درباره نامی كه مسعود كیمیایی برای تازهترین فیلمش برگزیده
مردی با نامهای درخشــــان
گاهی به این فكر كردهام كه چقدر جسارت میخواهد رمانی بنویسی و اسمش را بگذاری مثلا «احمد» یا «لیلا». یعنی احتمالا اسم قهرمان اثرت را برداری بگذاری روی جلد. یا مثلا فیلمی بسازی كه در آن جرمی اتفاق افتاده و اسمش را بگذاری «جرم»، یا رئیسی توی فیلمت هست كه همهكاره است و اسم فیلمت را بگذاری «رئیس». در فقره اول، یعنی درباره رمانهایی با اسم قهرمانهایشان احتمالا یاد رمانهای عامهپسند افتادهاید. آنها كه اغلب با دوگانهای عاشقانه، در سطح و با چاشنی كمی ابتذال، قصهای سرراست را میپردازند و اینطور به نظر میرسد كه حتی در انتخاب برای نام اثر هم همینقدر در سطح میماند و اسم معشوق دستنیافتنی اثرشان را میگذارند روی جلد. در فقره دوم نیز، یعنی درباره كارگردانهایی كه چنین اسمهای سرراستی برمیگزینند لابد یاد مسعود كیمیایی افتادهاید. جز «جرم» كه اشاره كردیم، فیلمهای دیگری از او مثل «داشآكل» و «قیصر» و «حكم» هم چنین وضعی دارند.
باوری هم هست كه میگوید سختترین مرحله پروسه خلق اثر هنری و ادبی، همین انتخاب عنوان برای آن است. شاید حالا كه درباره این اسمهای بهظاهر دمدستی و راحت حرف زدهایم بگویید انتخاب چنین اسمهایی كه سخت نیست؛ رمانی مینویسی درباره اعتراض و اسمش را میگذاری «اعتراض» یا فیلمی میسازی كه لیلا قهرمان آن است و اسمش را میگذاری «لیلا»، یا یك نقاشی از گلهای آفتابگردان میكشی و اسمش را میگذاری «گلهای آفتابگردان». این كه كاری ندارد! میخواهم بگویم اتفاقا سختترین كار، همین گشادهدستی و جسارت در انتخاب نام است. خیلی جسارت میخواهد چنین انتخابی. حالا فیلمها و داستانهای ما، چنین اسمهایی ندارند. شاید به همین خاطر كه اهالی سینما و ادبیات فكر میكنند مخاطبانشان درباره اسمها خواهند گفت چه اسمهای سرراستی. اما اسیر این گمانهزنیها و پیشفرضها نباید شد. میشود جسارت به خرج داد و اسم را راحت و سرراست انتخاب كرد؛ ژانگولر زدن در انتخاب نامهای غریب كه كاری ندارد. بااینحال باید حواسمان باشد وقتی با خیال راحت این سوی بام ایستادهایم، از همانسو به پایین پرت نشویم؛ مرز باریكی است بین انتخاب آن نامهای راحت و سرراست با سهلانگاری در برگزیدن عنوان. عصر یكشنبه خبر آمد كه سازمان سینمایی برای فیلمی از مسعود كیمیایی با اسم «خائنكشی» پروانه ساخت صادر كرده. كیمیایی بهعنوان كارگردانی با اسمهای درخشان فیلمهایش، اینبار در انتخاب نام
از همان مسیر سادگی رفته، اما نتیجه آن چیزی نیست كه همیشه بوده است. این اسم نمیتواند كنار اسمهای درخشان فیلمهایش بنشیند. البته تجربه ثابت كرده فیلمها با عنوانهای احتمالی و موقت به شورای پروانه ساخت ارسال میشوند و در آینده تغییر میكنند. مطمئنیم مسعود كیمیایی برای این فیلم هم نامی كنار گذاشته كه میخكوبمان كند.