شیوع كرونا خسارت سنگین و غیرقابل جبرانی به صنعت گل كشور و شاغلان این بخش وارد كرده است
آتش در گلستان
این روزها اگر حرفی از آمار است، آمار گرفتاران در دام كرونا و جانباختگان ناشی از این ویروس جهانی است. اما كسی از مرگ گل‌ها نمی‌گوید؛ برایشان نمی‌گرید؛ گل‌هایی كه جان دارند و رنگ، عطر و زیبایی‌شان هم شادی و طراوات به محفل آدم‌ها می‌آورد و هم نان سر سفره‌شان. كرونا اما صنعت گلفروشی جهان و ایران را هم دستخوش تحولاتی تلخ كرد؛ طوری كه به بخش عمده‌ای از 8000 تولیدكننده گل در كشور خساراتی جبرانناپذیر وارد شد. آمار و ارقام این بخش البته وحشتناك و نگران‌كننده است و آن‌طور كه محمدشفیع ملك‌زاده، رئیس نظام صنفی كشاورزی اعلام كرده شیوع كرونا بیش از ۷۰۰۰ هكتار گل و گیاه زینتی را از بین برده، شغل بیش از ۱۵۰ هزار نفر را به خطر انداخته و بسیاری از تولیدكنندگان و صنوف درگیر با صنعت گل را كه بیشتر در استان‌های تهران، مركزی، مازندران، گیلان، خوزستان و فارس هستند، از كار بیكار كرده است. ما در این گزارش به سراغ چند شهر بزرگ پرورش‌دهنده گل كشور رفتیم كه اكنون متحمل خسارات سنگینی در این حوزه شده‌اند و پای درددل شاغلان بخش‌های مختلف این صنعت از تولید گرفته تا فروش نشستیم.
خسارت سنگین به گلكاران محلاتی
گل، هم زیبایی دارد و چشم‌نواز است و هم پرورش آن درآمدزاست و عامل رونق اقتصادی. همین است كه از سال‌ها پیش تولید آن یكی از زیرمجموعه‌های بخش كشاورزی كشور شده و در این میان، شهر محلات سرآمد پرورش گل كشور است و به نوعی به هلند ایران مشهور شده است.
بهار امسال هم گرچه مثل هرسال باغ‌های گل این شهر بهشتی بودند بر زمین، اما از شكوه و غوغای مشتاقان و علاقه‌مندان همه‌ساله كه نظاره‌گر و خریدار این جلوه‌های بی‌نظیر خداوندی هستند، خبری نبود. كرونا نه فقط جان گلكاران كه هستی گل‌ها را نیز آماج تهدیدات خود قرار داده است.
درست در برهه‌ای كه باید دسته‌های سنبل، لاله، رز و نرگس رسیده و بالغ، روانه بازارها می‌شد، در سكوتی اندوهبار، تولیدكنندگان گل بدون مشایعت‌كننده، گل‌های پرپر شده و پژمرده‌شان را در گورهای دسته‌جمعی دفن كردند.
اینجا محلات است؛ خاستگاه صدها گونه گل و گیاه زینتی. محل زیباترین باغ‌های گل ایران كه اكنون به تلی خشكیده از خاك آمیخته با هزاران شاخه گل زنده‌به‌گور شده تبدیل شده‌اند. تولیدكنندگان در اندوهی كه خیلی دیر دیده و شنیده شد، مرثیه رنج، رنج از كف دادن دسترنج یك‌ساله را در دل‌های داغدیده‌شان خاموش و بی‌صدا می‌خوانند، آن هم بر مزار گل‌های پرپر شده، زیر آفتاب تب‌دار پایانی خردادماه.
به سراغ مدیرعامل اتحادیه گل و گیاه محلات می‌رویم كه خودش باغ گل دارد و سپیدی موها و زبری دستانش حكایت از سال‌ها تلاش زیر تیغ تیز آفتاب و زه‌كشی خاك و بیرون كشیدن علف‌های هرز لمیده بر گل‌های باغ و درگیر شدن با خار گل‌ها را دارد. غلامعلی ابراهیمی مرگ گل‌ها را داغی بزرگ برای گلكاران می‌داند و با اشاره به اشتغال 30 درصد مردم این شهر به صنعت پرورش گل به ما می‌گوید: خسارت وارده به 700 بهره‌بردار گل این شهرستان بالغ بر 225 میلیارد تومان برآورد شده است.
او ادامه می‌دهد: 25 خرداد روز ملی گل بود، اما به جای شادی و گرامیداشت این روز، در اندوه گل‌های پرپر شده و خسارت سنگین حاصل از آن، روز تلخ و سنگینی را تجربه كردیم.
ابراهیمی می‌گوید: آسیب كرونا به این صنعت جبرانناپذیر است. كرونا به صنعت گل كل كشور 1800 میلیارد تومان خسارت زد كه این خسارت نه فقط به تولیدكننده بود، بلكه هزاران نفری كه به نوعی از این صنعت ارتزاق می‌كنند را نیز خانه‌نشین و
متضرر كرد.
پرورش‌دهنده بزرگ گل محلات، بیشترین آسیب را مربوط به بخش تولید گل‌های شاخه بریده عنوان كرده و می‌افزاید: گل در ایران به سه فرم تولید می‌شود، گل‌های آپارتمانی، شاخه‌بریده و گل‌هایی كه مربوط به فضای سبز مانند درخت و درختچه است، اما تولیدكنندگان گل‌های شاخه‌بریده در این وضعیت در داخل كشور لطمه جدی دیده‌اند؛ زیرا گل شاخه‌بریده به‌سرعت باید به بازار منتقل شود وگرنه خیلی زود پژمرده و پرپر می‌شود.
چهره آفتاب‌سوخته ابراهیمی در اندوه فرومی‌رود و ادامه می‌دهد: كرونا بازار گل را از بین برد؛ نه عرضه داریم و نه تقاضا. گلی كه با عشق پروراندیم خوراك دام شد یا زیر خاك دفنش كردیم. این روزها كنار هر گلخانه تل‌های خاكی می‌بینید كه گورهای دسته‌جمعی و مزار گل‌هایی است كه با هزاران امید رویاندیم و پرورش دادیم.
گریه نرگس‌ها
بهار فارس خوش است با عطر بهار نارنج و بهمن و اسفندش با شمیم روح‌انگیز و شامه‌نواز نرگس شیرازی؛ نرگس‌هایی كه سبد سبد از مزارع كازرون چیده می‌شدند و از شهرها و گل‌فروشی‌ها و خیابان‌های سراسر كشور سر درمی‌آوردند. امسال اما بخت نرگس‌زارها و نرگس‌های سراسر كشور تیره بود؛ بخت نرگس‌فروش‌ها هم همین‌طور. مزرعه‌های نرگس كه در دامنه كوه‌ها و دشت‌های وسیع كازرون و شیراز و آبدانان ایلام و دشت‌های كهگیلویه و بویراحمد منبع درآمدی بودند برای مردمان این مناطق، با شیوع ویروس كرونا و كسادی بازار گل، داغی بر دل بهره‌برداران شدند و عامل ضرر و زیان آنها.
صابر، كشاورزی از مزرعه‌داران نرگس كه همه سرمایه خود را صرف كاشت و پرورش كرده و به گفته خودش 90درصد گل‌های نرگس مزرعه‌اش پلاسیده و در دل خاك آرمیده‌اند، با حسرت به ما می‌گوید: چند سالی است گل نرگس می‌كارد و همیشه كشت این گل برایش به‌صرفه بوده، ولی امسال موسم برداشت مصادف شد با شیوع ویروس كرونا و به خاطر نبود مشتری، برداشت محصول متوقف شد و ما ماندیم و نرگس‌هایی كه جلوی چشمانمان پژمرده و پرپر شدند.
صابر ادامه می‌دهد: سه تن پیاز گل را با صرف هزینه‌ای بالغ بر صد میلیون تومان در زمینی به مساحت دو هكتار كشت كردم، فصل برداشت مشتری برای فروش نبود و گل‌های بر زمین‌مانده و هزینه‌های برگشت‌نخورده، زمینگیرم كرد. نرگس‌ها آن‌قدر در زمین ماندند كه تنه باریكشان تاب گل‌های پلاسیده را نیاورد و دسته دسته بر خاك خمیده شدند.
گلابگیری دور از چشم گردشگران
شهرهای زشت؛ شهرهای بی‌گلفروش
گل، روزی‌رسان چندین بخش از زیرمجموعه‌های صنعت گلكاری است؛ از تولیدكننده و كارگرانش گرفته تا رانندگان بخش حمل و نقل و توزیع و درنهایت فروشندگان گل‌ها در مغازه‌های گلفروشی و دستفروشان و كودكان گلفروش در خیابان‌ها و آرامستان‌ها.
و این روزها وضعیت گلفروشان و دستفروشان هم دست كمی از صاحبان سایر بخش‌های صنعت گل ندارد. درواقع گلفروشان به نوعی در حال ورشكستگی هستند؛ اتفاق تلخی كه رئیس اتحادیه گلفروشان كشور به آن اشاره می‌كند.
اكبر شاهرخی به ما می‌گوید: اقتصاد صنف ما وابسته است به ایام خاص از جمله نوروز و اعیاد مذهبی و جشن‌ها، تالارها و مراسم ختم كه با شیوع كرونا و شروع قرنطینه و تعطیلی مكان‌ها و برگزار نشدن مناسبت‌های مذكور، دكان‌های همكاران ما نیز یكی یكی بسته شده و در حال بسته شدن است.
او تاكید می‌كند: گلفروشان وضعیت خوبی ندارند و چون فروشی در كار نیست برای جبران خسارت به تعدیل نیرو روی آورده‌اند.
كرونا دست دستفروشان گل را هم از روزی اندك خالی گذاشته است. این را اكبری، گلفروشی كه گل‌هایش را در اراك از طریق دستفروشی به فروش می‌رساند و دلش از كرونا خون است، به ما می‌گوید: دستفروشان گل از حمایت‌های بیمه‌ای و غیره برخوردار نیستند و این ضرر و زیان آنها را سنگین‌تر می‌كند. شاید تولیدكننده و مغازه‌دار در نهایت به نوعی از تسهیلات دولتی كرونا برسند، اما دستفروشان با تعطیلی مراسم آرامستان‌ها و خودداری مردم از خرید گل در چهارراه، آن اندك‌درآمدی كه داشتند را هم به كل از دست داده‌اند.
گل، هم زیبایی دارد و چشم‌نواز است و هم پرورش آن درآمدزاست و عامل رونق اقتصادی. همین است كه از سال‌ها پیش تولید آن یكی از زیرمجموعه‌های بخش كشاورزی كشور شده و در این میان، شهر محلات سرآمد پرورش گل كشور است و به نوعی به هلند ایران مشهور شده است.
بهار امسال هم گرچه مثل هرسال باغ‌های گل این شهر بهشتی بودند بر زمین، اما از شكوه و غوغای مشتاقان و علاقه‌مندان همه‌ساله كه نظاره‌گر و خریدار این جلوه‌های بی‌نظیر خداوندی هستند، خبری نبود. كرونا نه فقط جان گلكاران كه هستی گل‌ها را نیز آماج تهدیدات خود قرار داده است.
درست در برهه‌ای كه باید دسته‌های سنبل، لاله، رز و نرگس رسیده و بالغ، روانه بازارها می‌شد، در سكوتی اندوهبار، تولیدكنندگان گل بدون مشایعت‌كننده، گل‌های پرپر شده و پژمرده‌شان را در گورهای دسته‌جمعی دفن كردند.
اینجا محلات است؛ خاستگاه صدها گونه گل و گیاه زینتی. محل زیباترین باغ‌های گل ایران كه اكنون به تلی خشكیده از خاك آمیخته با هزاران شاخه گل زنده‌به‌گور شده تبدیل شده‌اند. تولیدكنندگان در اندوهی كه خیلی دیر دیده و شنیده شد، مرثیه رنج، رنج از كف دادن دسترنج یك‌ساله را در دل‌های داغدیده‌شان خاموش و بی‌صدا می‌خوانند، آن هم بر مزار گل‌های پرپر شده، زیر آفتاب تب‌دار پایانی خردادماه.
به سراغ مدیرعامل اتحادیه گل و گیاه محلات می‌رویم كه خودش باغ گل دارد و سپیدی موها و زبری دستانش حكایت از سال‌ها تلاش زیر تیغ تیز آفتاب و زه‌كشی خاك و بیرون كشیدن علف‌های هرز لمیده بر گل‌های باغ و درگیر شدن با خار گل‌ها را دارد. غلامعلی ابراهیمی مرگ گل‌ها را داغی بزرگ برای گلكاران می‌داند و با اشاره به اشتغال 30 درصد مردم این شهر به صنعت پرورش گل به ما می‌گوید: خسارت وارده به 700 بهره‌بردار گل این شهرستان بالغ بر 225 میلیارد تومان برآورد شده است.
او ادامه می‌دهد: 25 خرداد روز ملی گل بود، اما به جای شادی و گرامیداشت این روز، در اندوه گل‌های پرپر شده و خسارت سنگین حاصل از آن، روز تلخ و سنگینی را تجربه كردیم.
ابراهیمی می‌گوید: آسیب كرونا به این صنعت جبرانناپذیر است. كرونا به صنعت گل كل كشور 1800 میلیارد تومان خسارت زد كه این خسارت نه فقط به تولیدكننده بود، بلكه هزاران نفری كه به نوعی از این صنعت ارتزاق می‌كنند را نیز خانه‌نشین و
متضرر كرد.
پرورش‌دهنده بزرگ گل محلات، بیشترین آسیب را مربوط به بخش تولید گل‌های شاخه بریده عنوان كرده و می‌افزاید: گل در ایران به سه فرم تولید می‌شود، گل‌های آپارتمانی، شاخه‌بریده و گل‌هایی كه مربوط به فضای سبز مانند درخت و درختچه است، اما تولیدكنندگان گل‌های شاخه‌بریده در این وضعیت در داخل كشور لطمه جدی دیده‌اند؛ زیرا گل شاخه‌بریده به‌سرعت باید به بازار منتقل شود وگرنه خیلی زود پژمرده و پرپر می‌شود.
چهره آفتاب‌سوخته ابراهیمی در اندوه فرومی‌رود و ادامه می‌دهد: كرونا بازار گل را از بین برد؛ نه عرضه داریم و نه تقاضا. گلی كه با عشق پروراندیم خوراك دام شد یا زیر خاك دفنش كردیم. این روزها كنار هر گلخانه تل‌های خاكی می‌بینید كه گورهای دسته‌جمعی و مزار گل‌هایی است كه با هزاران امید رویاندیم و پرورش دادیم.
گریه نرگس‌ها
بهار فارس خوش است با عطر بهار نارنج و بهمن و اسفندش با شمیم روح‌انگیز و شامه‌نواز نرگس شیرازی؛ نرگس‌هایی كه سبد سبد از مزارع كازرون چیده می‌شدند و از شهرها و گل‌فروشی‌ها و خیابان‌های سراسر كشور سر درمی‌آوردند. امسال اما بخت نرگس‌زارها و نرگس‌های سراسر كشور تیره بود؛ بخت نرگس‌فروش‌ها هم همین‌طور. مزرعه‌های نرگس كه در دامنه كوه‌ها و دشت‌های وسیع كازرون و شیراز و آبدانان ایلام و دشت‌های كهگیلویه و بویراحمد منبع درآمدی بودند برای مردمان این مناطق، با شیوع ویروس كرونا و كسادی بازار گل، داغی بر دل بهره‌برداران شدند و عامل ضرر و زیان آنها.
صابر، كشاورزی از مزرعه‌داران نرگس كه همه سرمایه خود را صرف كاشت و پرورش كرده و به گفته خودش 90درصد گل‌های نرگس مزرعه‌اش پلاسیده و در دل خاك آرمیده‌اند، با حسرت به ما می‌گوید: چند سالی است گل نرگس می‌كارد و همیشه كشت این گل برایش به‌صرفه بوده، ولی امسال موسم برداشت مصادف شد با شیوع ویروس كرونا و به خاطر نبود مشتری، برداشت محصول متوقف شد و ما ماندیم و نرگس‌هایی كه جلوی چشمانمان پژمرده و پرپر شدند.
صابر ادامه می‌دهد: سه تن پیاز گل را با صرف هزینه‌ای بالغ بر صد میلیون تومان در زمینی به مساحت دو هكتار كشت كردم، فصل برداشت مشتری برای فروش نبود و گل‌های بر زمین‌مانده و هزینه‌های برگشت‌نخورده، زمینگیرم كرد. نرگس‌ها آن‌قدر در زمین ماندند كه تنه باریكشان تاب گل‌های پلاسیده را نیاورد و دسته دسته بر خاك خمیده شدند.
گلابگیری دور از چشم گردشگران
اردیبهشت كاشان، بهشتی است از بهشت‌های اردیبهشتی ایران زیبا. عطر دل‌انگیز گل‌های محمدی و فرآیند مطبوع دستگاه‌های گلابگیری هرساله هزاران نفر را در این ماه به كاشان می‌كشاند، اما اردیبهشت 99 هیچ گردشگری راه كوچه‌پس‌كوچه‌های قدیمی و خانه‌های كاهگلی كاشانی‌ها را نگرفت؛ محله‌هایی كه انتهای آنها، آغاز مزارع گسترده صورتی رنگ و معطر گل محمدی است. حریرهای صورتی و سبز كه در فصل بهار دامان دختركان را پرگل می‌كرد و در سبدهای چوبین انباشته می‌شد، امسال در حالی به كارگاه‌های گلابگیری می‌رسید كه شور و حال و بوی گلاب این گلستان هیچ گردشگر داخلی و خارجی را سرمست نكرد. اینجا مزرعه گل‌ها به مزارشان تبدیل نشد، چراكه مستقیم از باغ راهی كارگاه‌های گلابگیری می‌شدند، اما بی‌تماشاچی. بخش بزرگی از درآمد گلكاران كاشانی در سال‌های اخیر مختص ورود گردشگر برای بازدید از فرآیند گل‌چینی و گلابگیری بوده است. هرساله در اردیبهشت بیش از یك میلیون نفر گردشگر روانه باغستان‌های گل و مراكز گلابگیری كاشان می‌شدند و رونقی به اقتصاد این منطقه می‌بخشیدند كه امسال هراس مانع از ورود آنها به مزارع گل كاشان شد. نصیر عباسی، بهره‌برداری است كه پیشه‌اش را از چند نسل پیش به ارث برده و با اشاره به این‌كه صنعت این منطقه و روزی مردمانش با گلاب و گلابگیری گره خورده است به جام‌جم می‌گوید: ضرر ما مثل تولیدكنندگان گل و گیاه كشور نبود، صنوف گردشگرپذیر شهر بیشترین خسارت را دیدند. ما البته مثل هرسال فروش مستقیم گل نداشتیم، ولی گلاب‌های‌مان به شهرهای مقصد ارسال شده است. البته بخشی از فروش‌مان از محل خرید گردشگرانی بود كه فصل گلابگیری از كارگاه‌های ما بازدید می‌كردند كه از درآمد این بخش محروم شدیم.
شهرهای زشت؛ شهرهای بی‌گلفروش
گل، روزی‌رسان چندین بخش از زیرمجموعه‌های صنعت گلكاری است؛ از تولیدكننده و كارگرانش گرفته تا رانندگان بخش حمل و نقل و توزیع و درنهایت فروشندگان گل‌ها در مغازه‌های گلفروشی و دستفروشان و كودكان گلفروش در خیابان‌ها و آرامستان‌ها.
و این روزها وضعیت گلفروشان و دستفروشان هم دست كمی از صاحبان سایر بخش‌های صنعت گل ندارد. درواقع گلفروشان به نوعی در حال ورشكستگی هستند؛ اتفاق تلخی كه رئیس اتحادیه گلفروشان كشور به آن اشاره می‌كند.
اكبر شاهرخی به ما می‌گوید: اقتصاد صنف ما وابسته است به ایام خاص از جمله نوروز و اعیاد مذهبی و جشن‌ها، تالارها و مراسم ختم كه با شیوع كرونا و شروع قرنطینه و تعطیلی مكان‌ها و برگزار نشدن مناسبت‌های مذكور، دكان‌های همكاران ما نیز یكی یكی بسته شده و در حال بسته شدن است.
او تاكید می‌كند: گلفروشان وضعیت خوبی ندارند و چون فروشی در كار نیست برای جبران خسارت به تعدیل نیرو روی آورده‌اند.
كرونا دست دستفروشان گل را هم از روزی اندك خالی گذاشته است. این را اكبری، گلفروشی كه گل‌هایش را در اراك از طریق دستفروشی به فروش می‌رساند و دلش از كرونا خون است، به ما می‌گوید: دستفروشان گل از حمایت‌های بیمه‌ای و غیره برخوردار نیستند و این ضرر و زیان آنها را سنگین‌تر می‌كند. شاید تولیدكننده و مغازه‌دار در نهایت به نوعی از تسهیلات دولتی كرونا برسند، اما دستفروشان با تعطیلی مراسم آرامستان‌ها و خودداری مردم از خرید گل در چهارراه، آن اندك‌درآمدی كه داشتند را هم به كل از دست داده‌اند.
