نگاهی به برجسته‌ترین نكات مجموعه «ترور خاموش» شبكه یك سیما
مأموریت غیرممكن روی آنتن
حالا كه مجموعه تلویزیونی «ترور خاموش» به پایان رسیده است، می‌توان نگاهی تمام‌قد و موشكافانه از زوایای مختلف آن داشت. این سریال در گونه معمایی ـ پلیسی نگاهی واقعی، عمیق و امیدواركننده به تولید و قاچاق كلان مواد مخدر، بررسی آسیب‌های اجتماعی اعتیاد و نقش و تأثیر آن بر خانواده‌ها می‌افكند. اما اگر بخواهیم برگ برنده و جذابیت آن را در تمام ابعاد در یك نكته خلاصه كنیم، بی‌شك كلیشه‌شكنی و فاصله گرفتن از تكرار مكررات مهم‌ترین وجه ترور خاموش است. احمد معظمی، كارگردان با سابقه این سریال تلاش كرده حرفهای بسیار گفته و كمتر شنیده‌شده در حوزه پدیده شوم مواد مخدر و اعتیاد را كنار بگذارد و از زاویه‌ای دیده‌نشده و بزرگ‌تر از مرزهای یك كشور به سراغ این معضل برود. ترور خاموش، داستانی درباره مافیای جهانی مواد مخدر، سیاست‌ها، شبكه و روابطشان را روایت می‌كند. البته زیر پوست آن، دیگر ابعاد آن از جمله از هم‌پاشیدگی خانواده‌ها و مسائل امنیتی را هم آشكار و نمایشی می‌كند كه تاكنون در رسانه ملی كمتر به آنها پرداخته شده است، از این رو حساسیت‌ها و خط قرمزهایی را دربر می‌گرفت كه جسارت مدیران تلویزیون در تولید و پخش آن را نشان می‌دهد. در ادامه به برخی نكات شاخص این مجموعه تلویزیونی شبكه یك سیما نگاه می‌کنیم:
خانواده؛ اولین دیوار دفاعی
رامین جاسوس مافیای مواد، نغمه فروشنده مواد مخدر، نیلوفر خواهر نغمه، الهه دختر مسعود صبوحی، فلورا دارویت دستیار الهه، فرزانه نامزد حمید صبوحی و... جوانان به نمایش درآمده در ترور خاموش هستند كه همگی به خاطر یك خلأ بزرگ در زندگی، راه خود را به سمت خلاف و مواد مخدر كج كرده‌اند. همگی از نبود پایگاه خانوادگی درست و حسابی رنج می‌برند.
این مجموعه همچنین به خوبی نشان می‌دهد، طبقه اجتماعی، سطح تحصیلات، شرایط اقتصادی و... به تنهایی نمی‌تواند عامل پیشگیرانه مقابل معضل بزرگ اعتیاد باشد. هیچ‌كس در مقابل مواد مخدر ایمن نیست و این كانون خانواده است كه باید بستری فراهم كند تا این آسیب‌ها كاهش یابد. بی‌اطلاعی برخی خانواده‌ها به گسترش روزافزون آن كمك كرده است و در مقابل، هوشیاری خانواده‌ها به مدد نهادهای ذی‌ربط برای پیشگیری از ابتلا به این بلای خانمان برانداز می‌آید.
ترور خاموش سعی دارد به دل خانواده‌ها برود و به آنها گوشزد كند كه مافیای مواد مخدر امروز تا بیخ گوش همه ما پیشروی كرده و اگر به خود نیاییم، نسل آینده كشور را در خود می‌بلعد. همان طور كه این معنا را به صورت تلویحی در قالب خانواده مسعود صبوحی دیدیم كه بی‌خبری مادر و پدر از همدیگر و از فرزندانشان چه بلایی سر تك‌تك اعضا، حتی فرزند سالم آنها سعید آورد و خانواده از هم پاشید.
در همین زمینه، به یكی از عوارض آلودگی والدین به مواد مخدر برای نخستین بار در قالب مجموعه‌ای تلویزیونی اشاره می‌شود. ترور خاموش در همان ابتدای قصه، سراغ موضوع حساس و تلخ كودك‌همسری می‌رود و در سكانسی دیدیم كه پدر و مادر معتادی، حاضر شدند فرزند ۱۲ ساله خود را به خاطر پول، به عقد مرد میانسالی دربیاورند و در واقع او را فروخته بودند.
جوانان؛ هدف ترور
ترور خاموش، داستان زندگی برخی از جوانان است كه شغل و حرفهای ندارند یا آنهایی كه هرچه تلاش می‌كنند به جایگاه و دستمزدی كه لایقش هستند نمی‌رسند؛ شخصیت رامین و فرزانه نمونه‌ای از این جوانان ناامید است. این مجموعه به خانواده‌ها برای توجه بیشتر به فرزندانشان برای تبدیل نشدن به چنین شخصیتی تلنگر جدی می‌زند. رامین جوانی باهوش و تواناست و تنها به خاطر مشكلاتی كه در زندگی خصوصی و خانوادگی داشته، ناامید و خسته است و سعی می‌كند تمام كم و كاستی‌های دوران كودكی‌اش را زیر سایه یك حامی و پشتیبان مثل مسعودخان فراموش و پیشرفت كند.
عده‌ای مثل فرزانه راه درست را انتخاب می‌كنند و از این مخمصه جان سالم به‌در می‌برند، اما برخی هم مثل رامین در باتلاق این مافیای كثیف گرفتار و مصداق ترور خاموش می‌شوند. همین طور به جوان‌هایی چون نوید نیكخواه، دستیار مسعود صبوحی می‌پردازد كه ممكن است در اطراف خودمان هم دیده باشیم؛ میل دارند ره چندساله را یك‌شبه طی کرده و همه خلأهای زندگی‌شان را از هر راهی ولو خلاف جبران كنند.
معنی ترور در این سریال بیش از هر هدفی جوانان را نشانه رفته است چرا كه در صورت از دست رفتن‌شان، كشوری برای مقاومت مقابل بیگانه باقی نمی‌ماند؛ به خصوص نخبگانی چون الهه و فلورا كه استعدادشان در جهت حفظ منافع و دستیابی به اهداف این مافیای سیاه به تاراج می‌رود.
مواد مخدر؛ در ابعاد جهانی
«فكر كردی از سر شكم سیری شدم ساقی؟! دستت به اون قاچاقچی كه عین نخود و لوبیا جنس وارد می‌كنه نمی‌رسه اومدی سراغ من كه آخریشم!؟ من بین اون همه مهره درشت واشر هم نیستم». در صحنه‌ای از زبان نغمه، ساقی مواد مخدر به یكی از نكات كلیدی مورد هدف ترور خاموش اشاره می‌شود كه معمولا در تجارت مواد افیونی بیش از آن‌كه به دانه‌درشت‌ها و مقصران اصلی توجه شود، در این چرخه زیردست‌ها دستگیر و مكافات می‌شوند و عملا سرشاخه‌ها قطع و از نابودی ریشه‌ها غفلت می‌شود، لذا این چرخه ادامه پیدا می‌كند.
ترور خاموش به مساله مهم و بحث‌برانگیز اعتیاد و قاچاق مواد مخدر از زاویه‌ای تازه و در ابعاد كلان می‌پردازد كه مصرف مواد مخدر جزئی‌ترین قطعه این پازل است. ترور خاموش داستانی درباره سیاست‌های ضدبشری غرب، كارتل‌های مواد مخدر و روابط درونی‌شان را به نمایش می‌گذارد كه با طرح تئوری «اروپای پاك، خاورمیانه آلوده» برای آلودگی و با لطبع براندازی نرم ملت‌های مورد هدف تلاش می‌كنند.
در این راستا، به شماری از اجزای این چرخه نظیر پیشسازههای مواد و آشپزخانه تولید مواد مخدر كه برای عموم مردم ناشناخته باقی مانده اشاره مفصلی می‌شود. همین طور انواع مواد، اشكال مصرف، قاچاق و توزیع مواد ازجمله مصرف قرص‌های روانگردان مثل هایزنبرگ و قاچاق مواد با بدن انسان به دیگر كشورها برای اولین بار در ترور خاموش به تصویر كشیده می‌شود.
امنیت؛ از نوع نرم
موضوع این سریال امنیت نرم است و به گفته كارگردان، بر مبنای واقعیت و یكی از پرونده‌های حساس چند سال اخیر نوشته شده است؛ پرونده‌ای كه تاكنون رسانه‌ای نشده و مردم در قالبی دراماتیك برای اولین بار از آن مطلع می‌شوند. این اثر تلویزیونی، در پی سریال موفق «گاندو» اهمیت و حساسیت دو موضوع اطلاعات و امنیت را به نمایش می‌گذارد و به دنبال آن اقتدار دستگاه‌های امنیتی و قدرت كشورمان در سطح بین‌الملل را به رخ می‌كشد.
ترور خاموش نشان می‌دهد، از مأموران رده پایین تا بالای دستگاه‌های امنیتی چون سعید و جلال و مرتضی سهمی در این اقتدار ملی دارند. مأموران گمنامی كه با طراحی دقیق‌ترین و پیچیده‌ترین عملیات‌ها، حتی به قیمت فدای جان سعید صفایی‌ها از پسِ غیرممكن‌ترین مأموریت‌ها برمی‌آیند تا میناها و نیلوفرها به هر شكل طعمه مافیای مواد مخدر نشوند.
معضلات؛ ریز و درشت
ترور خاموش در كنار آشكار كردن دست‌های پشت پرده یك توطئه بزرگ، به همه معضلات ریز و درشت حاصل از این پدیده شوم نگاهی می‌افكند و اشاره‌ای هر چند گذرا به خرده‌جنایت‌های مواد افیونی و اعتیاد دارد. بیننده ترور خاموش از همان قسمت اول به‌دقت درمی‌یابد، كوچك‌ترین مشاركت در این چرخه سیاه از مصرف تا تولید و خرید و فروش تبعات جبران‌ناپذیری از كمترین هزینه‌ها چون بیآبرویی، ترس، تهدید تا بی‌خانمانی، زندان، ترور و مرگ به بدترین شكل ممكن برای خود فرد و اطرافیانش در پی دارد.
از سوی دیگر، تماشاگر ترور خاموش تصویری همه‌جانبه از دلایل ابتلای خواسته و ناخواسته افراد جامعه به این بلیه را شاهد است. مشكلات اقتصادی گریبانگیر افرادی چون نیلوفر كه از تامین معاش و تهیه هزینه‌های سنگین داروی فرزندش ناتوان است یا خواهرش نغمه كه برای گرداندن معیشت خود، خواهر و خواهرزاده نابسامانش ناچار از فروش مواد شده، یكی از مهم‌ترین دلایل گسترش این معضل است. در مقابل كسب ثروت و قدرت برای برخی چون مسعود و سروش به عنوان سركرده‌های داخلی شبكه مواد مخدر عاملی محرك محسوب می‌شود.
مسائل احساسی و روانی افرادی مثل الهه و فلورا هم به نوبه خود زمینه به دام افتادن در این باند مافیایی را تسهیل كرده است. همچنین كمبودهای عاطفی اعضای خانواده و به دست نیاوردن جایگاه مناسب اجتماعی زمینه پدیده‌هایی چون زندگی مجردی، ازدواج پنهانی و طلاق عاطفی را به وجود می‌آورد.
رامین جاسوس مافیای مواد، نغمه فروشنده مواد مخدر، نیلوفر خواهر نغمه، الهه دختر مسعود صبوحی، فلورا دارویت دستیار الهه، فرزانه نامزد حمید صبوحی و... جوانان به نمایش درآمده در ترور خاموش هستند كه همگی به خاطر یك خلأ بزرگ در زندگی، راه خود را به سمت خلاف و مواد مخدر كج كرده‌اند. همگی از نبود پایگاه خانوادگی درست و حسابی رنج می‌برند.
این مجموعه همچنین به خوبی نشان می‌دهد، طبقه اجتماعی، سطح تحصیلات، شرایط اقتصادی و... به تنهایی نمی‌تواند عامل پیشگیرانه مقابل معضل بزرگ اعتیاد باشد. هیچ‌كس در مقابل مواد مخدر ایمن نیست و این كانون خانواده است كه باید بستری فراهم كند تا این آسیب‌ها كاهش یابد. بی‌اطلاعی برخی خانواده‌ها به گسترش روزافزون آن كمك كرده است و در مقابل، هوشیاری خانواده‌ها به مدد نهادهای ذی‌ربط برای پیشگیری از ابتلا به این بلای خانمان برانداز می‌آید.
ترور خاموش سعی دارد به دل خانواده‌ها برود و به آنها گوشزد كند كه مافیای مواد مخدر امروز تا بیخ گوش همه ما پیشروی كرده و اگر به خود نیاییم، نسل آینده كشور را در خود می‌بلعد. همان طور كه این معنا را به صورت تلویحی در قالب خانواده مسعود صبوحی دیدیم كه بی‌خبری مادر و پدر از همدیگر و از فرزندانشان چه بلایی سر تك‌تك اعضا، حتی فرزند سالم آنها سعید آورد و خانواده از هم پاشید.
در همین زمینه، به یكی از عوارض آلودگی والدین به مواد مخدر برای نخستین بار در قالب مجموعه‌ای تلویزیونی اشاره می‌شود. ترور خاموش در همان ابتدای قصه، سراغ موضوع حساس و تلخ كودك‌همسری می‌رود و در سكانسی دیدیم كه پدر و مادر معتادی، حاضر شدند فرزند ۱۲ ساله خود را به خاطر پول، به عقد مرد میانسالی دربیاورند و در واقع او را فروخته بودند.
جوانان؛ هدف ترور
ترور خاموش، داستان زندگی برخی از جوانان است كه شغل و حرفهای ندارند یا آنهایی كه هرچه تلاش می‌كنند به جایگاه و دستمزدی كه لایقش هستند نمی‌رسند؛ شخصیت رامین و فرزانه نمونه‌ای از این جوانان ناامید است. این مجموعه به خانواده‌ها برای توجه بیشتر به فرزندانشان برای تبدیل نشدن به چنین شخصیتی تلنگر جدی می‌زند. رامین جوانی باهوش و تواناست و تنها به خاطر مشكلاتی كه در زندگی خصوصی و خانوادگی داشته، ناامید و خسته است و سعی می‌كند تمام كم و كاستی‌های دوران كودكی‌اش را زیر سایه یك حامی و پشتیبان مثل مسعودخان فراموش و پیشرفت كند.
عده‌ای مثل فرزانه راه درست را انتخاب می‌كنند و از این مخمصه جان سالم به‌در می‌برند، اما برخی هم مثل رامین در باتلاق این مافیای كثیف گرفتار و مصداق ترور خاموش می‌شوند. همین طور به جوان‌هایی چون نوید نیكخواه، دستیار مسعود صبوحی می‌پردازد كه ممكن است در اطراف خودمان هم دیده باشیم؛ میل دارند ره چندساله را یك‌شبه طی کرده و همه خلأهای زندگی‌شان را از هر راهی ولو خلاف جبران كنند.
معنی ترور در این سریال بیش از هر هدفی جوانان را نشانه رفته است چرا كه در صورت از دست رفتن‌شان، كشوری برای مقاومت مقابل بیگانه باقی نمی‌ماند؛ به خصوص نخبگانی چون الهه و فلورا كه استعدادشان در جهت حفظ منافع و دستیابی به اهداف این مافیای سیاه به تاراج می‌رود.
مواد مخدر؛ در ابعاد جهانی
«فكر كردی از سر شكم سیری شدم ساقی؟! دستت به اون قاچاقچی كه عین نخود و لوبیا جنس وارد می‌كنه نمی‌رسه اومدی سراغ من كه آخریشم!؟ من بین اون همه مهره درشت واشر هم نیستم». در صحنه‌ای از زبان نغمه، ساقی مواد مخدر به یكی از نكات كلیدی مورد هدف ترور خاموش اشاره می‌شود كه معمولا در تجارت مواد افیونی بیش از آن‌كه به دانه‌درشت‌ها و مقصران اصلی توجه شود، در این چرخه زیردست‌ها دستگیر و مكافات می‌شوند و عملا سرشاخه‌ها قطع و از نابودی ریشه‌ها غفلت می‌شود، لذا این چرخه ادامه پیدا می‌كند.
ترور خاموش به مساله مهم و بحث‌برانگیز اعتیاد و قاچاق مواد مخدر از زاویه‌ای تازه و در ابعاد كلان می‌پردازد كه مصرف مواد مخدر جزئی‌ترین قطعه این پازل است. ترور خاموش داستانی درباره سیاست‌های ضدبشری غرب، كارتل‌های مواد مخدر و روابط درونی‌شان را به نمایش می‌گذارد كه با طرح تئوری «اروپای پاك، خاورمیانه آلوده» برای آلودگی و با لطبع براندازی نرم ملت‌های مورد هدف تلاش می‌كنند.
در این راستا، به شماری از اجزای این چرخه نظیر پیشسازههای مواد و آشپزخانه تولید مواد مخدر كه برای عموم مردم ناشناخته باقی مانده اشاره مفصلی می‌شود. همین طور انواع مواد، اشكال مصرف، قاچاق و توزیع مواد ازجمله مصرف قرص‌های روانگردان مثل هایزنبرگ و قاچاق مواد با بدن انسان به دیگر كشورها برای اولین بار در ترور خاموش به تصویر كشیده می‌شود.
امنیت؛ از نوع نرم
موضوع این سریال امنیت نرم است و به گفته كارگردان، بر مبنای واقعیت و یكی از پرونده‌های حساس چند سال اخیر نوشته شده است؛ پرونده‌ای كه تاكنون رسانه‌ای نشده و مردم در قالبی دراماتیك برای اولین بار از آن مطلع می‌شوند. این اثر تلویزیونی، در پی سریال موفق «گاندو» اهمیت و حساسیت دو موضوع اطلاعات و امنیت را به نمایش می‌گذارد و به دنبال آن اقتدار دستگاه‌های امنیتی و قدرت كشورمان در سطح بین‌الملل را به رخ می‌كشد.
ترور خاموش نشان می‌دهد، از مأموران رده پایین تا بالای دستگاه‌های امنیتی چون سعید و جلال و مرتضی سهمی در این اقتدار ملی دارند. مأموران گمنامی كه با طراحی دقیق‌ترین و پیچیده‌ترین عملیات‌ها، حتی به قیمت فدای جان سعید صفایی‌ها از پسِ غیرممكن‌ترین مأموریت‌ها برمی‌آیند تا میناها و نیلوفرها به هر شكل طعمه مافیای مواد مخدر نشوند.
معضلات؛ ریز و درشت
ترور خاموش در كنار آشكار كردن دست‌های پشت پرده یك توطئه بزرگ، به همه معضلات ریز و درشت حاصل از این پدیده شوم نگاهی می‌افكند و اشاره‌ای هر چند گذرا به خرده‌جنایت‌های مواد افیونی و اعتیاد دارد. بیننده ترور خاموش از همان قسمت اول به‌دقت درمی‌یابد، كوچك‌ترین مشاركت در این چرخه سیاه از مصرف تا تولید و خرید و فروش تبعات جبران‌ناپذیری از كمترین هزینه‌ها چون بیآبرویی، ترس، تهدید تا بی‌خانمانی، زندان، ترور و مرگ به بدترین شكل ممكن برای خود فرد و اطرافیانش در پی دارد.
از سوی دیگر، تماشاگر ترور خاموش تصویری همه‌جانبه از دلایل ابتلای خواسته و ناخواسته افراد جامعه به این بلیه را شاهد است. مشكلات اقتصادی گریبانگیر افرادی چون نیلوفر كه از تامین معاش و تهیه هزینه‌های سنگین داروی فرزندش ناتوان است یا خواهرش نغمه كه برای گرداندن معیشت خود، خواهر و خواهرزاده نابسامانش ناچار از فروش مواد شده، یكی از مهم‌ترین دلایل گسترش این معضل است. در مقابل كسب ثروت و قدرت برای برخی چون مسعود و سروش به عنوان سركرده‌های داخلی شبكه مواد مخدر عاملی محرك محسوب می‌شود.
مسائل احساسی و روانی افرادی مثل الهه و فلورا هم به نوبه خود زمینه به دام افتادن در این باند مافیایی را تسهیل كرده است. همچنین كمبودهای عاطفی اعضای خانواده و به دست نیاوردن جایگاه مناسب اجتماعی زمینه پدیده‌هایی چون زندگی مجردی، ازدواج پنهانی و طلاق عاطفی را به وجود می‌آورد.
