گفتوگوی صریح با مدیر بخش پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران درباره همه حرف و حدیثهایی که در مورد ایستگاههای سنجش کیفیت هوا وجود دارد
بهترین دستگاهها هم خراب میشود!
تهران را دیگر کم کم باید یک شهر تعطیل دانست، شهری که مدارساش این بار بی پرواتر ازهمیشه تا آخرهفته تعطیل شده اند تا هر روز کمیته اضطرار تشکیل نشود و وقت و انرژی هدر نرود. تهران بی هوا خیلی وقت است دیگر جای خوبی برای زندگی کردن نیست که از قضا سال به سال نیز دارد جای بدتری می شود آنقدر که حس می کنی طوقی به گردنت انداخته اند و هر روز دارند حلقه را تنگ تر می کنند. با این حال مدیر بخش پایش شرکت کنترل کیفیت هوای تهران جایی که میزان آلایندههای هوا را می سنجد و دست آخر نتیجه میگیرد که هوای تهران سالم است یا ناسالم می گوید حال دستگاههای سنجش کیفیت هوا خوب است، دستگاههایی از فرنگ آمده و دقیق واقعیات هوای تهران را راست و حسینی به مردم اطلاع می دهند. دیروزعصر در هوای خفه و گرفته تهران ما مشغول گفت وگو با محسن روشنی بودیم و با او درباره خطاهای این دستگاهها و نگرشی که مردم به آنها دارند، چالش میکردیم. او البته از مجموعه متبوعش تمام قد دفاع کرد، ولی لابه لای حرفهای او توضیحاتی است که حتما به درد مردم کوچه و بازار نیز می خورد.
این نظر 100 درصد غلط است.
استدلال تان چیست؟
ما درشرکت کنترل کیفیت هوای تهران 21 ایستگاه داریم که از برندهای معتبر بین المللی با فناوری بسیار دقیق و پیچیده هستند. در شرکت کنترل کیفیت هوا بخشی نیز به عنوان راهبری ایستگاهها داریم که وقتی اطلاعات ایستگاهها به صورت برخط وارد سامانه می شود همه چیز کنترل می شود و بخش پایش نیز اطلاعات را کنترل می کند تا از صحت آنها مطمئن شود. در نهایت نیز شاخص کیفیت هوا در قالب اعداد به مردم گزارش داده می شود.
پس می گویید مو لای درز کار نمی رود و عددها عین واقعیت است.
ما درفرآیند تولید اعداد یا تغییرات آنها نه نقش داریم و نه اساسا می توانیم نقش ایفا کنیم . البته فقط اعدادی را که ممکن است غلط باشند یا به اشتباه حذف شده باشند اصلاح کرده و دوباره به سیستم برمی گردانیم و آنگاه شاخص کیفیت هوا را محاسبه می کنیم.
اعداد غلط یعنی چه؟
این اعداد درسیستم همه شرکتهای مشابه ما در جهان نیز وجود دارد. البته غلطها بسیار کم و در حد یک درصد یا یک در هزار است. مثلا فرض کنید کنار یک ایستگاه ما ماشینی بار خالی کند و خاک ناشی ازآن، ذرات معلق آن حوالی را بالا ببرد، به این طریق اعداد غلط می شود. ما در شرکت این اعداد را پالایش و به صورت درست و دقیق به مردم ارائه می کنیم.
در سایت شرکت کنترل کیفیت هوای تهران جمله ای زیر برخی نمودارها وجود دارد که می گوید اطلاعات تایید نشده است. این یعنی چه؟
اطلاعات موجود در سایت، مبتنی براطلاعات تایید شده ساعات 8 و11 صبح هر روز است اما بعد از ساعت 11 نیز بهصورت آنلاین، اطلاعات مربوط به کیفیت هوا مخابره می شود تا مردم در جریان امور باشند، هرچند ممکن است در جریان تایید دادهها برخی از اطلاعات غلط حذف یا اطلاعات حذف شده به فرآیند محاسبه شاخص برگردند.
من متوجه نمی شوم. اگر اطلاعات دارد از ایستگاهها مخابره می شود چه لزومی دارد عددها را دستکاری و آنها را به غلط و درست تقسیم کنید، بعد هم بگویید ما به عددها دست نمی زنیم و همه چیز اتوماتیک انجام میشود!
باید قبول کرد ایستگاههای سنجش کیفیت هوا بالاخره دستگاه هستند و ممکن است اشتباه کنند مثلا درحالی که غلظت آلایندهها در یک منطقه پایین است یکدفعه آن وسط، شاخصی بالا برود . آن وقت است که ما برای بررسی به ایستگاه سرکشی می کنیم و می بینیم مثلا فیلتر ایستگاه خراب شده و عدد اشتباه مخابره کرده است.
خدا خیرتان بدهد، مردم هم همین را می گویند، شاید نتوانند به صورت علمی حرفشان را ثابت کنند ولی با چشم می بینند که گاهی برخی ایستگاهها مشکل دارد.
مطمئن باشید مردم این مشکلات را متوجه نمی شوند. مثلا وقتی یک عدد خاص چند بار پشت سرهم تکرار میشوداین ما هستیم که متوجه می شویم مشکلی در کار است.
شما می گویید بعضی وقتها دستگاهها خراب میشوند و عددهای پرت مخابره می کنند، ولی ابتدای صحبت تان گفتید این دستگاهها از بهترین برندهای جهان هستند و دقیق و درست کار می کنند. با این تناقض چه کنیم؟
آیا در دنیا دستگاهی وجود دارد که خراب نشود؟ من گفتم دستگاههای ما از بهترینهای دنیا هستند و فناوری عالی و دقیقی دارند، ولی با این حال این دستگاههای مجهز هم نیاز به تعمیر و نگهداری دارند.
اما این را هم گفتید که ممکن است این دستگاهها اشتباه کنند.
دستگاههای ما فناوریها و فرآیندهای متفاوتی دارند. در آنها لامپها و فیلترهای مختلف وجود دارد که نیاز به تعمیر دارند، برخی دو هفته یک بار و برخی سه ماه یکبار. بعضی وقتها هم دستگاه ممکن است اطلاعات اشتباه بدهد بنابراین، این عدد اشتباه را از سیستم حذف میکنیم. البته این اشتباهات شاید روزی پنج تا ده مورد باشد که درمقابل حجم دادهها اصلا مهم نیست. پس هم شما و هم شهروندان مطمئن باشید هیچ ایرادی در کار نیست و برخلاف جاهای دیگر، شرکت ما همه چیز را راست و حسینی به مردم ارائه می کند.
همه ما می دانیم شهرداری تهران چقدر مشکل مالی دارد، این مشکل تا جایی است که حتی نمی تواند برای اتوبوسها فیلتر دوده نصب کند. حالا ما چطور مطمئن باشیم تعمیرات ایستگاههای سنجش کیفیت هوا بهموقع انجام می شود؟
اگر این طور نبود مطمئن باشید کیفیت اطلاعات ما به این خوبی نبود. شما می توانید اطلاعات شرکت ما را با اطلاعات بقیه مراکز مقایسه کنید و کیفیت را احساس کنید.
اما سایت جهانی "ودر" شاخص آلودگی هوای تهران را معمولا بیشتر از عددهایی که شرکت شما اعلام می کند، نشان می دهد.
من نمی دانم این چیزی که شما می گویید چیست ولی سازمانهای بین المللی معمولا از اطلاعات همان مکانها استفاده می کنند و آنها را در سایت خودشان درج می کنند. باز هم می گویم روش و تجهیزاتی که ما برای سنجش کیفیت هوای تهران استفاده می کنیم همان است که در شهرهای مترقی جهان استفاده می شود.
دستگاههایتان ساخت کجاست؟
فرانسه، استرالیا ، ژاپن و ...
پس به این ترتیب شاخصی که شما اعلام می کنید از اطلاعاتی که سازمان محیط زیست درباره شاخص آلودگی هوا ارائه می کند بهتر است. منظورتان این است؟
در سایت ما جدولی در مورد ایستگاههای کنترل کیفیت هوای شهرتهران وجود دارد که از پارک رازی به بعد آن متعلق به محیط زیست است. در واقع ایستگاههای محیط زیست اطلاعات خودشان را برای ما مخابره میکنند و این اطلاعات با دادههای ما تجمیع می شود و به عدد نهایی شاخص کیفیت هوا تبدیل می شود.
حالا کدام تان بهترید؟ ظاهرا شرکت شما، چون میگویید در کشور هیچ مرجعی بهتر و دقیق تر از شما کیفیت هوا را سنجش نمی کند.
هر جای شهر یک عدد دارد و اگر قراربود فقط یک جای شهر ملاک باشد، ما این همه ایستگاه در سطح شهر قرار نمیدادیم.
این که به جای خود، حرف من این است که اطلاعات محیط زیست احتمالا به دقت اطلاعات شما نیست.
به هر حال ما به همه اطلاعات به دست آمده از سطح شهر نگاه می کنیم و آن را ملاک قضاوت قرار می دهیم.
بیایید برگردیم به موضوع خرابی برخی ایستگاهها. گفته می شود ایستگاه میدان امام خمینی ذرات کوچک تر از 5/2 میکرون را سنجش نمی کند. درست است؟
این را باید از دوستان محیط زیست بپرسید چون ایستگاه میدان امام خمینی مربوط به آنهاست.
وقتی آمار شرکت شما و آنها با هم یک کاسه می شود، شما نباید از درستی اعداد محیط زیست نیز مطمئن باشید؟
الان که دارم وضعیت این ایستگاه را نگاه می کنم دارد درست کار می کند و عدد ذرات کمتر از 5/2میکرون را نیز 161 نشان می دهد.
پس ایستگاه خراب نیست؟
الان خراب نیست. گفتم که دستگاهها ممکن است خراب شوند و بعد بروند برای تعمیر و نگهداری . هر کدام از این دستگاهها با توجه به استانداردشان در زمانهای معین باید تعمیر یا کالیبره شوند.
برگردیم به پرسشی که جواب ندادید. آیا با وضعیت مالی شهرداری تهران ما باید مطمئن باشیم که این دستگاهها تر و تمیز و بی نقص کار می کنند؟
شما بحث فیلتر دوده اتوبوسها را پیش کشیدید در حالی که آن فیلتر اصلا ربطی به ایستگاههای ما ندارد.
من فیلتر دوده را مثال زدم. در مثل مناقشه نیست.
من چطور شما را قانع کنم؟مطمئن باشید اگر کارهای تعمیر و نگهداری ایستگاهها انجام نمی شد دادههای ما تا این حد مرتب و منظم نبود و هر کدام ساز خودشان را می زدند.
همین الان که من با شما صحبت می کنم در سایت شرکت کنترل کیفیت هوا و روی نقشه تهران ایستگاه پیروزی قرمز رنگ است و جایی مثل مسعودیه یا گلبرک نارنجی . علت این تفاوت میان مناطق نزدیک به هم چیست؟
قرمز و نارنجی بودن طبیعی است یعنی نشان می دهد وضعیت این مناطق تقریبا شبیه هم است. پس اگر شما یکدفعه نقطه ای را سبز و نقطه همجوارش را نارنجی دیدید تعجب کنید.
چرا پیروزی معمولا آلوده ترین نقطه شهر است؟
ته پیروزی تپه است و آلودگیها آنجا گیر می کنند، کنارش هم بزرگراه بسیج وجود دارد که ماشینهای سنگین تردد می کنند. پس منبع آلودگی هوا کنار گوش خیابان پیروزی است.
ماجرای ایستگاه شیخ فضل ا... و نمایشگاه بین المللی تهران چیست؟ نمایشگاه قرمز است و شیخ فضل ا... نارنجی. شیخ فضل ا... از قضا به یک منطقه جنگل کاری نیز متصل است.
جنگل کاری ربطی به آلودگی هوا ندارد.
پس این که می گویند برای کاهش آلودگی هوا فضای سبز را توسعه دهیم غلط است؟
فضای سبز برای کاهش آلودگی هوا نیست بلکه هوا را مطبوع می کند . البته جایی که فضای سبز وجود دارد لااقل هوا آلوده نمی شود.
به این ترتیب فضای سبز در کاهش آلودگی هوا نقش دارد.
نه ، فضای سبز هوا را تصفیه نمی کند بلکه آن را مطبوع میکند . ممکن است جایی هوا خیلی آلوده باشد ولی چون چمن و درخت دارد آدمها لذت می برند و متوجه آلودگی هوا نمیشوند. آلودگی هوا را باید اندازه گرفت نه آن که با حس سنجید، این اشتباهی است که مردم میکنند.
یعنی می گویید حس ما مردم اشتباه می کند و هوای خوب را از بد تشخیص نمی دهیم؟
من میگویم بعضی از گازهای موجود در هوا نه بو دارند نه رنگ پس چطور ممکن است حس شان کنیم.
حتی حجم وسنگینی هم ندارند که روی نفس مان سنگینی کنند؟
نخیر سنگینی ندارند وکسی متوجه شان نمی شود. مثل گاز منوکسید کربن که قاتل خاموش است. البته خدا را شکر منوکسید کربن درهوای تهران یا در وضعیت پاک است یا سالم.
موضوع دیگری که درباره اطلاعات شرکت کنترل کیفیت هوای تهران ذهن را درگیر می کند موضوع ذرات معلق است. ذرات معلق کمتر از 5/2 میکرون شهر تهران معمولا همیشه بالاتر از حد سلامت است اما ذرات معلق کمتر از 10 میکرون معمولا زیر حد سلامت است. مگر ذرات 5/2 میکرون در دل ذرات کمتر از 10 میکرون نمیگنجند پس چرا آن بالای حد سلامت است و این زیر حد سلامت؟
برای هرکدام از این ذرات یک حد سلامت تعریف شده است. حد سلامت ذرات 5/2 میکرون 35میکروگرم بر مترمکعب است و اگر 35 باشد ما می گوییم 100 یعنی بالای حد سلامت. اما حد سلامت برای ذرات کمتر از 10میکرون 154 است. به این ترتیب عدد 35 ذرات کوچکتر از 5/2میکرون خطرناک تر از 154 ذرات کمتر از 10 میکرون است. این در حالی است که ذرات کوچک تر از 10 میکرون فقط ذرات 5/2 میکرون را شامل نمی شود بلکه ذرات بزرگ را که کم خطرتر هستند نیز شامل می شوند.