این گروه جوان
شاید لقب یکی از جوان‎ترین گروه‌ها را باید به ‌گروهی داد که سرگروهش، دکتر مرتضی الیاسی از همه سن و سالش بیشتر است اما بقیه 300 نفر اعضا، بین 27 تا 30 سال دارند. کسانی که حالا ده سال می شود با این گروه همراه هستند . کنکاش (سامانه نظارت و تحلیل شبکه‌های مخابراتی)‌ جایزه سوم پژوهش‌های کاربردی را گرفته است. سامانه نظارت و تحلیل شبکه‌های مخابراتی، از سال 91، کار خود را شروع کرد. تا قبل از این اما کار نظارت بر شبکه‌های مخابراتی کشور، به صورت سنتی، انجام می‎شد، یعنی کاربر به اپراتور اعلام می‎کرد که اختلالی در روند خدمات‎رسانی به وجود آمده است و کارشناسان هم در محل حاضر می‎شدند و بررسی می‎کردند که دلیل اختلالی که در اینترنت یا خطوط مخابراتی پیش آمده است، چیست. اتفاقی که زما‎نبر و هزینه‌بر بود. ماجرا اما از درخواست یکی از اپراتورهای مخابراتی شروع شد و به این شرکت دانش‎بنیان پیشنهاد کرد سیستم نظارتی را طراحی کند تا سیستم ‌، عیب‎یابی و پردازش را به صورت آنلاین انجام دهد. کاری که چهار سالی زمان برد و درنهایت به نتیجه رسید. الیاسی می‎گوید: «در حال حاضر، پشتیبانی، پردازش و عیب‎یابی صد میلیون مشترک را انجام می‎دهیم و بالای 50 میلیارد تراکنش در ماه داریم.» همه این‌ها باعث شده است تا این طرح برای هیات داوران جذاب باشد و جایزه سوم پژوهش‌­های کاربردی را از آن خودش کند.

تامین امنیت رمز‌های بومی 
 دکتر بهنام ستارزاده 37 ساله، نماینده مرکز پژوهشی پارسا شریف است که با همکاران خود در این مرکز پژوهشی را در زمینه تولید ماژول امنیت سخت‌افزاری (HSM) انجام داده و موفق به کسب رتبه دوم بخش پژوهش‌های کاربردی جشنواره خوارزمی امسال شده است. ستارزاده و همکارانش تحقیقات مربوط به تولید دستگاه HSM را از سال 92 آغاز کردند و در اردیبهشت 98 موفق شدند دو نمونه از این دستگاه را به مرحله بهره‌برداری آزمایشی برسانند. 
دستگاه HSM برای تولید کلیدهای رمزنگاری‌شده که نقشی حیاتی در تامین امنیت شبکه‌های ارتباطی به عهده دارند، کاربرد دارد. ستارزاده در این باره توضیح می‌دهد: امروزه برای رمزنگاری الکترونیک اطلاعات از کلیدهای مخصوصی استفاده می‌شود که نقش مهمی در تامین امنیت این رمزنگاری‌ها دارند. به این صورت که حتی امنیت رمزنگاری اطلاعات بالا باشد، اما کلید این رمزنگاری از امنیت پایینی برخوردار باشد، همه اطلاعات سیستم به راحتی در دسترس هکرها قرار خواهد داشت.  حال باید توجه داشت که ماژول امنیت سخت‌افزاری به عنوان مهمترین ابزار تولید کلیدهای رمزنگاری در سطح جهان فقط در چهار کشور آلمان، آمریکا، فرانسه و انگلیس تولید می‌شود. اکنون نیز همه شبکه‌های ارتباطی ما از جمله شبکه بانکی و اپراتورهای تلفن همراه در صورت رمزنگاری اطلاعات خود با استفاده از دستگاه HSM، ناچارند که از دستگاه‌های خارجی استفاده کنند. 
ستارزاده معتقد است در چنین شرایطی، شرکت‌های خارجی تولیدکننده می‌توانند به داده‌های دستگاه‌هایی که خود به ایرانی‌ها داده‌اند، دسترسی پیدا کنند و بنابراین امنیت داده‌های نهادهای ایرانی که از دستگاه‌های HSM بهره می‌برند، بسیار در معرض خطر است. به همین دلیل، او تاکید دارد که تولید دستگاه HSM در ایران، نقش مهمی در حفظ امنیت داده‌های حیاتی بومی کشور خواهد داشت. 

حافظان امنیت
 امیر محمدزاده لاجوردی، فارغ‌التحصیل مقطع دکترای دانشگاه شریف و مدیرعامل شرکت دانش بنیان است. او همراه تیمش، میان استادان باتجربه و استخوان‌دار جشنواره خوارزمی، جوان‌ترین شرکت‌کننده‌های جشنواره خوارزمی هستند که موفق به کسب رتبه شده‌اند:« ما طرحی به نام پلت‌فرم یا سکوی تحلیل بدافزار بیت بان ارائه کردیم که توسط مجموعه‌ای حدودا 25 نفره از جوانان و فارغ التحصیلان دانشگاه‌های خوب ایران طراحی شده است.  هدف این طرح افزایش امنیت کاربران در فضای مجازی، چه کاربران خانگی و چه سازمانی است.  در واقع طی تحقیقی که انجام شده است، تلفن همراه کاربران ایرانی، بیشترین آلودگی به بدافزارهای تلفن همراه را در دنیا داشته است. نوع دیگری از این آلودگی‌ها، نوعی بدافزارهای رایانه‌ای به نام حملات مانای پیشرفته است که معمولا توسط دولت‌ها و حکومت‌های متخاصم علیه زیرساخت‌های حساس و حیاتی کشور به عمل می‌آید که متاسفانه ایران در این حوزه، مقصد حملات از کشورهای رتبه بالاست. بر این اساس، ما پلت‌فرم یا سکویی ارائه دادیم که یک فایل یا یک رسانه  را که مشکوک به آلودگی است ‌ در چندین مرحله و چندین سامانه، مورد تحلیل و ارزیابی قرار می دهد که آیا این آلوده هست یا نه. در واقع این پلت‌فرم، این فایل‌ها را قبل از این که وارد سازمان یا زیرساخت بشود مورد تحلیل قرار می‌دهد و به کاربر اطمینان آلودگی یا نبود آلودگی را می‌دهد.» 
لاجوردی درباره نسخه برنامه تلفن همراه این طرح هم توضیح می‌دهد: «‌قرار است به زودی برنامه تلفن همراه این طرح هم ارائه شود که از طریق آن می‌شود برنامه‌هایی که اطلاعات کاربر را سرقت  یا او را ناخواسته عضو گروه‌های مختلف می‌کند، شناسایی کرد.» لاجوردی می‌گوید: «یکی از موضوعاتی که باعث شد سراغ این ایده برویم، وجود تحریم‌ها علیه کشور ما بود. »

آزمایش‌های به صرفه
 25 سال پیش، دکتر افشین سلطانی که   رتبه دوم پژوهش‌های بنیادی را به دست آورده  طرح مدل‌سازی گیاهان زراعی و کاربردهای آن را به عنوان رساله دکتری ارائه کرد. بعد از پایان دوره دکتری اما تصمیم گرفت که در دانشگاهی که در آن به عنوان استاد فعالیت می‎کرد- دانشگاه علوم کشاورزی و صنایع طبیعی گرگان- تحقیق  را ادامه دهد. طرحی که بر مبنای ارائه مدل‌های شبیه‎سازی شده از گیاهان ارائه می‌شود. او با اشاره به طرحش می‎گوید:‌ «در این طرح درواقع، با توجه به برنامه‌های کامپیوتری، آزمایش هایی را که روی گیاهان، انجام می‌شود، ‌ پردازش و ارائه می‎کند.» نتیجه کار، ارائه یک تابع است. تابعی که با مدل ریاضی، تاثیرات متفاوت در عوامل طبیعی، گیاهی، شرایط و تمام المان‏هایی که ممکن است برای رشد یک گیاه لازم باشد، نور، خاک و آب، نشان داده می‌شود.
 به گفته او، آزمایش هایی که روی گیاهان انجام می‎شود، زمانبر و پرهزینه هستند. آزمایش هایی که ممکن است، به تعداد بی‎شمار نیاز به انجام باشد. با اجرای این طرح اما هزینه‏ها کاهش پیدا می‏کند و زمان کمتری نیز برای آزمایش‌ها لازم است. وقتی از سلطانی درباره میزان اثربخشی این طرح و مدل می‎پرسیم، به نکته مهمی اشاره می‎کند. به این که این طرح، نه به تنهایی که با مجموعه‏ای از پردازش‌ها و توابعی که با هم و در کنار هم قرار می‌گیرند، می‌تواند در توسعه کشاورزی کشور، مفید واقع شو‌د.
 طرح سلطانی، هم در ایران و هم در خارج از کشور، بازخوردهای خوبی داشته است. حالا مدلی که سلطانی ارائه کرده است، در توسعه کشاورزی چه در قاره آفریقا و چه در قاره آمریکا مورد استفاده قرار می‎گیرد. او البته ‌ می‎گوید:‌ «نباید انتظار داشته باشید که با این طرح، انقلابی در کشاورزی به وجود بیاید. بلکه تنها تاثیرات مثبت خواهد بود.»

جادویی برای پردازش
 دکتر قاسم جابری‌­پور که به نمایندگی از همکارانش طرح گسترش نظام‌­های عددی نامتعارف در حساب کامپیوتری را ارائه و مقام سوم پژوهش‌های بنیادی را به دست آورده‌اند از همان ابتدا می‌گوید که این طرح، حاصل 20 سال کار پژوهشی او به همراه گروهی از دانشجویان دوره کارشناسی ارشد و کارشناسی‌اش است. طرحی که اگر اجرایی بشود، می‎تواند، اتفاقات بزرگتری در سیستم‎های کامپیوتری ارائه دهد. طرحی که شاید اسمش سخت   باشد، اما او به زبان ساده درباره‌اش می‌گوید:‌ «هر کدام از سیستم‌های کامپیوتری که در آن‌ها پردازش انجام می‎شود، مانند گوشی‎های همراه، برای انجام عملکردشان، یک سری از محاسبات ریاضی را انجام می‌دهند. هر زمانی که شما دستوری را به گوشی موبایل‌تان می‎‌دهید، یک پردازش دیجیتالی انجام می‎شود. برای انجام این پردازش، مدت زمان و توانی صرف می‌شود. هر چه این زمان کمتر و توان پردازش هم بیشتر باشد، آن محاسبات بهتر انجام خواهد شد، اتفاقی که از آن به عنوان پردازش دقیق یاد می‌کنند.» در طرحی که این استاد دانشگاه ارائه داده است، اتفاقاً به کاهش مدت زمان و افزایش مصرف توان، توجه شده است و در آن، الگوریتمی تعریف شده است که با توجه به چهار عمل اصلی، ضرب، تقسیم، جمع و تفریق، لگاریتم‌هایی را تعریف کرده‌اند. اتفاقی که البته در بسیاری از شرکت‌های بزرگ دنیا انجام می‎شود. با طرحی که جابری‎پور و دوستانش ارائه کرده‌اند تا 300درصد، توان پردازش‌ها افزایش پیدا می‌کند. او با اشاره به کاربردی بودن این طرح   می‎گوید:‌ «در صنعت خودروسازی، با این طرح می‌توان خودروهای با امنیت بالا و با فناوری پیشرفته، تولید کرد.»  مسئله‎ای که البته از نظر جابری‌‌پور، در شرایطی که نیازهای مهم‎تری در کشور  امکان‌پذیر نیست، چندان هم مهم جلوه نمی‎کند و در اولویت‌های رده چندم، قرار می‌گیرد. جابری‎پور اما اشاره می‌کند که عملی شدن این طرح در کشور وجود ندارد چراکه هنوز کارخانه‎ای در کشور وجود ندارد که بتواند، قطعات سخت‎افزاری آن را بسازد و استفاده از کارخانه‌های خارجی هم به خاطر دلایل امنیتی درست نیست. همه این‎ها باعث شده تا جابری‎پور به این طرح، به عنوان پژوهش نگاه کند و حتی به فکر عملی کردن آن نباشد. هرچند که از نظر او، در تجهزات نظامی می‌توان از این طرح استفاده‎های بهینه کرد.

‌ مزرعه انرژی که تنها بازدید می‎شود
 بحث استفاده از انرژی خورشیدی در کشور، به امروز و دیروز برنمی‌گردد. سال‎هاست همه درباره استفاده از انرژی خورشیدی حرف می‌زنند. در این میان اما، از قبل از انقلاب، در دانشگاه شیراز، پژوهش‌ها شروع شد و بعد از انقلاب هم ادامه پیدا کرد. پژوهشی که دکتر محمود یعقوبی از همان ابتدا در آن شرکت داشت و به خاطر همین، به خاطر طرح توسعه فناوری انرژی خورشیدی حرارتی در کشور به مقام اول برگزیده ویژه رسید. به گفته یعقوبی، کشور دارای ظرفیت 60 هزار مگابایت برق خورشیدی حرارتی است و می‎توان از این توان، به راحتی استفاده کرد. اتفاقی که البته در سال 74، در شیراز، طرحش به وزارت نیروی وقت ارائه شد و درنهایت، سال 77 دستور، ساخت نیروگاه خورشیدی تایید شد.
 از همان ابتدا، قرار بر این شد که ساخت نیروگاه در دو فاز انجام شود. احداث مزرعه خورشیدی در یک فاز و ساخت نیروگاه هم در فازی دیگر. ده سال زمان برد تا اولین و تنها مزرعه خورشیدی در ایران، ساخته شود و به مرحله افتتاح برسد. پروژه‎ای که قرار بود در انتها به تولید 250کیلو وات برق در کشور منجر شود. یعقوبی می‎گوید:‌ «در مزرعه خورشیدی و در فاز اول توانستیم از انرژی خورشیدی، بخار تولید کنیم.» دستاوردی که تا به حال نه در کشور و نه در منطقه به صورت ملی انجام نشده است. 
آن‌طور که او می‌گوید فاز اول طرح به خوبی اجرا شد، اما فاز دوم در مراحل نامه‎نگاری‎های اداری و بعد تحریم‏ها  ماند تا این که در سال 91 به طور کلی به فراموشی سپرده شد. درست است که این طرح به طور کلی به مرحله اجرایی نرسید، اما برای اولین بار اتفاقات خوبی در کشور افتاد. به جز راه‎اندازی مزرعه خورشیدی، ساخت کانکتورهای خورشیدی صد متری، از اتفاقات خوب طرح است، اتفاقی که تا قبل از این در ایران نیفتاده بود. حالا اما این مزرعه به عنوان یک کارگاه برای توسعه و تحقیق درباره انرژی حرارتی و نیز برای بازدید دانشجویان استفاده می‎شود.

این مولکول‎های کوچک پرکاربرد
 سنتز مواد اولیه رادیو داروهای پپتیدی، نام طرحی است که مقام اول پژوهش‌­های کاربردی را از آن خودش کرد. همه چیز بر پایه پپتیدها استوار است. مولکول‎هایی که کوچک‌تر از پروتئین‎ها هستند و مانند پروتیئن‎ها از اسیدهای آمینه تشکیل شده‏اند، اما این اسم پرطمطراق و این طرحی که حتی شاید نشود، اسمش را خواند، به چه کار می‎آید؟ دکتر سعید بلالایی، به سادگی این طرح را توضیح می‎دهد:‌ «در چند سال گذشته به دلیل تجزیه ساده، از پپتیدها برای مصارف دارویی استفاده‎های متنوعی می‎شود.» استفاده‏ای که چند سالی می‎شود در ایران و در پژوهشکده شیمی آلی دانشگاه خواجه نصیر به طور ویژه درباره پپتیدها پژوهش و تولید می‏شود. بلالایی توضیح می‎دهد با تولید پپتیدها، در صنعت دارویی، اتفاقات بزرگی روی می‎دهد. این که با کمترین استفاده از این مولکول‎ها، بیشترین اثرگذاری هم به وجود می‎آید، مواد اولیه‏ای که برای بسیاری از داروهای ساخت داخل مورد استفاده قرار می‏گیرد.
 او از مواد اولیه داروی تصویربرداری هسته‎ای که با همین ماده اولیه تولید می‏شود، می‎گوید. اینها اما تنها داروهایی که با این ماده اولیه تولید می‎شوند، نیستند. داروهایی دیگری هم با این مواد تهیه می‏شود؛ داروی سرطان پروستات و سرطان‌های گوارشی از جمله این داروها هستند. بلالایی می‎گوید:‌ «ما دانش تولید مواد اولیه داروها را داریم و تنها کافی است که شرکت دارویی، به ما سفارش دهد و بعد از شش ماه، ماده اولیه‎اش را تحویل بگیرد.» پژوهش کاربردی که حالا به طور غیرمستقیم  بر زندگی روزمره مردم تاثیر خواهد داشت. 

انقلاب صنعتی عظیم
 درست است که طرح این گروه، در بخش طرح‎های توسعه‎ای برگزیده شده است، اما دکتر ناصر احسانی قمیشلویی، از همان ابتدا می‏گوید یک کارخانه هم برای تولیداتشان راه‌اندازی کرده‎‌اند، طرحی که با نام طراحی زیرساخت­ها و تولید قطعات سرامیکی کاربید سیلیسیم، مقام سوم طرح‌های توسعه‎ای را از آن خود کرده است. طرح آنها درباره مواد سرامیکی است که اتفاقاً در صنعت هم خیلی پرطرفدار و پرفایده است. این که قابلیت‏های متنوعی مانند ذوب بالا، غیراکسیدبودن و مقاومت بالا را دارد، اما سرامیک‎ها به راحتی می‎شکنند و این نقطه ضعف این مواد است. 
موادی که همه صنعتگران  به دنبال این هستند که نقاط ضعف‌اش را از بین ببرند تا با از بین رفتنش، انقلاب بزرگی در صنعت ایجاد کنند. با توجه به نقاط قوت این مواد، سرامیک‏ها، در صنعت بسیار پرکاربردند. از ساخت موتورهای هواپیما، خودرو و محصولاتی که در پتروشیمی و خطوط انتقال استفاده می‏‎شود تا وسایلی که در کارخانه‏های تولیدی مورد استفاده قرار می‎گیرد. بعد از تحریم‌ها اما ورود بسیاری از این مواد به کشور ممنوع شد. حالا اما با وجود دستاورد این گروه دانشگاهی، نیازی به واردات نیست و چرخ پتروشیمی، پالایشگاه و کارخانه‌های کشور می‎چرخد. احسانی می‎گوید:‌«تحریم‎ها باعث شد با دانش داخلی و توان دانشجویان و فارغ‎التحصیلان کشور، بتوانیم، سرامیک‎هایی را تولید کنیم که تا پیش از این وارد می‏‎کردیم.»

تحریم پرفایده
 برای گروه چند نفره  پژوهشکده‌ای علمی که متعلق به جهاد دانشگاهی است، تحریم‎ها اثر خیر داشته است. این را می‌شود از توضیحی که مهندس محمد‌فرزی، از طراحی و ساخت سیستم کنترل از دور الکتروموتورهای توان بالا می‌دهد، فهمید؛ طرحی که به مقام سوم طرح‎های توسعه‏ای رسیده است . سیستمی که آنها طراحی و ساخته‌اند تا چند سال پیش، از طرف شرکت‎های خارجی تامین می‌شد. دستگاه‎‌هایی که در آنها، موتورهایی با توان بالا ارائه می‌شوند؛ موتورهایی که با ولتاژهای متنوع و در صنعت کشتیرانی، نفت، گاز و حتی آسانسورها کاربرد دارند و این امکان را ایجاد می‎کنند تا تولیداتی مانند گاز و نفت با توان‎های متفاوت در خطوط انتقال قرار بگیرند. محصولاتی که بعد از تحریم‏ها، ورودش به کشور ممنوع شد و همین باعث شد شرکت نفت ایران به این پژوهشکده پیشنهاد کند تا در این باره کاری انجام دهند. حالا الکتروموتورهایی که آنها ساخته‏اند در شرکت‎های برقی و نفتی کاربرد دارد و حتی در خطوط ریلی ری- شاهرود هم استفاده می‎شود.
 فرزی می‎گوید:‌ «با این الکتروموتورها می‎توان صرفه‏جویی عظیمی، در انرژی داشته باشیم.» در خط ریلی ری - شاهرود ماهانه به اندازه مصرف هزار خانوار برق صرفه‏جویی می‌‎شود. دستاورد که با توجه به دانش دانشجویان و فارغ‏التحصیلان رشته‏های مختلف برق، کامپیوتر و الکترونیک حاصل شده است. 

​​​​​​​بی‌نیاز از خارجی‌ها 
 مهندس مهدی وطنی 39 ساله، همراه دکتر محمدصادق حیدرزاده رتبه دوم بخش طرح‌های توسعه‌ای جشنواره خوارزمی سال 1398 را با طراحی و ساخت دستگاه فلوفرمینگ به دست آورده است. او و همکارش در قالب یک شرکت دانش‌بنیان در اصفهان فعالیت می‌کنند و توانسته‌اند بزرگ ترین دستگاه فلوفرمینگ جهان را تولید کنند. فلوفرمینگ، دستگاهی صنعتی است که برای تولید لوله‌های جدارنازک و قطعات دوار استفاده می‌شود. 
وطنی می‌گوید فرآیند تولید دستگاه فلوفرمینگ را از سال 90 آغاز و از سال 92 تا امروز نسخه‌های مختلفی از آن را به بازار داخلی عرضه کرده‌اند. او توضیح می‌دهد فناوری ساخت این دستگاه فقط در کشورهای آمریکا، اسپانیا، آلمان و ترکیه وجود دارد، اما آنها توانسته‌اند دستگاهی تولید کنند که قیمت آن، یک سوم قیمت دستگاه‌های مشابه خارجی است. 
دستگاه فلوفرمینگ در صنایعی مثل پتروشیمی، نفت، خودرو و هوافضا کاربرد دارد. مهم‌ترین فایده این دستگاه کاهش هزینه‌های تولید قطعات است. به این صورت که تولید یک قطعه خاص با روش معمول به خط تولیدی بسیار طولانی و به‌کارگیری ده‌ها اپراتور نیاز دارد، اما دستگاه فلوفرمینگ می‌تواند همان قطعه را تنها با یک اپراتور، در محیطی با ابعاد بسیار کوچک تر تولید کند. 
وطنی تاکید دارد که واردات دستگاه فلوفرمینگ بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به صورت کلی تحریم بوده و در 40 سال گذشته، هیچ کارخانه‌ای نتوانسته است این دستگاه را از کشورهای خارجی وارد کند. حال با تولید این دستگاه در ایران، نه فقط صنایع ما نیازی ندارند که برای واردات دستگاه فلوفرمینگ دست به دامان کشورهای دیگر شوند، بلکه می‌توانند با استفاده از مدل بومی این دستگاه، هزینه‌های تولید خود را نیز به شدت کاهش دهند.