آیا اندروید میتواند در آینده همچنان فراگیر باشد
سیستمعاملی برای تمام فصول؟
استیو جابز یكبار رو به نویسنده زندگینامهاش (یعنی والتر ایكازسن) گفته بود: «اگر لازم باشد، آخرین نفسهایم و تمام پول اپل را خرج اصلاح این مساله نادرست میكنم.» حدس میزنید «این مساله نادرست» از نظر استیو جابز چه بود؟ احتمالا درست حدس زدهاید: سیستمعامل اندروید! سیستمعاملی تهیه شده توسط گوگل كه تمام قابلیتهای مشابه آیفون را برای گوشیهای هوشمند دیگر فراهم میكرد. اپل در دوره استیو جابز كوشید از طریق قانونی، گوگل را زیر فشار قرار دهد و اندروید را از صحنه رقابت حذف كند. جابز در این راه بسیار جدی بود. او حتی یك بار در جایی گفتهبود: «اندروید را نابود میكنم!» خوشبختانه جابز در این راه شكست خورد. نه دادگاه به نفع او رای داد و نه بازار فناوری در مسیری كه او میخواست حركت كرد. اگر اندروید نبود، گوشیهای هوشمند همان حال و روز دوره زندگی جابز را داشتند، یعنی بهعنوان یك فناوری گرانقیمت فقط در اختیار برخی از مردم، آن هم در بعضی كشورهای توسعهیافته دنیا قرار میگرفتند. اما گوشیهای هوشمند این روزها بخشی از انقلاب نوین فناوری است كه سبب شده بخش قابل توجهی از جهان به اینترنت متصل شود.
با وجود اینكه فقط یك دهه از عرضه اولین گوشی اندرویدی دنیا یعنی گلكسی سامسونگ میگذرد، امروزه نیمی از مردم دنیا برای خرید گوشی سراغ یكی از مدلهای عرضه شده توسط این شركت میروند. كمتر وسیلهای را میتوان یافت كه توانسته باشد با این سرعت رشد كند. با اینكه جرقه انقلاب گوشی هوشمند توسط اپل زده شد، اندروید نقشی كلیدی در گسترش آن به حتی دورافتادهترین مناطق دنیا داشت.
شاید اگر اندروید نبود، بیشتر اینها اصلا روی نمیداد یا بهتر بگوییم، شاهد چنین رشدی نبودیم. در این صورت، آهنگ اتصال مردم دنیا به اینترنت به مراتب كندتر بود. وقتی استیوجابز آن حرفهای خصمانه را درباره اندروید به زبان میآورد، آیفون ۱۵درصد از مجموع ۱۷۵ میلیون گوشی هوشمند فروخته شده در دنیا را در سال قبلش به خود اختصاص داده بود. در سال ۲۰۱۸ نیز سهم آیفون ۱۵درصد از این بازار بود. البته در این سال، در مجموع یك میلیارد و ۴۰۰ میلیون گوشی هوشمند در دنیا به فروش رفت! از هر ده گوشی هوشمند فروخته شده در سال ۲۰۱۸، هشت تای آنها اندرویدی بود.
گوگل، سامسونگ و چین
در مجموع، سه عامل كلیدی در شكست سنگین اپل و گسترش چشمگیر گوشیهای هوشمند به سراسر جهان نقش داشتند. عامل اول، گوگل و سیستمعاملش یعنی اندروید و خدماتی بود كه ارائه میكرد. سامسونگ بهعنوان قدرتی نوظهور در این بازار، دومین عامل بهشمار میرفت. چین هم با قدرتنمایی شگفتانگیز اقتصادی خود، زمینه تولید ارزانقیمت تجهیزات مختلف الكترونیكی از جمله گوشیهای هوشمند را فراهم كرد. این سه عامل در كنار یكدیگر، مثلثی شوم علیه اپل و البته نیرویی تحول آفرین در حوزه فناوری را شكل دادند. همچنین موفقیت اندروید به یك عامل حیاتی بستگی داشت كه آن هم دسترسی جمعیتی گسترده از سراسر جهان به آن بود.
اگر نگاهی به دور و برمان بینداریم، شاید با خود فكر كنیم گسترش گوشی هوشمند یك امر طبیعی و نتیجه پیشرفت فناوری به شمار میرود، اما شاید كمتر كسی در سال ۲۰۰۵ فكر میكرد اقدام گوگل در آن سال برای خرید یك شرکت نوپای گمنام به نام اندروید میتوانست به تحولی عجیب در فناوری بینجامد. پس از اینكه اپل در سال ۲۰۰۷ با عرضه آیفون، سروصدای زیادی به پا كرد، گوگل هم تلاش خود برای عرضه یك سیستمعامل متن باز و رایگان و قرار دادن آن در اختیار شركتهای تولیدكننده گوشی هوشمند را آغاز كرد. گوگل در عوض این سرمایهگذاری میتوانست خدمات خود را در اختیار هر گوشی مجهز به اندرویدی قرار دهد و از راه تبلیغات به درآمد كلانی دست یابد.
راهحلی برای سردرگمی و ترس
در آن زمان، تصمیمگیری برای بسیاری از صنایع فعال در این حوزه بسیار دشوار شدهبود. تا پیش از عرضه آیفون، اپراتور تلفنهمراه اهمیت بیشتری نسبت به گوشی مورد استفاده داشت، زیرا بیشتر خدمات توسط اپراتورها عرضه میشد، اما آیفون این معادله را تغییر داد. برخی سازندگان گوشی نظیر موتورولا در آن سالها نمیدانستند باید چه واكنشی در برابر آیفون نشان دهند و بهشدت نگران بودند از صحنه رقابت حذف شوند. در این میان، گوگل بهشدت نگران بود كه اقدامات اپل، مایكروسافت و یك شركت دیگر ممكن است در نهایت به قیمت نابودیاش تمام شود. اندروید، یك راهحل بسیار جذاب برای همه این مسائل و نگرانیها بود.
هر شركت سازنده گوشی با استفاده از اندروید میتوانست محصولی مشابه آیفون را تولید كند و حتی در صورت نیاز، آن را تغییر دهد. شركتهای تولیدكننده بازی و دیگر نرمافزارهای ویژه گوشی دیگر لازم نبود نسخههای متعددی برای سیستمهایعامل گوناگونی كه در آن زمان وجود داشت، طراحی كنند. اپراتورهای مخابراتی تلفنهمراه نیز از وجود انبوه گوشیهایی كه به مصرف داده میپرداختند استقبال میكردند، زیرا میتوانستند هزینههای گسترش شبكه و بهروزرسانی آن را تامین كرده و به سود خوبی هم دست یابند.
اولینهای اندرویدی
اولین گوشی اندرویدی اواخر سال ۲۰۰۸ و ۱۸ ماه پس از عرضه اندروید وارد بازار شد. این گوشی هنوز جذابیت لازم را نداشت و نمیتوانست نظر مساعد بسیاری از كاربران را جلب كند، اما فناوری و دستگاهها به تدریج بهتر شدند و از سال ۲۰۰۹، شاهد عرضه مدلهای بهتری بودیم. موتورولا و اچتیسی چند مدل محبوب اندرویدی عرضه كردند، اما ورود سامسونگ همه چیز را متحول كرد.
گلكسی اولین مدل اندرویدی سامسونگ بود. سامسونگ تا پیش از عرضه آیفون، دومین فروشنده بزرگ گوشی همراه پس از نوكیا به شمار میرفت. اما ورود آیفون همه چیز را برهم زد. تب آیفون همه جا را فرا گرفته بود. برخی افراد یك روز پیش از عرضه آیفون در فروشگاههای اپل در جلوی فروشگاه منتظر میماندند و شب را همانجا میخوابیدند. حتی كیسههای خرید با نشان اپل در برخی فروشگاههای آنلاین به قیمت چند صد دلار به فروش میرسید، اما این تب با افزایش توجهها به اندروید خوابید.
تحول از نوع كرهای
سامسونگ تولید طیف بسیار متنوعی از گوشیهای هوشمند اندرویدی را با قیمتهای مختلف و قابلیتهای گوناگون آغاز كرد. این شركت در كره جنوبی و بسیاری دیگر از مناطق آسیا به فروش خیرهكنندهای دست یافت و بهاینترتیب به یكی از اصلیترین بازیگران جهانی در این میدان تبدیل شد. این شركت در سال ۲۰۱۱ بابت تبلیغات تلویزیونی كه در آن به تمسخر آیفون و طرفدارانش كه دل به قابلیتهای نه چندان بالایش خوش كرده بودند میپرداخت، هزینه زیادی پرداخت كرد.
رقبا از اینكه میدیدند سامسونگ در سرزمین آیفون میكوشد بازارش را گسترش دهد، بسیار خشمگین بودند، اما راهبرد سامسونگ جواب داد. دو سال پس از اینكه این شركت محصولاتش را با سیستمعامل اندروید عرضه كرد، توانست اپل را كه تا آن زمان، بزرگترین تولیدكننده گوشیهای هوشمند در دنیا بود، پشت سر بگذارد و ۲۰درصد بازار را در دست بگیرد. سال بعد نیز این شركت كرهای توانست یكسوم بازار پررونق و در حال رشد گوشیهای هوشمند را تصاحب كند.
موفقیت سامسونگ در نهایت به نفع ائتلاف اندروید تمام شد. در سال ۲۰۱۲، فروش گوشیهای هوشمند اندرویدی شش برابر بیشتر از دو سال قبلش بود. همچنین به ازای هر یك آیفون، چهار گوشی هوشمند اندرویدی به فروش میرسید. اینجا بود كه اپل، فاز جدیدی از جنگ حقوقی علیه سامسونگ را آغاز كرد. با این حال، اندروید باز هم به رشد خود ادامه داد و به دستیابی مخاطبانی گستردهتر به این فناوری كمك كرد.
اژدها وارد میشود!
ورود چین به دنیای گوشیهای هوشمند اندرویدی به قدرتگیری هرچه بیشتر این سیستمعامل انجامید. فشار دولت چین برای تقویت رشد اقتصادی سبب شد زیرساختهای اینترنت در سراسر این كشور بهشدت تقویت شود. ابتدا گوشیهای هوشمند سامسونگ از جایگاه بالایی در میان مردم چین برخوردار بود، اما ورود جدی دو شركت چینی هوآوی و شیائومی، ورق را برگرداند. این دو شركت روی محصولات خود از اندروید بدون نرمافزارهای گوگل استفاده میكردند. گفتنی است بسیاری از خدمات گوگل در چین در دسترس شهروندان قرار ندارد و گوگل از سال ۲۰۱۰ دیگر در این كشور فعالیت نمیكند.
گسترش شدید استفاده از گوشیهای هوشمند اندرویدی در پرجمعیتترین كشور دنیا سبب شد بسیاری از مردم به جای رایانه به گوشی روی آورند. در سال ۲۰۰۵، كمتر از ۱۰درصد جمعیت چین از اینترنت استفاده میكردند. این میزان در سال ۲۰۱۷ (كه آخرین آمار در این زمینه است) به حدود ۵۴درصد رسید. تقریبا ۸۰۰ میلیون نفر در این كشور به جای رایانه با گوشی هوشمند به اینترنت متصل میشوند. البته آمار فروش اپل در چین خوب است. با وجود این، از هر دهگوشی فروخته شده در این كشور، ۹ تای آن اندرویدی است!
آمار استقبال از اندروید در هند نیز بسیار شگفتانگیز است. گوشیهای اندرویدی ۹۹درصد از مجموع گوشیهای فروخته شده در این كشور را به خود اختصاص میدهد. آمار بسیاری دیگر از كشورهای دنیا نیز حكایت از آن دارد كه سهم اندروید از بازار گوشیهای هوشمند در آنها بهتدریج در حال افزایش است.
در سال گذشته، حجم فروش گوشی هوشمند به ۹ برابر این میزان در سال ۲۰۰۸ رسید. طی حدود ربع قرن از عرضه اولین تلفنهمراه در دنیا، فروش سالانه این محصول به یك میلیارد رسید كه البته این میزان همچنان رو به افزایش است.
آن سوی سكه اندروید
اندروید به دلیل ائتلاف نانوشته گوگل، سامسونگ و چین توانست قدرت چشمگیری به دست آورد و بازار گوشیهای هوشمند را به خود اختصاص دهد. گسترش گوشیهای هوشمند مزایای زیادی به همراه داشته است كه برای نمونه میتوان به دسترسی آزاد مردم در سراسر جهان به اطلاعات، ارتباط بهتر مردم با هم و مواردی دیگر از این دست اشاره كرد، اما این فناوری مشكلاتی نظیر تهدید امنیت عمومی و حتی سلامت انسان را نیز به همراه داشته است. در این میان، سامسونگ، هوآوی و برخی دیگر از شركتهایی كه تا همین اواخر جزو طرفداران جدی اندروید بودند، دنبال كمرنگ كردن نقش گوگل در این سیستمعامل هستند. این شركتها میكوشند نرمافزارها و قابلیتهایی فراتر از آنچه توسط گوگل در اندروید عرضه شده را در اختیار كاربران خود قرار دهند.