كسی از واردكنندگان خبری ندارد؟
بازار كاغذ در هر شرایطی كه باشد، آنها كه در حجره‌ها و پشت میزها نشسته‌اند تاكید می‌كنند كه فقط فروشنده هستند. به سراغی هر كسی می‌روی، با جایی یا كسی تماس می‌گیرد كه درباره قیمت و میزان تخفیف استعلام بگیرد. كمتر كسی هست كه به صراحت اعلام كند، خودش واردكننده است و به صورت مستقیم كاغذ وارد و عرضه می‌كند.
در حالی كه سامانه وزارت ارشاد به طور مرتب فهرست واردكنندگان، میزان ارزی كه دریافت كرده‌اند و نوع كاغذی كه واردكرده یا قرار است واردكنند را با جزئیات اعلام می‌كند، در بازار كاغذ صحبت از دست‌های پشت پرده است و این‌كه كسی نمی‌داند چه كسانی كاغذ وارد می‌كند.
كمی مضحك به نظر می‌رسد، اما بیشتر فروشندگان می‌گویند به واردكنندگان دسترسی ندارد و آنها را نمی‌شناسند و برخی از آنها پا را فراتر گذاشته و می‌گویند كه واردات كاغذ را سپاه در دست گرفته و خودش دارد كاغذ یارانه‌ای وارد می‌كند. البته چند نفری هم پیدا می‌شوند كه كمی منطقی‌تر به ماجرا بپردازند و به حضور همه جانبه وزارت ارشاد در واردات و توزیع كاغذ اشاره داشته باشند.
در تمام بازار ظهیر‌الاسلام شاید معدود فروشندگانی را بتوان پیدا كرد كه اذعان كنند، واردكننده كاغذ هم هستند و این فروشندگان بیشتر از هر كس دیگری، مشتاق فروش هستند و تاكید می‌كنند ممكن است حتی تا یكی دو ساعت دیگر موجودی انبارشان تمام شود.
بخش قابل‌توجهی از كاسبان بازار كاغذ، اما همان دسته‌ای هستند كه از واردكنندگان خبری ندارند و حضور یك مافیا را به شما القا می‌كنند. این دسته برای بازارگرمی و جلب نظر مشتری، تغییر لحظه‌ای قیمت‌ها را پیش می‌كشند به طوری كه گویی از طلا یا دلار صحبت می‌كنند، به شما قیمتی می‌دهند كه مال همین لحظه و اكنون است و اگر به انتهای ظهیرالاسلام بروید و برگردید، دیگر از قیمت فعلی خبری نیست. هر چند كه چنین نوسانی در بازار كاغذ بی‌سابقه نیست و اوایل امسال شاهد رشد 22 درصد قیمت كاغذ در 48 ساعت بودیم.



كاهش قیمت و چند اتفاق دیگر
تا همین چند ماه پیش هر بند كاغذ تحریر وارداتی به قیمتی بیش از 500 هزار تومان عرضه می‌شد، اما حالا می‌توانید همین كاغذ را اگر چینی باشد با قیمتی حدود 300 تا 315 هزار تومان بخرید و اگر محصول اندونزی باشد بین 320 تا 350 هزار تومان.
تا همین چند ماه پیش اگر می‌خواستید مقدار قابل‌توجهی كاغذ تحریر تهیه كنید یا فروشنده‌ای پیدا نمی‌كردید كه به میزان مورد نظر شما كاغذ در انبارش داشته باشد یا اگر داشت، بدون فاكتور رسمی به شما می‌فروخت.
تا همین چند ماه پیش كسی حوصله خریدار كاغذ را نداشت و به هر ترتیب شما را از سر خود باز می‌كردند، اما حالا وقت می‌گذارند كه برایتان درباره قیمت و موجودی توضیح بدهند، شرایط را تسهیل می‌كنند و با چانه‌زدن‌های شما راه می‌آیند.
تا همین چند ماه پیش در ظهیرالاسلام كاغذ تحریر بدون فاكتور معامله می‌شود و اگر فاكتوری صادر می‌شد، صوری و غیر‌رسمی بود، اما حالا اگر پروانه داشته باشی می‌تواند فاكتور رسمی بگیری و حتی كاغذ تحریر را 10 تا 20 هزار تومان ارزان‌تر هم بخری.



پیش به سوی شفافیت
تشكیل كارگروه كاغذ و انتشار فهرست واردكنندگان تا اندازه‌ای شفافیت را در بازار كاغذ به دنبال داشته كه مهم‌ترین و اصلی‌ترین نمودش، فروش كاغذ تحریر با فاكتور رسمی است.
از زمانی كه كارگروه كاغذ تشكیل شده، انتخاب واردكنندگان، پرداخت ارز یارانه‌ای، واردات و نیز توزیع كاغذ یارانه‌ای به صورت كامل زیر نظر این كارگروه انجام می‌شود. در آغاز، تشكیل این كارگروه شوك عجیبی به بازار وارد كرد، اما به مرور تب این كنترل دولتی كم و كمتر شد و به موازات آن، تولید و انتشار كتاب هم روند نزولی در پیش گرفت.
كارگروه كاغذ اگرچه به همه تعهداتش در پرداخت به موقع یارانه‌ها عمل نكرد و واردكنندگان در ترخیص كاغذ از كمرگ با مسائلی روبه‌رو شدند، اما در نهایت محصول شرایط كنونی كاهش قیمت كاغذ بوده كه چندان هم برای ناشران ترغیب‌كننده نیست، چرا كه بازار نشر بعد از برگزاری نمایشگاه كتاب، رونقی نداشته است.
در كنار ساماندهی واردات كاغذ اگر وزارت ارشاد و كارگروه كاغذ درباره توزیع آن هم اطلاع‌رسانی داشته باشد و نیز اگر این كارگروه بتواند بین نیاز بازار و میزان واردات توازن برقرار كند، شاید تثبیت قیمت كاغذ وارداتی به‌علاوه رشد تولید كتاب را به طور همزمان تجربه كنیم و ظهیرالاسلام بعد از یك بحران جدی، آرامش واقعی را تجربه كند.



نمودار قیمت كاغذ تحریر وارداتی طی چند سال اخیر
در این نمودار قیمت هر بند كاغذ تحریر 70 گرمی وارداتی با ارز یارانه‌ای را در طول سه سال گذشته می‌بینید كه نشان می‌دهد كاهش قیمت فعلی، چندان هم نمی‌تواند اسباب خوشحالی اهالی نشر و علاقه‌مندان به كتاب را فراهم كند.