چالش دكور
دكور بخش مهمی از یك برنامه تلویزیونی محسوب می‌شود. اما گاهی به قدری جنجال‌برانگیز می‌شود كه می‌توان گفت از خود برنامه مهم‌تر می‌شود! به عنوان مثال تا زمانی كه برنامه «ماه عسل» روی آنتن می‌رفت، همه كنجكاو بودند كه ببینند ماه عسل امسال چه دكوری دارد. این قضیه برای احسان علیخانی، تهیه‌كننده برنامه هم خیلی مهم بود.
از این رو پیمان قانع، رنگ‌ها و المان‌های متفاوتی را همه‌ساله در طراحی دكور این برنامه به كار می‌برد. یا برنامه «تب تاب» كه با توجه به مضمون برنامه دكور خاصی داشت.
اگر كمی به عقب‌تر برگردیم، در سال‌های گذشته دكور برنامه‌های «كوله‌پشتی» و «نیمرخ» هم به دلیل فضایی كه ایجاد كردند، جزو دكورهای به‌یادماندنی محسوب می‌شوند.
بنابراین بحث دكور به قدری برای تهیه‌كننده‌ها اهمیت دارد كه حتی همه‌ساله برای ویژه‌برنامه‌های تحویل سال هم از این نظر وارد یك رقابت جدی می‌شوند.


بازیافت یا زباله؟!
برنامه‌های پربیننده، یكی پس از دیگری تولید و پخش ‌شده و دکور آنها پس از پایان پخش، دکورها زباله می‌شوند. این سرنوشت اغلب دكورهای برنامه‌های تلویزیونی است. در این میان برخی اگر خوش‌شانس باشند، تبدیل به بازیافت می‌شوند. البته برخی دكورها هم حاصل مواد ضایعات و بازیافتی هستند. از جمله یكی از فصل‌های برنامه پرمخاطب «خندوانه» كه بهراد جوانبخت مدیر هنری، طراح دكور و لوگوی برنامه از مواد پلاستیكی یكبار مصرف بازیافتی دكور شكیل و جالبی را طراحی كرد كه اولین دكور بازیافتی دنیا محسوب می‌شود. دكور این فصل از برنامه خندوانه را می‌توان به عنوان یكی از مقرون‌به‌صرفه‌ترین دكورهای صحنه دانست كه علاوه بر فرهنگسازی استفاده درست و بازیافت زباله‌ها به ما نشان می‌دهد كه می‌توان با كمترین هزینه دكوری زیبا و تاثیرگذار داشت. با این حال اغلب دكور برنامه‌های تلویزیونی دور ریخته می‌شوند و طبق گفته طراحان دكور به هیچ عنوان قابل استفاده برای برنامه‌های دیگر نیستند.


محدودیت بودجه دست طراح را می‌بندد
مهدی هاشمی یكی از طراحان دكور حرفه‌ای است كه سالهاست با برنامه‌های بسیاری همكاری داشته است؛ از جمله برنامه‌های پربیننده‌ای چون فرمول یك، خندوانه، دورهمی، برنده‌باش، هوش برتر و وقتشه. ضمن این‌كه او نخستین طراح دكوری در تلویزیون است كه برای نخستین بار طراحی نورپردازی در دكور را انجام داد.
 وی در پاسخ به این سوال كه تا چه حد طراحان دكور برنامه‌های تلویزیونی نگاهی جدی نسبت به این كار دارند گفت: طراحان دكوری كه در حال حاضر در ایران فعالیت می‌كنند، قطعا هر كدام نگاه جدی به این مقوله دارند. اما این‌كه تا چه حد به كار خود اهمیت می‌دهند مساله مهمی است. من فكر می‌كنم همه طراحان تلاش خود را به کار می‌گیرند تا كار خوبی ارائه بدهند. اما باید دید كار خوب از نظر هر كسی چه معنایی دارد و این‌كه صرفا زیبایی ملاك طراحی خوب است یا معنا و مفهومی در پشت این زیبایی وجود دارد. من فكر می‌كنم به‌جز تعداد معدودی از دوستانT نگاه سایر همكاران در این زمینه مدلسازی یا كپی از دكور برنامه‌های دیگر است. برای من جالب است كه آنهایی كه مدلسازی یا كپی‌برداری می‌كنند، هیچ واكنشی را برنمی‌انگیزند. وی ادامه داد: من هر كاری را كه انجام می‌دهم، به لحاظ موضوعی مطالعه می‌كنم تا دكور به لحاظ مفهومی ارتباط بارزی با برنامه داشته باشد. ضمن این‌كه تلاش می‌كنم المانی از یك بنای تاریخی داشته باشد. به نظرم خیلی مساله مهمی است كه دكور ریشه دار باشد.
طراح دكور برنامه «پشت صحنه» همچنین درباره تاثیرات منفی تحریم و بالا رفتن قیمت‌ها روی كار خود نیز عنوان كرد: درخصوص بحث هزینه‌ها نكته‌ای كه وجود دارد با توجه به برنامه‌ریزی‌های مالی كه انجام می‌شود، مبلغی كه از طرف شبكه یا تهیه كننده برای این بخش از كار در نظر گرفته می‌شود، اساسا مبلغ كم و ناچیزی است؛ با توجه به این‌كه ما یك دكور را خلق می‌كنیم و صفر تا صد آن را می‌سازیم. بنابراین مواد مصرفی برای چگونگی طراحی ما نقش مهمی دارد. نكته‌ای كه در این میان وجود دارد این است كه در این زمینه دست ما خیلی بسته است. نكته مهم تر این‌كه حدود 70تا 80 درصد از بودجه‌ای كه برای دكور تعیین شده، هزینه ساخت دكور می‌شود. از طرف شبكه یا تهیه‌كننده وقتی بودجه‌ای اعلام می‌شود، در حقیقت دست طراح دكور بسته می‌شود. با توجه به این‌كه هر طراحی هم دستمزد متفاوتی با دیگری دارد كه به تجربه و رزومه او برمی گردد. بنابراین وقتی ما وارد یك چالش مالی این چنینی می‌شویم، عملا دست ما بسته می‌شود. به این دلیل دوستانی كه كار ارزیابی انجام می‌دهند، در این زمینه دچار اشتباه می‌شوند و بودجه‌ای را كه برای این كار تعیین می‌كنند، برای دكور كافی نیست.
هاشمی در ادامه درباره سرنوشت دكورها بعد از پایان برنامه‌ها نیز توضیح داد: دكور یك برنامه كه ساخته شده، عملا برای استفاده در برنامه‌های دیگر نشدنی است و این امكان وجود ندارد. فقط به درد بازیافت می‌خورد. من فكر می‌كنم تنها راه ممكن این است كه به جای ساخت مثلا صد برنامه، 60 برنامه با كیفیت بالا بسازیم اما به مدت طولانی تری روی آنتن باشد تا هزینه‌ای كه صرف ساخت و طراحی دكورها شده هدر نرود. البته با این تفاوت كه به لحاظ كیفی برنامه‌های بسیار خوب و با مفهوم و جذابی باشد كه قابلیت چند سال روی آنتن بودن را داشته باشد. چون در همه جای دنیا این اتفاق می‌افتد و برخی برنامه‌ها به صورت طولانی مدت پخش می‌شود.



پایان برنامه، پایان یك دكور است
 احسان ارغوانی تهیه‌كننده برنامه‌هایی چون: امروز هنوز تموم نشده، امروزی‌ها، شهر باران و به وقت شب و بوی عیدی درباره هزینه ساخت دكور برنامه‌های تلویزیونی به جام‌جم گفت: واقعیت این است با توجه به افزایش قیمت‌ها بیشتر اوقات تهیه‌كننده از كدهای دیگر برای رفع مشكل بودجه كمك می‌گیرد. یعنی به نوعی از مخارج دیگر كم می‌كنیم تا به هزینه دكور اضافه كنیم. به عنوان مثال از دستمزد مجری كم می‌كنیم تا به دكوری كه می‌خواهیم برسیم.
وی درباره زمانی كه صرف ساخت دكور می‌شود هم توضیح داد: از زمان طرح و ایده تا اجرا و ساخت دكور حدود یكی دو ماه كار به طول می‌انجامد. البته من فقط با یكی دو نفر در این زمینه همكاری می‌كنم. بنابراین ایده‌هایم را با طراح مطرح می‌كنم و متناسب با آنچه كه در مشورت به توافق رسیده‌ایم، درباره كم و كیف كار گپ می‌زنیم تا به مرحله ساخت برسد.
ارغوانی همچنین درباره سرنوشت دكور برنامه‌ها نیز بیان كرد: متاسفانه به این دلیل كه ما استودیویی برای جمع‌آوری دكورها نداریم، بعد از هر برنامه دكورها تخریب می‌شود و اصلا قابل استفاده برای برنامه‌های دیگر نیست. ضمن این‌كه باید هزینه هم بكنیم تا دكورها را از استودیو خارج كنند و دور بریزند. وی كه این روزها در تدارك یك برنامه و یك مسابقه هم هست، در پایان گفت: واقعیت این است كه دنیا به سمت و سویی رفته كه در برنامه‌های تلویزیونی دكور چیزی به معنای چوب و تخته و آهن نیست و بیشتر به سمت نمایشگردیواری و طراحی نور رفته است. متاسفانه به دلیل این‌كه ما استودیوهایی نداریم كه مجهز به نمایشگر دیواری باشد، ناچاریم به سمت همان چوب و تخته برگردیم. اگر این امكان برای ما هم در استودیوها وجود داشت، می‌توانستیم دكورهای امروزی و شیك با كمترین هزینه نسبت به دكورهای چوبی داشته باشیم. از طرفی در این صورت می‌توانند دكورهای ماندگاری هم باشند. اما وقتی این امكانات را نداریم مجبوریم با چوب كار كنیم و پس از پایان برنامه هم دكور را دور بریزیم.