نمایشگاه كتاب تا اطلاع ثانوی تعطیل شده و ناشران می‌گویند این مساله ضررهای جبران‌ناپذیری برایشان داشته است
بهاره کتاب
اردیبهشت برای اهالی فرهنگ با نام نمایشگاه بین‌المللی كتاب تهران گره‌خورده‌است. امسال بدون نمایشگاه، بهار بی‌رمقی را برای كتاب و كتابخوان‌ها تجربه می‌كنیم و طرح بهارانه كتاب هم نتوانست آن طور كه باید جانی به پیكره كتابخوانی كشور بدمد. تا این لحظه خبر رسمی مبنی‌بر برگزارنشدن نمایشگاه كتاب در سال 99 توسط وزارت ارشاد اعلام نشده، اما شواهد و ظواهر امر ثابتی بر این مدعاست كه امسال خبری از نمایشگاه كتاب نیست. در این میان ناشران، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین گروهی هستند كه نگران و ناراحت از این اتفاق‌اند و برای آنها همه چیز در سال 99 تمام شده‌است. هرچند هنوز اعلام رسمی‌ای مبنی‌بر عدم اطلاع نمایشگاه اعلام نشده اما ناشران برگزاری این رویداد را در سال 99 ملغی دانسته و نگران ادامه حیات نشرهایشان هستند. سراغ تعدادی از ناشران مطرح و برجسته این سال‌ها رفته و از آنها سوال كرده‌ایم كه لغو نمایشگاه كتاب، برای انتشارات و ادامه فعالیت‌هایشان در حوزه نشر چه تبعاتی داشته یا می‌تواند داشته باشد؟
روی فروش نمایشگاه حساب كرده بودیم
حسین شاهمرادی (مدیر انتشارات امیركبیر):
نمایشگاه كتاب یك رویداد فرهنگی بزرگ و تاثیرگذار بوده و طبیعی است كه لغو برگزاری آن ضررهای جبران‌ناپذیری خواهد داشت كه این ضررها برای ناشران بزرگ‌تر به‌مراتب بیشتر است. مثالی می‌زنم: ناشری كه مجموعه كوچكی با دو نفر كارمند دارد و مخارج اندكی در ماه پرداخت می‌كند، با چنین اتفاقی برای مثال 10میلیون تومان ضرر خواهد كرد. اما ناشری كه فقط در ماه 300 تا 400 میلیون تومان حقوق پرداخت می‌كند، با صفرشدن فروش به همین میزان ضرر خواهد كرد. در حال حاضر ناشران كوچك‌تر كه طبیعتا كم‌طاقت‌تر هم هستند، زبان به اعتراض گشوده‌اند درحالی‌كه ضرر برای ناشران بزرگ به‌مراتب بیشتر است و عواقب تعطیلی نمایشگاه در این ناشران، بعدها بروز خواهد كرد. اگرچه كه نمایشگاه كتاب در كشور ما با تمام جهان متفاوت است و در هیچ جای جهان حرفه‌ای نیست كه ناشر به این شكل مستقیما با مخاطب در ارتباط قرار بگیرد، اما باید گفت در 10 سال اخیر اگر نمایشگاه كتاب تهران نبود، بسیاری از ناشران نمی‌توانستند دوامی داشته باشند. هر سال این ایام كه می‌شد، ناشران زمان تمام چك‌ها و تسویه‌حساب‌ها را به بعد از نمایشگاه موكول می‌كردند. این مساله به این خاطر است كه كسر مهمی از فروش سالیانه نشر در نمایشگاه كتاب است كه اتفاق می‌افتد.
نشر امیركبیر هم مثل همه ناشران روی فروش نمایشگاه خیلی حساب كرده بود. مضاف بر این‌كه ما برای نمایشگاه امسال، كارهای جدید و متنوعی انجام داده بودیم كه به آنها بسیار امید داشتیم، اما با تعطیلی نمایشگاه همه ایده‌ها و برنامه‌ریزی‌ها از بین رفت و دست‌كم به زمانی دیگر موكول شد. امكاناتی كه امسال در اختیار نشر است، پارسال وجود نداشته و كتاب‌هایی كه امسال چاپ شده یا قرار بوده كه چاپ شود را پارسال منتشر نكرده بودیم.
مطلب بعدی درخصوص نمایشگاه مجازی است. مهم‌ترین مساله درخصوص این اتفاق این است كه بدانیم منظور مسؤولان محترم از نمایشگاه كتاب مجازی دقیقا چیست؟ متاسفانه تا امروز چندین مرتبه درباره نمایشگاه كتاب مجازی صحبت شده است، اما هیچ توضیح دقیقی از این واقعه عنوان نشده است. جزئیات این نمایشگاه و شیوه معرفی، عرضه و ارسال تاكنون برای ناشران و مخاطبان ناشناخته است. تصور مسؤولان این است كه ناشران از این اتفاق بر سر ذوق بیایند و خوشحال شوند، اما ما تا زمانی كه دقیقا ندانیم در این نمایشگاه مجازی چه اتفاقاتی خواهد افتاد، در مورد آن قضاوت مثبت یا منفی نخواهیم كرد. اما این را می‌توان گفت كه نمایشگاه كتاب مجازی به كسری از فروش و توفیق نمایشگاه كتاب حضوری نخواهد رسید. نكته مهم در مساله نمایشگاه كتاب مجازی این است كه وزارت ارشاد در سال‌های اخیر معمولا ساز و كارهای ترویج و توزیع رد حوزه نشر را به گونه‌ای اداره می‌كند كه در جریان آنها برخی از ناشران بیشتر منتفع می‌شوند و برخورداری از امكانات و یارانه‌ها
به طور عادلانه نیست. در این فرآیند غالبا ناشرانی بیشتر بهره‌مند می‌شوند كه از قضا بیشتر ژست خصوصی بودن دارند و در این سال‌ها وانمود كرده‌اند كه از یارانه‌های دولتی هیچ انتفاعی ندارند!
ضــــــرر میلیاردی
مهدی حسین‌زادگان (مدیر داخلی نشر ققنوس)
همان‌طور كه می‌دانید طبق اعلام رئیس اتحادیه ناشران و كتابفروشان امسال نمایشگاه كتاب برگزار نخواهد شد. البته در این مدت صحبت‌هایی پیرامون برگزاری نمایشگاه مجازی مطرح شد كه به اعتقاد من به نتیجه نخواهد رسید. من فكر می‌كنم زیرساخت‌های موجود در كشور به‌هیچ‌وجه برای برگزاری یك نمایشگاه مجازی مهیا نیست و بیشترین مشكلی كه ما در برگزاری چنین نمایشگاهی خواهیم داشت، مشكل لجستیكی است.
ما در انتشارات ققنوس هرچند كه تعدادی از آثار پرفروش نشر را موجود داشتیم، اما به علت شرایط خاص كشور در زمستان 98، نتوانستیم از زمان باقیمانده در سال گذشته استفاده كنیم، بنابراین تمام ظرفیت‌مان را برای سال جدید و نمایشگاه كتاب در اردیبهشت آماده كرده‌بودیم و از بعضی از عناوین‌مان 10 الی 15هزار جلد چاپ كرده‌بودیم اما با تعطیلی نمایشگاه كتاب، عملا محصولات ما در انبارها بلوكه شده‌اند. علاوه بر این مساله، نشر ققنوس متعهد است كه حداكثر چهار ماه بعد از دریافت كتاب از مؤلفین، حق‌التالیف آنان را پرداخت نماید و این حق‌التالیف در خیلی از موارد از طریق فروش كتاب مؤلف تامین می‌گردد. با توجه به این‌كه بعضی از آثار ما از درصد حق‌التالیف بالایی نیز برخوردارند، درحال‌حاضر شرایط از حیث پرداخت این حق‌التالیف‌ها هم برای ما و هم برای دیگر ناشران تا حد زیادی سخت شده‌است.
البته این را باید گفت كه عملا چیزی به نام نمایشگاه نداریم، بلكه آنچه در این سال‌ها به عنوان نمایشگاه كتاب شاهد آن بودیم، درواقع یك فروشگاه بزرگ كتاب بود كه البته كمك زیادی می‌كرد تا ناشران تا حدی سرپا بمانند و نقدینگی آنان افزایش یابد. اما شرایط خاص متاثر از شیوع ویروس كرونا در كشور سبب شد كه بسیاری از كتابفروشی‌ها چك‌هایشان برگشت بخورد و نقدینگی در اختیار ناشران به‌شدت كمتر شود. در چنین شرایطی ناشران كوچك كه كتاب‌هایی با تیراژ 200نسخه دارند قطعا آسیب كمتری خواهند دید. اما نشری مثل ققنوس طبعا مشمول ضرب‌المثل «هركه بامش بیش برفش بیشتر» خواهد شد! برای مثال ما حدودا 10 جلد كتاب پرفروش داریم كه از این‌ها 5000جلد برای نمایشگاه كتاب چاپ كرده‌بودیم. اگر متوسط قیمت این كتاب‌ها را 40هزار تومان در نظر بگیریم، خواهید دید كه فقط به‌خاطر همین ده كتاب، نشر ققنوس با ضرر دومیلیارد تومانی مواجه است!
لغو نمایشگاه اجتناب‌ناپذیر بود
علی اسكندری (مدیر روابط عمومی نشر سوره مهر)
نمایشگاه كتاب، بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی كشور ماست كه ویترینی مناسب از آثار ناشران مختلف برای ارائه به مخاطب است. مخاطب با توجه به مرجعیت و طبقه‌بندی درست و مرتب محتوا در نمایشگاه، می‌تواند با مدیریت زمان به آثار ناشران مختلف به خوبی دسترسی پیدا کند و این فرصت در هیچ دیگری در طول سال مهیا نیست. بدیهی است كه با از بین رفتن فرصت به این خوبی، تمام ناشران متضرر می‌شوند به‌خصوص این‌كه نمایشگاه كتاب در كشور ما صرفا یك ویترین برای ارائه و نمایش كتاب نیست و برخلاف نمایشگاه كتاب در دیگر نقاط جهان كه جنبه نمایشی دارد، در ایران نمایشگاه جنبه بازرگانی نیز دارد و فروش كتاب در آن اتفاق مهم و تاثیرگذاری برای ناشران محسوب می‌شود. بنابراین ناشری كه روی گردش مالی و فروش کتاب در ایام نمایشگاه حساب می‌کند، با لغو آن حقیقتا متحمل ضرر خواهد شد.
البته در این مورد خاص، اتفاقی كه باعث لغو نمایشگاه شد، اجتناب‌ناپذیر بود و برگزاری یا عدم برگزاری نمایشگاه، عملا دست هیچ‌كس نبود و این اتفاق در واقع گریبانگیر تمام فضاها و رویدادهای فرهنگی شد كه حوزه كتاب و نشر هم از این قائده مستثنا نیست.
همین مساله باعث شد كه انتشارات سوره مهر از اسفندماه پویش «در خانه بمانید» را راه‌اندازی كند و كلیه آثار - اعم از كتاب‌ها و كتاب‌های صوتی ـ خود را با 20 درصد تخفیف عرضه كند كه این طرح تا پایان اردیبهشت- ادامه داشت. همچنین سوره مهر برنامه مفصلی در اواسط خردادماه خواهد داشت كه این برنامه در تاریخ ناشران مختلف كشور بی‌سابقه است. این طرح كه به صورت كاملا مجازی برگزار خواهد شد، بدون شك اتفاق بزرگی را در حوزه كتاب و كتابخوانی در كشور رقم خواهد زد كه اخبار آن در زمان مقتضی اطلاع‌رسانی خواهد شد.
نكته مهمی كه در مورد سوره مهر مطرح می‌شود این است كه گاه به اشتباه این برداشت وجود دارد كه انتشارات ما، یك نشر دولتی است و اتفاقات چنین آسیبی به ما نمی‌رساند. حال آن‌كه اگر شیوه‌نامه اجرایی و رزومه فعالیت سوره مهر از این فرضیه تبعیت می‌كرد، ما نباید طرح‌هایی چون «در خانه بمانید» را اصلا اجرا می‌كردیم! شاهدی دیگری بر ادعای من طرح جدیدی است كه اواسط خرداد ماه برگزار خواهد شد و در مورد آن توضیح دادم. جالب اینجاست كه ما در مرحله تخصیص بودجه و كاغذ، توسط دوستان «خصوصی» محسوب می‌شویم و انتفاعی نداریم و در موارد دیگر این‌چنینی، به ما ناشر «دولتی» می‌گویند. این در شرایطی است كه هنوز پرونده رویدادهای سال 1398 برای سوره مهر باز است و به علت شرایطی كه پیش آمد، چندین برنامه فرهنگی ما تعطیل شد كه این مساله برای هر ناشری بسیار ضربه‌زننده است.
80 درصد صنعت نشر بایكوت شده است
علیرضا اسدی (مدیر انتشارات نیماژ):
در این شرایط كه پیش آمده، هزینه از بین نرفته و سر جای خود باقی است و تنها ركود ایجاد شده و فروشی وجود ندارد. بنابراین ناشران بزرگ‌تر از آنجا وسعت كاری و پرسنل بیشتری دارند، ضرر بیشتری را متحمل می‌شوند و در بعضی موارد می‌بینیم كه این ضرر، حتی جبران‌ناپذیر است. اما در چنین شرایطی ناشران كوچك از این حیث كه هزینه پرسنل و تولید برایشان كمتر است، ضرر كمتری متوجه‌شان خواهد بود. در كل این مساله بیشتر به خود ناشر بستگی دارد و نشأت گرفته از هزینه‌های جاری نشر است. اما این را می‌توان گفت كه لغو نمایشگاه به هر دو قشر آسیب جدی وارد كرده است و آنچه مهم است میزان ایستادگی ناشر در این موضوع و در مواجهه با این مشكل است. از آنجا كه كتاب در بازار رایج، به صورت چك‌های طولانی مدت توسط پخش‌های كتاب به فروش می‌رسد، ناشران به لحاظ نقدینگی همیشه دچار مشكل هستند و بعضا بخش عمده‌ای از این مشكل را در نمایشگاه مرتفع می‌كنند و برگزاری نشدن نمایشگاه سبب می‌شود كه این نقدینگی از بین برود. مشكل بزرگی كه در حال حاضر گریبانگیر ناشران است این است كه اكثر ناشران در اسفندماه تولیدات خود را انجام داده بودند و امروز حجم بسیار زیادی كتاب جدید آماده شده كه به‌خاطر تعطیلی نمایشگاه، امكان فروش‌شان وجود ندارد. این نكته درخصوص كتاب‌هایی از اهمیت بیشتری برخوردار است كه ناشر آنها را برای اولین بار در نمایشگاه معرفی و عرضه می‌كند و پس از این پروسه كتابفروشی‌ها برای خرید و فروش آن اقبال نشان می‌دهند. این كتاب‌ها به خودی خود و به طور مستقیم در كتابفروشی‌ها عرضه نمی‌شوند و اصطلاحا نمی‌فروشند. یكی دیگر از آثار مخرب لغو نمایشگاه این است كه هر سال وقایع مختلف جانبی در نمایشگاه اتفاق می‌افتد و دیدارها و ارتباطات تازه‌ای برای هر ناشر به وجود می‌آید. برای مثال ما در نشر نیماژ هر سال در نمایشگاه، مولفان مختلفی را می‌دیدیم و با ناشران و مولفان خارجی ارتباط می‌گرفتیم. برای بحث كپی‌رایت آثار خارجی اقدام می‌كردیم و جرقه پروژه‌ها و ایده‌های جدید را می‌زدیم، تعطیلی نمایشگاه باعث شد كه تقریبا 80 درصد صنعت نشر ایران در این یك سال با بایكوت مواجه شده و خواهد شد.
حسین شاهمرادی (مدیر انتشارات امیركبیر):
نمایشگاه كتاب یك رویداد فرهنگی بزرگ و تاثیرگذار بوده و طبیعی است كه لغو برگزاری آن ضررهای جبران‌ناپذیری خواهد داشت كه این ضررها برای ناشران بزرگ‌تر به‌مراتب بیشتر است. مثالی می‌زنم: ناشری كه مجموعه كوچكی با دو نفر كارمند دارد و مخارج اندكی در ماه پرداخت می‌كند، با چنین اتفاقی برای مثال 10میلیون تومان ضرر خواهد كرد. اما ناشری كه فقط در ماه 300 تا 400 میلیون تومان حقوق پرداخت می‌كند، با صفرشدن فروش به همین میزان ضرر خواهد كرد. در حال حاضر ناشران كوچك‌تر كه طبیعتا كم‌طاقت‌تر هم هستند، زبان به اعتراض گشوده‌اند درحالی‌كه ضرر برای ناشران بزرگ به‌مراتب بیشتر است و عواقب تعطیلی نمایشگاه در این ناشران، بعدها بروز خواهد كرد. اگرچه كه نمایشگاه كتاب در كشور ما با تمام جهان متفاوت است و در هیچ جای جهان حرفه‌ای نیست كه ناشر به این شكل مستقیما با مخاطب در ارتباط قرار بگیرد، اما باید گفت در 10 سال اخیر اگر نمایشگاه كتاب تهران نبود، بسیاری از ناشران نمی‌توانستند دوامی داشته باشند. هر سال این ایام كه می‌شد، ناشران زمان تمام چك‌ها و تسویه‌حساب‌ها را به بعد از نمایشگاه موكول می‌كردند. این مساله به این خاطر است كه كسر مهمی از فروش سالیانه نشر در نمایشگاه كتاب است كه اتفاق می‌افتد.
نشر امیركبیر هم مثل همه ناشران روی فروش نمایشگاه خیلی حساب كرده بود. مضاف بر این‌كه ما برای نمایشگاه امسال، كارهای جدید و متنوعی انجام داده بودیم كه به آنها بسیار امید داشتیم، اما با تعطیلی نمایشگاه همه ایده‌ها و برنامه‌ریزی‌ها از بین رفت و دست‌كم به زمانی دیگر موكول شد. امكاناتی كه امسال در اختیار نشر است، پارسال وجود نداشته و كتاب‌هایی كه امسال چاپ شده یا قرار بوده كه چاپ شود را پارسال منتشر نكرده بودیم.
مطلب بعدی درخصوص نمایشگاه مجازی است. مهم‌ترین مساله درخصوص این اتفاق این است كه بدانیم منظور مسؤولان محترم از نمایشگاه كتاب مجازی دقیقا چیست؟ متاسفانه تا امروز چندین مرتبه درباره نمایشگاه كتاب مجازی صحبت شده است، اما هیچ توضیح دقیقی از این واقعه عنوان نشده است. جزئیات این نمایشگاه و شیوه معرفی، عرضه و ارسال تاكنون برای ناشران و مخاطبان ناشناخته است. تصور مسؤولان این است كه ناشران از این اتفاق بر سر ذوق بیایند و خوشحال شوند، اما ما تا زمانی كه دقیقا ندانیم در این نمایشگاه مجازی چه اتفاقاتی خواهد افتاد، در مورد آن قضاوت مثبت یا منفی نخواهیم كرد. اما این را می‌توان گفت كه نمایشگاه كتاب مجازی به كسری از فروش و توفیق نمایشگاه كتاب حضوری نخواهد رسید. نكته مهم در مساله نمایشگاه كتاب مجازی این است كه وزارت ارشاد در سال‌های اخیر معمولا ساز و كارهای ترویج و توزیع رد حوزه نشر را به گونه‌ای اداره می‌كند كه در جریان آنها برخی از ناشران بیشتر منتفع می‌شوند و برخورداری از امكانات و یارانه‌ها
به طور عادلانه نیست. در این فرآیند غالبا ناشرانی بیشتر بهره‌مند می‌شوند كه از قضا بیشتر ژست خصوصی بودن دارند و در این سال‌ها وانمود كرده‌اند كه از یارانه‌های دولتی هیچ انتفاعی ندارند!
ضــــــرر میلیاردی
مهدی حسین‌زادگان (مدیر داخلی نشر ققنوس)
همان‌طور كه می‌دانید طبق اعلام رئیس اتحادیه ناشران و كتابفروشان امسال نمایشگاه كتاب برگزار نخواهد شد. البته در این مدت صحبت‌هایی پیرامون برگزاری نمایشگاه مجازی مطرح شد كه به اعتقاد من به نتیجه نخواهد رسید. من فكر می‌كنم زیرساخت‌های موجود در كشور به‌هیچ‌وجه برای برگزاری یك نمایشگاه مجازی مهیا نیست و بیشترین مشكلی كه ما در برگزاری چنین نمایشگاهی خواهیم داشت، مشكل لجستیكی است.
ما در انتشارات ققنوس هرچند كه تعدادی از آثار پرفروش نشر را موجود داشتیم، اما به علت شرایط خاص كشور در زمستان 98، نتوانستیم از زمان باقیمانده در سال گذشته استفاده كنیم، بنابراین تمام ظرفیت‌مان را برای سال جدید و نمایشگاه كتاب در اردیبهشت آماده كرده‌بودیم و از بعضی از عناوین‌مان 10 الی 15هزار جلد چاپ كرده‌بودیم اما با تعطیلی نمایشگاه كتاب، عملا محصولات ما در انبارها بلوكه شده‌اند. علاوه بر این مساله، نشر ققنوس متعهد است كه حداكثر چهار ماه بعد از دریافت كتاب از مؤلفین، حق‌التالیف آنان را پرداخت نماید و این حق‌التالیف در خیلی از موارد از طریق فروش كتاب مؤلف تامین می‌گردد. با توجه به این‌كه بعضی از آثار ما از درصد حق‌التالیف بالایی نیز برخوردارند، درحال‌حاضر شرایط از حیث پرداخت این حق‌التالیف‌ها هم برای ما و هم برای دیگر ناشران تا حد زیادی سخت شده‌است.
البته این را باید گفت كه عملا چیزی به نام نمایشگاه نداریم، بلكه آنچه در این سال‌ها به عنوان نمایشگاه كتاب شاهد آن بودیم، درواقع یك فروشگاه بزرگ كتاب بود كه البته كمك زیادی می‌كرد تا ناشران تا حدی سرپا بمانند و نقدینگی آنان افزایش یابد. اما شرایط خاص متاثر از شیوع ویروس كرونا در كشور سبب شد كه بسیاری از كتابفروشی‌ها چك‌هایشان برگشت بخورد و نقدینگی در اختیار ناشران به‌شدت كمتر شود. در چنین شرایطی ناشران كوچك كه كتاب‌هایی با تیراژ 200نسخه دارند قطعا آسیب كمتری خواهند دید. اما نشری مثل ققنوس طبعا مشمول ضرب‌المثل «هركه بامش بیش برفش بیشتر» خواهد شد! برای مثال ما حدودا 10 جلد كتاب پرفروش داریم كه از این‌ها 5000جلد برای نمایشگاه كتاب چاپ كرده‌بودیم. اگر متوسط قیمت این كتاب‌ها را 40هزار تومان در نظر بگیریم، خواهید دید كه فقط به‌خاطر همین ده كتاب، نشر ققنوس با ضرر دومیلیارد تومانی مواجه است!
در چنین شرایطی تمام امید ما و دیگر ناشران به طرح بهارانه كتاب بود كه به اعتقاد من به بدترین شكل ممكن اجرا شد. اطلاع‌رسانی بسیارضعیف و بدون حتی یك بیلبورد در سطح شهر و همچنین برگزاری این طرح در ماه‌رمضان باعث شد كه 90 درصد مخاطبان ما، تازه در فروشگاه‌مان متوجه چنین طرحی شوند!
لغو نمایشگاه اجتناب‌ناپذیر بود
علی اسكندری (مدیر روابط عمومی نشر سوره مهر)
نمایشگاه كتاب، بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی كشور ماست كه ویترینی مناسب از آثار ناشران مختلف برای ارائه به مخاطب است. مخاطب با توجه به مرجعیت و طبقه‌بندی درست و مرتب محتوا در نمایشگاه، می‌تواند با مدیریت زمان به آثار ناشران مختلف به خوبی دسترسی پیدا کند و این فرصت در هیچ دیگری در طول سال مهیا نیست. بدیهی است كه با از بین رفتن فرصت به این خوبی، تمام ناشران متضرر می‌شوند به‌خصوص این‌كه نمایشگاه كتاب در كشور ما صرفا یك ویترین برای ارائه و نمایش كتاب نیست و برخلاف نمایشگاه كتاب در دیگر نقاط جهان كه جنبه نمایشی دارد، در ایران نمایشگاه جنبه بازرگانی نیز دارد و فروش كتاب در آن اتفاق مهم و تاثیرگذاری برای ناشران محسوب می‌شود. بنابراین ناشری كه روی گردش مالی و فروش کتاب در ایام نمایشگاه حساب می‌کند، با لغو آن حقیقتا متحمل ضرر خواهد شد.
البته در این مورد خاص، اتفاقی كه باعث لغو نمایشگاه شد، اجتناب‌ناپذیر بود و برگزاری یا عدم برگزاری نمایشگاه، عملا دست هیچ‌كس نبود و این اتفاق در واقع گریبانگیر تمام فضاها و رویدادهای فرهنگی شد كه حوزه كتاب و نشر هم از این قائده مستثنا نیست.
همین مساله باعث شد كه انتشارات سوره مهر از اسفندماه پویش «در خانه بمانید» را راه‌اندازی كند و كلیه آثار - اعم از كتاب‌ها و كتاب‌های صوتی ـ خود را با 20 درصد تخفیف عرضه كند كه این طرح تا پایان اردیبهشت- ادامه داشت. همچنین سوره مهر برنامه مفصلی در اواسط خردادماه خواهد داشت كه این برنامه در تاریخ ناشران مختلف كشور بی‌سابقه است. این طرح كه به صورت كاملا مجازی برگزار خواهد شد، بدون شك اتفاق بزرگی را در حوزه كتاب و كتابخوانی در كشور رقم خواهد زد كه اخبار آن در زمان مقتضی اطلاع‌رسانی خواهد شد.
نكته مهمی كه در مورد سوره مهر مطرح می‌شود این است كه گاه به اشتباه این برداشت وجود دارد كه انتشارات ما، یك نشر دولتی است و اتفاقات چنین آسیبی به ما نمی‌رساند. حال آن‌كه اگر شیوه‌نامه اجرایی و رزومه فعالیت سوره مهر از این فرضیه تبعیت می‌كرد، ما نباید طرح‌هایی چون «در خانه بمانید» را اصلا اجرا می‌كردیم! شاهدی دیگری بر ادعای من طرح جدیدی است كه اواسط خرداد ماه برگزار خواهد شد و در مورد آن توضیح دادم. جالب اینجاست كه ما در مرحله تخصیص بودجه و كاغذ، توسط دوستان «خصوصی» محسوب می‌شویم و انتفاعی نداریم و در موارد دیگر این‌چنینی، به ما ناشر «دولتی» می‌گویند. این در شرایطی است كه هنوز پرونده رویدادهای سال 1398 برای سوره مهر باز است و به علت شرایطی كه پیش آمد، چندین برنامه فرهنگی ما تعطیل شد كه این مساله برای هر ناشری بسیار ضربه‌زننده است.
80 درصد صنعت نشر بایكوت شده است
علیرضا اسدی (مدیر انتشارات نیماژ):
در این شرایط كه پیش آمده، هزینه از بین نرفته و سر جای خود باقی است و تنها ركود ایجاد شده و فروشی وجود ندارد. بنابراین ناشران بزرگ‌تر از آنجا وسعت كاری و پرسنل بیشتری دارند، ضرر بیشتری را متحمل می‌شوند و در بعضی موارد می‌بینیم كه این ضرر، حتی جبران‌ناپذیر است. اما در چنین شرایطی ناشران كوچك از این حیث كه هزینه پرسنل و تولید برایشان كمتر است، ضرر كمتری متوجه‌شان خواهد بود. در كل این مساله بیشتر به خود ناشر بستگی دارد و نشأت گرفته از هزینه‌های جاری نشر است. اما این را می‌توان گفت كه لغو نمایشگاه به هر دو قشر آسیب جدی وارد كرده است و آنچه مهم است میزان ایستادگی ناشر در این موضوع و در مواجهه با این مشكل است. از آنجا كه كتاب در بازار رایج، به صورت چك‌های طولانی مدت توسط پخش‌های كتاب به فروش می‌رسد، ناشران به لحاظ نقدینگی همیشه دچار مشكل هستند و بعضا بخش عمده‌ای از این مشكل را در نمایشگاه مرتفع می‌كنند و برگزاری نشدن نمایشگاه سبب می‌شود كه این نقدینگی از بین برود. مشكل بزرگی كه در حال حاضر گریبانگیر ناشران است این است كه اكثر ناشران در اسفندماه تولیدات خود را انجام داده بودند و امروز حجم بسیار زیادی كتاب جدید آماده شده كه به‌خاطر تعطیلی نمایشگاه، امكان فروش‌شان وجود ندارد. این نكته درخصوص كتاب‌هایی از اهمیت بیشتری برخوردار است كه ناشر آنها را برای اولین بار در نمایشگاه معرفی و عرضه می‌كند و پس از این پروسه كتابفروشی‌ها برای خرید و فروش آن اقبال نشان می‌دهند. این كتاب‌ها به خودی خود و به طور مستقیم در كتابفروشی‌ها عرضه نمی‌شوند و اصطلاحا نمی‌فروشند. یكی دیگر از آثار مخرب لغو نمایشگاه این است كه هر سال وقایع مختلف جانبی در نمایشگاه اتفاق می‌افتد و دیدارها و ارتباطات تازه‌ای برای هر ناشر به وجود می‌آید. برای مثال ما در نشر نیماژ هر سال در نمایشگاه، مولفان مختلفی را می‌دیدیم و با ناشران و مولفان خارجی ارتباط می‌گرفتیم. برای بحث كپی‌رایت آثار خارجی اقدام می‌كردیم و جرقه پروژه‌ها و ایده‌های جدید را می‌زدیم، تعطیلی نمایشگاه باعث شد كه تقریبا 80 درصد صنعت نشر ایران در این یك سال با بایكوت مواجه شده و خواهد شد.
