آبروی نیازمندان را حفظ کنیم
یادداشت: دکتر سید حسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی
یکی از ویژگیهای انسان در زندگی اجتماعی و تعامل با دیگران این است که با آبرو زندگی کند. به همین دلیل فکر میکنم هیچ کسی حق ندارد در این زمینه با آبروی دیگران بهویژه نیازمندان بازی کند. آبرو چیزی نیست کسی با آن متولد شود، بلکه مفهومی اکتسابی است که بر جریان رشد شخصیت به همراه هویتهای فردی و اجتماعی انسان شکل میگیرد و شکلگیری آن در گرو پارهای رفتارها و مقررات اجتماعی است. ما بسیاری از کارها را گرچه برایمان جذابند، انجام نمیدهیم چون نگران آبروی شخصی، خانوادگی، قومی ، ملی، گروهیو… هستیم.
درباره حق نیازمندان، امام علی(ع) این چنین اشاره می کند که« خداوند بر ثروتمندان واجب کردهاست تا از اموالشان به اندازه کفایت برای فقیران هزینه کنند. اگر نیازمندان، گرسنه یا عریان باشند، به سبب منع ثروتمندان است و خداوند از آنها در روز قیامت حساب می کشد و مجازات میکند». این موضوع بیانگر این نکته است که هزینه معاش نیازمندان بایستی تأمین شود، چه از سوی دولت اسلامی و چه ثروتمندان، و اگر این دسته به تأمین معاش آنان اقدام نکنند، مورد محاسبه و مجازات قرار می گیرند. «تکافل اجتماعی» وظیفه همگانی است، به ویژه ثروتمندان موظف هستند «فقر» را از صحنه زندگی افراد نیازمند بزدایند.
یکی از کارهایی که میتوانیم برای حفظ آبروی این افراد انجام دهیم این است که به گونه ای عمل کنیم که دیگران متوجه نشوند.اهمیت این رفتار به قدری است که خداوند در آیه 271 سوره مبارکه بقره تاکید بر صدقه دادن پنهانی می کند، آنجا که می فرماید«اگر صدقهها را پنهانی به نیازمندان بدهید، بهتر است و گناهان شما آمرزیده می شود.»
تاملی بر این داستان از حضرت علی(ع) خود گویای اهمیت آبروداری است: امیرمومنان علیهالسلام مقدار پنج وسق (حدود پنج بار) خرما برای مردی فرستاد.
آن مرد شخصی آبرومند بود و از کسی تقاضای کمک نمیکرد، شخصی در آنجا بود به علی علیهالسلام گفت: «آن مرد که تقاضای کمک نکرد، چرا برای او خرما فرستادی؟ یک وسق برای او کافی بود.»
امیرمومنان علیعلیهالسلام به او فرمود: «خداوند امثال تو را در جامعه ما زیاد نکند، من میدهم، تو بخل میورزی، اگر من آنچه را که مورد حاجت اوست، پس از سوال به او بدهم، چیزی به او ندادهام، بلکه قیمت آبرویی را که به من داده، به او دادهام. زیرا اگر صبر کنم تا او سوال کند، در حقیقت او را وادار کردهام که آبرویش را به من بدهد.» بیاییم برای ترویج روابط انسانی و اخلاقی در جامعه اگر دست کسی را می گیریم با آبرویش بازی نکنیم.