خلوت‌ترین صفحات چهره‌های معروف سینمایی است. بیشتر پست‌های او در این صفحه نیز به اعلام همكاری‌هایش با پروژه‌های سینمایی و همچنین فعالیت‌های زیست‌محیطی‌اش مربوط می‌شود.
كدام نسخه را پیدا كنیم؟
ناقابل 65هزارتومان
اولین‌بار انتشارات بنیاد فرهنگ ایران سال 1350 بخشی از «انس‌التائبین» را با تصحیح و مقدمه علی فاضل در 392 صفحه منتشر كرد. این، در واقع فقط 20باب از كل 45 باب متن است.
17 سال بعد، علی فاضل كار را تكمیل می‌كند و به نشر توس می‌سپارد. چاپ دوم كتاب، كه چاپ اول نشر توس از آن است، سال 1369 منتشر می‌شود در 704 صفحه و به قیمت 6500تومان.
نسخه چاپ دوم این ناشر هم سال 1391 در 788 صفحه منتشر شده است.
حالا هیچ‌یك از دو نسخه، یعنی نه نسخه اولیه كه بخشی از متن كامل بوده و نه چاپ اول توس كه نسخه كامل است، در بازار رسمی كتاب موجود نیست؛ برخی سایت‌ها با ادعای این‌كه نسخه سال 1350 بدون سانسور و به اصطلاح «پیش از انقلاب» است، آن را تا 135هزار تومان می‌فروشند در حالی كه نسخه‌های سالهای 1369 و 1391 نه‌تنها هیچ جرح و تعدیلی نسبت به آن ندارند بلكه نسخه كامل متن محسوب می‌شوند و حدود 400 صفحه از آن بیشتر است. می‌توانید با خیال راحت و با قیمتی تقریبا نصف آن نسخه ناقص، چاپ دوم توس را با قیمت 65 هزار تومان از سایت این نشر بخرید.
آیا حجار كتابخوان است؟
از صد سال تنهایی تا ترجمه كتاب یك دوست
گفتیم كه میترا حجار بین دوستانش به عنوان بازیگری كتابخوان مطرح است. این، نكته‌ای است كه مخاطبان سینمای ایران نیز كم و بیش شنیده‌اند؛ اما آیا این گزاره را می‌توان با پیگیری مصادیقی، راستی‌آزمایی كرد؟ ظاهرا بله.
اسفند 1396 بود كه حجار به عنوان مهمان به برنامه «دورهمی» رفت و مهران مدیری آنجا به كتابخوان بودن این بازیگر اشاره كرد. حجار آنجا گفت كسانی كه از بچگی در موقعیت كتاب‌خواندن قرار می‌گیرند راحت‌تر می‌توانند كتابخوان شوند.
او از خاطره‌ای گفته بود كه پدرش همیشه بابت كتاب‌هایی كه او زودتر از موعد خوانده، اعتراض می‌كرده است: «یكی از دعواهای پدر و مادرم با من، مربوط بود به كتاب‌هایی كه انتخاب می‌كردم. پدرم می‌گفت تو ده سالهای چرا باید صد سال تنهایی گارسیا ماركز را بخوانی؟ وقتی از بچگی كتاب می‌خوانی و با نویسند‌‌گان كشورهای مختلف آشنا می‌شوی، احساس می‌كنی همه جای دنیا زندگی كرده‌ای.»
البته نكته‌ای كه می‌خواهیم به آن اشاره كنیم، چندان موید كتابخوان بودن حجار نیست چون نمی‌دانیم كتابی كه او ادعا كرده به فارسی برگردانده، چقدر جدی است. منظورمان خود كتاب است. چون او گفته یك كتاب روان‌شناسی ترجمه كرده. حالا با توجه به این‌كه در این حوزه، كتاب‌های زرد فراوانی منتشر می‌شود، باید منتظر ماند و دید كتاب مورد اشاره حجار، از كدام قسم است. او دو سال پیش خبر داد یك كتاب روان‌شناسی ترجمه كرده و در دست انتشار دارد، كتابی كه تا حالا منتشر نشده.
او درباره این كتاب گفته: «موضوع این كتاب كه به دست یكی از دوستان من در آمریكا نوشته شده است درباره تبهكاران و مجرمان است. در این كتاب آمده افرادی بزهكار می‌شوند كه نتوانسته‌اند در مدرسه و دانشگاه‌های خوب درس بخوانند و در نتیجه در زندگی‌شان تصمیم اشتباه گرفته‌اند. این كتاب 12 قدم را معرفی می‌كند كه به افراد كمك می‌كند تا تصمیمات درست در زندگی بگیرند.»
