پروفسور آرشین ادیب مقدم، استاد دانشگاه لندن در گفت‌وگو با جام‌جم
به رئیس‌جمهور جدید آمریکا هم نمی‌توان اعتماد کرد
تلاش پشت پرده و مشترک مقامات آمریکایی و اروپایی برای تمدید موقت تحریم تسلیحاتی ایران ادامه دارد. اگرچه تلاش اخیر واشنگتن برای اعمال تحریم نامحدود تسلیحاتی دوباره علیه کشورمان با شکست مواجه شد، اما شواهد موجود نشان می دهد بازیگران اروپایی در خصوص تمدید موقت این تحریم با کاخ سفید همراه هستند. این اقدام کشورهای اروپایی در حالی صورت می‌گیرد که آنها در طول دو سال اخیر، کمترین اقدامی در راستای تامین منافع ایران در برجام نکرده‌اند. در این خصوص، گفت‌وگویی با پروفسور آرشین ادیب مقدم، استاد گروه مطالعات ایران در دانشگاه لندن انجام داده‌ایم که از نظرتان می گذرد.
تونی بلینکن، مشاور ارشد جو بایدن، نامزد دموکرات انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به‌تازگی اعلام کرده اگر بایدن پیروز شود، با ایران در خصوص قرارداد هسته‌ای و سایر مسائل گفت‌وگو خواهد کرد. آیا این همان سخن ترامپ نیست؟
ریاست جمهوری در ایالات متحده آمریکا، در شبکه‌ای پیچیده از منافع و نهادهایی که مستعد دستکاری سیاسی هستند، تعبیه شده است.
در تشکیلات سیاسی آمریکا، به این شبکه، لابی اطلاق می‌شود. لابی‌ها مجموعه تغییراتی را که هر رئیس‌جمهور می‌تواند ایجاد کند، محدود می‌کنند .
روسای جمهور عادی مانند جو بایدن(اگر در انتخابات پیروز شود) با گروه‌های تندرو و افراطی که خواستار نابودی ایران هستند، برای حفظ موقعیت داخلی خود همکاری می‌کنند، حتی اگر با آنها مخالف باشند؛ بنابراین نمی‌توان به رئیس‌جمهور جدید آمریکا هم اعتماد کرد. اما اگر بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شود، سعی دارد پیام‌های صریح‌تری را در خصوص مذاکره و پیشنهادات جدید به ایران مطرح کند. در این میان، داشتن ذهنی باز و نشان دادن این‌که خواسته‌های ایالات متحده غیرمنطقی است، بهترین تاکتیک برای جلوگیری از ضرر است.
شرایط سیاسی و انتخاباتی حاکم بر آمریکا را به‌خصوص با توجه به شیوع ویروس کرونا و آثار اقتصادی ناشی از آن چگونه ارزیابی می‌کنید؟ برخی معتقدند شیوع ویروس کرونا، بحران مزمنی در حوزه قدرت بین‌المللی واشنگتن ایجاد خواهد کرد.
ترامپ به‌شدت در خصوص آثار و تبعات اقتصادی شیوع کرونا عصبانی است. اقتصاد آمریکا، برگ برنده ترامپ در انتخابات بود. او سعی داشت از این مولفه به عنوان نقطه قوت خود در رقابت‌های انتخاباتی استفاده کند.
معتقدم کرونا افول رهبری آمریکا را تسریع می‌کند. این روند( افول رهبری آمریکا ) از قبل، یعنی پیش از شیوع ویروس کرونا در جهان آغاز شده بود، اما شیوع این ویروس، آن را سریع کرده است. این یعنی سقوط آهسته، اما قطعی آمریکا از مسند رهبری جهانی.
جو بایدن مدعی شده است اگر ایران به تعهدات خود در برجام به صورت کامل باز‌گردد، در این صورت آمریکا نیز به برجام باز می‌گردد .ارزیابی شما از این مسأله چیست؟
بایدن سیاست خارجی ایالات متحده در قبال ایران را با ظرافت بیشتری تدوین می‌کند و اتحادیه اروپا پذیرای تدوین مجدد آن خواهد بود.
در حالی که ترامپ یک رئیس‌جمهور ساده فکر و عمدتا بی سواد است، بایدن مدیریت بیشتری بر اوضاع دارد.
بنابراین او سیاست‌های خود را با بازاریابی بهتر به فروش می‌رساند. دولت بریتانیا پس از برگزیت و تحت تأثیر بیماری همه گیر کرونا، تغییری قاطع به سمت ایالات متحده آمریکا خواهد داشت.
اتحادیه اروپا تمایلی به هرگونه رویارویی با ایران نخواهد داشت. در پایان، آنچه تعیین کننده است، قاطعیت ایران در عرصه دیپلماتیک و.... خواهد بود.
همان‌طور که بیان شد، اتحادیه اروپا نسبت به گفتمان بایدن مستعد پذیرش خواهد بود، اما اروپا به همان اندازه مشتاق است که ببیند از نظر داخلی چه اتفاقی در ایران می‌افتد.
ایران در واکنش به قطعنامه آژانس اعلام کرده، این قطعنامه سیاسی و غیرفنی است و برای ایران الزام حقوقی ایجاد نمی‌کند. به نظر می‌رسد ایران در صورت فشار بیشتر آژانس، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند. ارزیابی شما چیست؟
موسسات و نهادهای بین‌المللی که به تحریم و مجازات کشورها در ظاهر مشروعیت می‌بخشند، کاملا قابل نفوذ هستند. یعنی آنها می‌توانند مطابق برنامه‌های سیاسی دستکاری شوند. این چیز جدیدی در مقطع فعلی نیست. به نظر من، ایران باید در چنین شرایطی دو گزینه را مدنظر قرار دهد.
در مرحله اول، به‌تدریج از تعهدات غیرضروری مانند پذیرش پروتکل الحاقی در پاسخ به اقدامات انجام شده به‌ویژه توسط اتحادیه اروپا خارج شود.
وقتی ایران از اجرای پروتکل الحاقی خارج شد، دولت جدید در تهران می‌تواند آن را به عنوان یک معامله در هر مذاکره جدید برجام ارائه کند.
دوم این‌که ویژه به اتحادیه اروپا سیگنال دهد و ممکن است ایران مجبور شود از ان‌پی‌تی خارج شود، نه بر اساس ملاحظات سیاسی، بلکه بر مبنای کاملاً حقوقی.
پرونده‌ای حقوقی باید به عنوان بخشی از یک نهاد چند جانبه پیچیده و در چارچوب پویش بین‌المللی( که مطابق با الزامات قانونی است) ایجاد شود.
معتقدم دولت بعدی ایران باید برای این منظور، تیمی از وکلای بین‌المللی استخدام کند. تحقق این امر به تلاش‌های بسیار بیشتری توسط نهادهای دیپلماتیک ایران بستگی دارد.
آرشین ادیب مقدم در یک نگاه
آرشین ادیب مقدم، استاد تمام سیاست در غرب آسیا، مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی در دانشگاه لندن است.
از وی چند كتاب در خصوص کشورمان از جمله «ایران در سیاست جهانی: پژوهشی درباره جمهوری اسلامی»، «سیاست بین المللی خلیج فارس: تبارشناسی فرهنگی» به چاپ رسیده است.
ادیب مقدم هم اکنون رئیس مرکز مطالعات ایرانی مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن است. کتاب اخیر ادیب مقدم که از سوی انتشارات دانشگاه کمبریج منتشر شد، «روان‌شناسی ناسیونالیسم، تفکرات جهانی، تصورات ایرانی» نام دارد که در این کتاب، ادیب مقدم با تمرکز بر هویت ایرانی، تحقیقی درباره ریشه‌های سیاسی و روانی هویت ملی و این‌که دولت‌های غربی و شرقی اغلب به چه طریقی از آنها استفاده می‌کنند، ارائه می‌دهد.
در این اثر که به بررسی موارد یادشده در دوره‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران می‌پردازد، تحلیل نویسنده بر پایه روان‌شناسی ناسیونالیسم به عنوان یکی از مفاهیم جدیدی است که از جریان‌های روان‌شناختی الهام می‌گیرد که در ایجاد جوامع بشری نقش دارند.
ریاست جمهوری در ایالات متحده آمریکا، در شبکه‌ای پیچیده از منافع و نهادهایی که مستعد دستکاری سیاسی هستند، تعبیه شده است.
در تشکیلات سیاسی آمریکا، به این شبکه، لابی اطلاق می‌شود. لابی‌ها مجموعه تغییراتی را که هر رئیس‌جمهور می‌تواند ایجاد کند، محدود می‌کنند .
روسای جمهور عادی مانند جو بایدن(اگر در انتخابات پیروز شود) با گروه‌های تندرو و افراطی که خواستار نابودی ایران هستند، برای حفظ موقعیت داخلی خود همکاری می‌کنند، حتی اگر با آنها مخالف باشند؛ بنابراین نمی‌توان به رئیس‌جمهور جدید آمریکا هم اعتماد کرد. اما اگر بایدن به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شود، سعی دارد پیام‌های صریح‌تری را در خصوص مذاکره و پیشنهادات جدید به ایران مطرح کند. در این میان، داشتن ذهنی باز و نشان دادن این‌که خواسته‌های ایالات متحده غیرمنطقی است، بهترین تاکتیک برای جلوگیری از ضرر است.
شرایط سیاسی و انتخاباتی حاکم بر آمریکا را به‌خصوص با توجه به شیوع ویروس کرونا و آثار اقتصادی ناشی از آن چگونه ارزیابی می‌کنید؟ برخی معتقدند شیوع ویروس کرونا، بحران مزمنی در حوزه قدرت بین‌المللی واشنگتن ایجاد خواهد کرد.
ترامپ به‌شدت در خصوص آثار و تبعات اقتصادی شیوع کرونا عصبانی است. اقتصاد آمریکا، برگ برنده ترامپ در انتخابات بود. او سعی داشت از این مولفه به عنوان نقطه قوت خود در رقابت‌های انتخاباتی استفاده کند.
معتقدم کرونا افول رهبری آمریکا را تسریع می‌کند. این روند( افول رهبری آمریکا ) از قبل، یعنی پیش از شیوع ویروس کرونا در جهان آغاز شده بود، اما شیوع این ویروس، آن را سریع کرده است. این یعنی سقوط آهسته، اما قطعی آمریکا از مسند رهبری جهانی.
جو بایدن مدعی شده است اگر ایران به تعهدات خود در برجام به صورت کامل باز‌گردد، در این صورت آمریکا نیز به برجام باز می‌گردد .ارزیابی شما از این مسأله چیست؟
بایدن سیاست خارجی ایالات متحده در قبال ایران را با ظرافت بیشتری تدوین می‌کند و اتحادیه اروپا پذیرای تدوین مجدد آن خواهد بود.
در حالی که ترامپ یک رئیس‌جمهور ساده فکر و عمدتا بی سواد است، بایدن مدیریت بیشتری بر اوضاع دارد.
بنابراین او سیاست‌های خود را با بازاریابی بهتر به فروش می‌رساند. دولت بریتانیا پس از برگزیت و تحت تأثیر بیماری همه گیر کرونا، تغییری قاطع به سمت ایالات متحده آمریکا خواهد داشت.
اتحادیه اروپا تمایلی به هرگونه رویارویی با ایران نخواهد داشت. در پایان، آنچه تعیین کننده است، قاطعیت ایران در عرصه دیپلماتیک و.... خواهد بود.
همان‌طور که بیان شد، اتحادیه اروپا نسبت به گفتمان بایدن مستعد پذیرش خواهد بود، اما اروپا به همان اندازه مشتاق است که ببیند از نظر داخلی چه اتفاقی در ایران می‌افتد.
ایران در واکنش به قطعنامه آژانس اعلام کرده، این قطعنامه سیاسی و غیرفنی است و برای ایران الزام حقوقی ایجاد نمی‌کند. به نظر می‌رسد ایران در صورت فشار بیشتر آژانس، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کند. ارزیابی شما چیست؟
موسسات و نهادهای بین‌المللی که به تحریم و مجازات کشورها در ظاهر مشروعیت می‌بخشند، کاملا قابل نفوذ هستند. یعنی آنها می‌توانند مطابق برنامه‌های سیاسی دستکاری شوند. این چیز جدیدی در مقطع فعلی نیست. به نظر من، ایران باید در چنین شرایطی دو گزینه را مدنظر قرار دهد.
در مرحله اول، به‌تدریج از تعهدات غیرضروری مانند پذیرش پروتکل الحاقی در پاسخ به اقدامات انجام شده به‌ویژه توسط اتحادیه اروپا خارج شود.
وقتی ایران از اجرای پروتکل الحاقی خارج شد، دولت جدید در تهران می‌تواند آن را به عنوان یک معامله در هر مذاکره جدید برجام ارائه کند.
دوم این‌که ویژه به اتحادیه اروپا سیگنال دهد و ممکن است ایران مجبور شود از ان‌پی‌تی خارج شود، نه بر اساس ملاحظات سیاسی، بلکه بر مبنای کاملاً حقوقی.
پرونده‌ای حقوقی باید به عنوان بخشی از یک نهاد چند جانبه پیچیده و در چارچوب پویش بین‌المللی( که مطابق با الزامات قانونی است) ایجاد شود.
معتقدم دولت بعدی ایران باید برای این منظور، تیمی از وکلای بین‌المللی استخدام کند. تحقق این امر به تلاش‌های بسیار بیشتری توسط نهادهای دیپلماتیک ایران بستگی دارد.
آرشین ادیب مقدم در یک نگاه
آرشین ادیب مقدم، استاد تمام سیاست در غرب آسیا، مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی در دانشگاه لندن است.
از وی چند كتاب در خصوص کشورمان از جمله «ایران در سیاست جهانی: پژوهشی درباره جمهوری اسلامی»، «سیاست بین المللی خلیج فارس: تبارشناسی فرهنگی» به چاپ رسیده است.
ادیب مقدم هم اکنون رئیس مرکز مطالعات ایرانی مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن است. کتاب اخیر ادیب مقدم که از سوی انتشارات دانشگاه کمبریج منتشر شد، «روان‌شناسی ناسیونالیسم، تفکرات جهانی، تصورات ایرانی» نام دارد که در این کتاب، ادیب مقدم با تمرکز بر هویت ایرانی، تحقیقی درباره ریشه‌های سیاسی و روانی هویت ملی و این‌که دولت‌های غربی و شرقی اغلب به چه طریقی از آنها استفاده می‌کنند، ارائه می‌دهد.
در این اثر که به بررسی موارد یادشده در دوره‌های قبل و بعد از انقلاب اسلامی ایران می‌پردازد، تحلیل نویسنده بر پایه روان‌شناسی ناسیونالیسم به عنوان یکی از مفاهیم جدیدی است که از جریان‌های روان‌شناختی الهام می‌گیرد که در ایجاد جوامع بشری نقش دارند.
ضمیمه قاب کوچک
تیتر خبرها
