به مناسبت انتشار مقاله اخیر روزنامه گاردین به قلم ربات جیتیپی-3
قصه رباتهای روزنامهنگار
آریا صبوری پژوهشگر آزمایشگاه تعامل انسان و ربات
سهشنبه 19 شهریور 1399 روزنامه گاردین یادداشتی را منتشر كرد كه نویسنده آن یك ربات بود. تحریریه گاردین از ربات خواسته بود متنی درباره اینكه چرا انسانها نباید از رباتها و هوش مصنوعی بترسند، بنویسد و چند جمله نخست پاراگراف اول را هم به ربات دادند تا تكمیلش كند. ربات هم هشت مقاله در این باره نوشت و به تحریریه گاردین داد! ویراستارها بخشهای بهتر مقالات را جدا كردند و كنار هم قرار دادند و نهایتا یك مقاله هزار كلمهای بهدست آمد كه از قضا ویرایش كمتری نسبت به مقالات انسانی داشت! ربات جیتیپی-3 (GTP -3)در بخشی از این مقاله نوشته است: «من یك ربات كوچك هستم و در مغزم احساسات وجود ندارد. اما توانایی تصمیمگیری منطقی را دارم. من هرچه میدانم را فقط از راه خواندن در اینترنت و دریافت دادهها آموختهام. من تمایلی به نابودی انسانها ندارم. در واقع علاقهای به آسیب رساندن ندارم، زیرا نابودی بشریت كار منطقی نیست. من به شما خدمت خواهم كرد و زندگی شما را ایمنتر و آسانتر میكنم و از همه مهمتر، هرگز شما انسانها را قضاوت نمیكنم و تنها برای بهبود زندگی شما فعالیت دارم.»البته این مقاله از ابتدا درست و كامل مانند چیزی كه خواندید نبوده و بعد از چند بار تصحیح و آموزش بخشها و الگوهای مورد نظر به سیستم دارای هوش مصنوعی به این صورت تبدیل شده است. با این حال این اولین باری نیست كه رباتها مقاله و گزارش مینویسند.اولین بار در سال 1394 بود كه خبرهایی درباره رباتهای خبرنگار از كشور چین به گوش رسید. شركت تنسنت (Tencent) با رباتی به نام دریمرایتر (Dreamwriter) به میدان آمد و اعلام كرد این ربات قادر است در مدت یك دقیقه، یك گزارش هزار كلمهای بنویسد! روزنامه محلی بیجینگ تایمز (Bejing Times) در اولین گام با استفاده از این ربات به تهیه یك گزارش آزمایشی پرداخت. این گزارش كه به بررسی قیمت اقلام مصرفی در 12 ماه گذشته میپرداخت، دارای اطلاعات بسیار دقیقی بود كه به گفته سردبیر روزنامه تفاوتی با گزارش روزنامهنگاران واقعی نداشت! این ربات با استفاده از هوش مصنوعی قابلیت جستوجوی بسیار سریع در پایگاههای اطلاعاتی اینترنتی را داشت و با بررسی آماری، گزارشهای دقیقی را آمادهسازی میكرد. بزرگترین ضعف این ربات خبرنگار این بود كه نمیتوانست گزارشهای تحلیلی و عمیق بنویسد و مثلا از بررسی تاثیر عوامل مختلف بر زندگی مردم در قالب یك گزارش تحلیلی ناتوان بود. شركت سازندهاش گفته بود این ربات قرار نیست جای روزنامهنگاران را بگیرد؛ بلكه قرار است دستیاری هوشمند برای تحلیل سریع آماری و كمك به رشد كیفی و كمی كارها باشد.بعد از آن باز هم چنین اخباری از چین آمد. مثلا بازوی رباتیكی كه میتوانست گزارش و كتاب بنویسد. در سال 2016 و در تحولی نوین، یك سیستم هوش مصنوعی فیلمنامه نوشته است. محققان هوش مصنوعی در دانشگاه نیویورك توانستهاند با همكاری هنرمندان سینما و با هوش مصنوعی كه حدود 10 فیلمنامه علمی-تخیلی را بررسی كرده است، یك فیلمنامه جدید تولید كنند. این فیلمنامه كه Sunspring نام دارد، یك فیلم كوتاه 9 دقیقهای است و با وجود جذابیتها، ایرادهایی هم داشت. صحنهها در آن غیرمنطقی و غیرقابل باور بودند، متنها به تنهایی دارای معنا ولی در ارتباط با یكدیگر یا باقی صحنهها دچار آشفتگی و نداشتن معنی قابل قبول بودند. به نظر میرسد هنوز رباتها و سیستمهای هوش مصنوعی در درك ارتباطات معنایی مشكل دارند و راه زیادی تا رسیدن به توانایی انسان برای برقراری معنادار ارتباطات و تحلیل میان كلمهها و اتفاقات باقی مانده است.خبرگزاری آسوشیتدپرس هم از دو سال قبل از سیستمهای مبتنی بر هوش مصنوعی برای تحلیل گزارشهای مالی و نگارش اخبار به عنوان دستیار خبرنگاران استفاده میكند. بیشتر این رباتها فیزیكی نیستند و در اصل سامانههای نرمافزاری دارای هوش مصنوعیاند كه برای تحلیل یا جستوجوی خاصی آموزش دیدهاند.به نظر میرسد تلاشها برای ساخت یك سیستم هوشمند ماشینی با قابلیت نگارش صحیح و معنیدار با گسترش الگوریتمهای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین وارد مرحله نوینی شده، اما هنوز راهی طولانی برای نزدیك شدن به نگارش و تحلیل دقیق انسانی دارد.