سهم نوجوانان از آنتن

به بهانه بیانیه اخیر نمایندگان مجلس، کارنامه رسانه ملی در حوزه برنامه‌سازی برای نوجوان‌ها را مرور کرده‌ایم

سهم نوجوانان از آنتن

کنترل تلویزیون در دست، شبکه‌ها را بالا و پایین می‌کردم. دیلینگ دیلینگ اخبار در کانال‌های مجازی البته ذهنم را درگیر می‌کرد. زیر چشمی یکی دو تا را که بالای صفحه گوشی آلارم می‌دادند خواندم. و این تیتر میخکوبم کرد:«درخواست جمعی از نمایندگان مجلس برای توجه به نوجوانان»با خودم گفتم چه شده که مجلس هم یاد نوجوان‌هاافتاده. نوجوان هایی که لابد چون حق رأی ندارند لازم نیست حق و حقوق و قانون خاصی هم برایشان وعظ شود. ادامه خبر بیشتر ذهنم را به خود مشغول کرد:«سهم اندک این گروه سنی از رسانه ملی». خوشحال بودم که ساکنان خانه ملت ما یاد این قشر مهم از جامعه افتاده‌اند و از طرفی در این سال‌های اخیر برنامه‌های خوبی در حوزه نوجوان روی آنتن دیده بودم و معتقد بودم گرچه وضع ایده‌آل نیست اما بهتر از گذشته است. به هرحال این بیانیه بهانه مناسبی است تا مروری بر برنامه‌سازی برای نوجوان‌ها داشته باشیم.

قصه از چه قرار است؟
به قول معروف یک فلاش بک بزنیم به سال 95 که رهبر انقلاب به موضوع مهمی درجمع فرهنگیان و معلمان اشاره کرده بودند: «صداوسیما باید با استفاده از افراد صاحب اندیشه و متخصص، یک سرفصل کاری ویژه برای آموزش‌وپرورش داشته باشد.»
مقام معظم رهبری پس از اشاره به نامه‌ یکی از دانش‌آموزان که هفته‌ پیش باایشان دیدار داشتند و گلایه‌ او از نبود برنامه‌های مناسب و تأثیرگذار برای نوجوانان دبیرستانی در صداوسیما گفتند:«باید در رسانه ملی با شیوه‌های هنرمندانه و کارشناسانه، برنامه‌هایی برای اقناع فکری، روحی، دینی و علمی جوانان تهیه شود و برنامه‌های کنونی در برخی شبکه‌ها به‌هیچ‌وجه با نیازها در این زمینه همخوانی ندارد».
حالا هفته گذشته برخی از نمایندگان مجلس با اشاره به این فرمایشات پیگیر فعالیت رسانه ملی در این خصوص شده اند. بااستناد به همین موضوع یادداشت نماینده مجلسی را می‌خوانیم که بیانیه مذکور را نوشته است.یعنی حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی نقدعلی نماینده مردم خمینی شهر در مجلس شورای اسلامی:

«هر شخصی به بیانیه مجلس مراجعه کند متوجه اهمیت دغدغه خواهد شد. ‎امروز نوجوانان نیازمند توجه جدی همگان هستند و بی‌تعارف باید گفت که واقعا ‎درخصوص نوجوانان در بخش‌های مختلفی کم کاری شده است. بیانیه مجلس خطاب به صداوسیما و دولت؛ اولین قدم خواهد بود.
‎در بیانیه جمعی از نمایندگان مجلس آمد که امروز رسانه ملی به عنوان رسانه در دسترس همگان باید توجه ویژه‌ای به نوجوانان داشته باشد، همان‌طور که حضرت آقا فرمودند. البته دولت هم باید حمایت ویژه کند. ‎شبکه‌ای نیز برای نوجوانان تأسیس شد، اما واقعا چقدر نوجوانان ما را جذب کرد؟ چقدر نوجوانان در منزل پای این شبکه می‌نشینند؟
‎اعتقاد ما این است این موضوع نیازمند بازنگری جدی در مقوله‌های مدیریتی، بودجه‌ای، طرح‌ها و برنامه‌ریزی است. انتظار داریم رسانه ملی این بیانیه خیرخواهانه را مورد توجه جدی قرار دهد. ‎گام‌های بعدی مجلس ان‌شاءا...  برداشته می‌شود و اقدامات متوقف به رسانه ملی نمی‌ماند.
‎در پایان باید اشاره کنم که سال‌هاست نوجوانان ما هدف حملات فرهنگی دشمنانند و اگر امروز از این نوجوانان عزیز و غیور حمایت نکنیم، در دنیا و آخرت باید جوابگوی کم کاری برای این قشر باشیم.»

یک لحظه تصور کن فردای روزی که کلاس ششم را تمام کردی، از خواب بیدار شوی و ببینی 23-22 ساله‌ای و همه از انتظار دارند توی یک رشته تحصیل کرده باشی و بتوانی یک شغل را به عهده بگیری و هر ماه برای خودت درآمد داشته باشی. توی جمع خانواده و کوچه و بازار و محل کار ارتباط درست 
برقرار کنی و مسؤولیت کارهایت را به عهده بگیری و ... کلا یکهو آدم بزرگ باشی. نگویید که وحشتناک نیست.خیلی هم هست!
اصلا آدم‌ها در زندگی فرصتی نیاز دارند تا خودشان را پیدا کنند.  زمانی که قرار است برای خود جهان‌بینی تعیین کنند و برای رسیدن به هدف‌های کوچک و بزرگ زندگی آموزش ببینند. حالا فرصت طلایی آدم  همین نو جوانی است و  نوجوان بودن به این معنی نیست که توانایی نداری. در نو جوانی هم زمانی که در حال یادگیری دانش و مهارت‌هاهستیم توانایی‌های زیادی داریم که اتفاقا خاص سن و این دوره از زندگی است. مثلا مطالب مختلف را راحت‌تر درک می‌کنی و سخت‌تر هم فراموشت می‌شود.یادیدگاهت درباره یک موضوع نسبت به خانواده 180درجه متفاوت است و برای علایقت تا زمانی که جان در بدن داری می‌جنگی. همان‌طور که رهبرمان فرمودند: «بسیاری از پیشرفت‌ها و موفقیت‌های کشور نتیجه نقش‌آفرینی نوجوانان و جوانان از ابتدای انقلاب اسلامی در صحنه‌های مختلف است.»

70 سال پیش بود که دولتمردان کره‌ای اولین اقدامات برای راه‌اندازی یک موج عجیب به اسم موج کره‌ای را پایه‌ریزی کردند. موجی که قرار بود با ارائه سریال‌های جذاب و موسیقی‌های دلخواه نوجوانان و مدو پوشش خاص،این طیف سنی  رادر خود غرق کند. چشم که بگردانیم می‌بینیم خدایی هم خوب موفق شده‌اند.قطعا باید برای یک جریان‌سازی بزرگ و فراگیر مخاطب هدف را خوب شناخت و الحق کره‌ای‌ها هم خوب نوجوانان را شناخته‌اند.
سری که به محتوا سریال‌های این کشور بزنیم می‌بینیم با خلق شخصیت‌های دوست داشتنی وعاشق پیشه‌هایی نایاب،داستان‌های عاطفی را ساخته‌اند که عالم را زیر و رو کنی عینش پیدا نمی‌شود و آدم را از عشق و دوست داشتن آن هم در همین دوران بلوغ نوجوانی پرتوقع می‌کند. مدیران صنعت فیلم و سرگرمی کره‌ای تمام این سال‌ها تلاش کرده‌اند تمام موانع را از راه بازنمایاندن جریان فکری و فرهنگی خود در کشور‌های مختلف مخصوصا آسیای غربی بردارند. 
آنها ‌هزینه زیادی را صرف تجهیز اینترنت برای نوجوانانی کردند که در کشورهایشان سریال و موسیقی کره‌ای عملا قابل پخش نیست و لحظه به لحظه و کاملا برخط،تنها پس از چند ساعت از انتشار موسیقی‌ها جدید یا سریال‌های روزانه،این محصولات آپلود شده و در دنیا با زیرنویس‌های مختلف دست به دست می‌شود.

امسال روی دیوار مدرسه بزرگ نوشته‌اند:«هدف آموزش و پرورش آماده کردن زمینه لازم برای رسیدن دانش آموزان به حیات طیبه است.» سرت سوت می‌کشد. باخودت زمزمه می‌کنی:« ببخشید چطوری می‌خواهند این‌کار را انجام دهند؟ یعنی چه روشی برای رسیدن به این هدف دارد.»درونت یک بهت بزرگ به‌وجود می‌آید و باخودت می‌گویی: «همین آموزش و پرورشی که من در آن درس می‌خوانم چنین هدفی دارد؟ ‌با همین برنامه‌های پرورشی تعطیل؟ با این کتاب‌هاو  محتوا ؟ باهمین معلم هایی روش تدریس‌شان اصلا معلوم نیست کارشناسی شده است یانه؟» وکلی سوال که ذهنت هم سانسورشان می‌کند و در آخر به این نتیجه می‌رسی که 12 سال در سیستم آموزشی عمر گران را می‌گذرانی که در آن دقیقا همین نوجوان است که به فراموشی سپرده شده.

پنجشنبه «نوجوانه» را که باز می‌کنی مطلبی درمورد کار فرهنگی برای نوجوان‌هادارد. این مطلب کار فرهنگی کشور کره را به عنوان یک الگو معرفی کرده: « حدود ۷۰ سال پیش موج کره‌ای برای معرفی فرهنگ کره‌ای راه‌اندازی شد. فیلم‌هاو سریال‌های کره ای با داستان‌های عاطفی و شخصیت‌های جذاب برای نوجوان طراحی می‌شوند. وزارت فرهنگ کره سه اداره موسیقی، مدولباس و کتاب‌های کمیک و انیمیشن تولید محتوا و کار می‌کنند ک به‌وسیله بودجه هنگفت دولت و حمایت مالی شرکت‌های حمایت‌کننده آنها حمایت مالی بسیار خوبی می‌شوند. مدیران فرهنگی کره هر مانعی را از راه توزیع محصولات‌شان به سراسر جهان برمی‌دارند. آنها ‌هزینه زیادی را صرف تجهیز اینترنت کردند و برای نوجوانانی که در کشورهایشان موسیقی کره‌ای را از تلویزیون و رادیو پخش نمی‌کنند موسیقی‌های پرسر وصدایشان را از یوتیوب ارسال کرد.  شرکت‌های تبلیغاتی دنیای نوجوانان را سرشار از نشانه‌هایی از محصولات فرهنگی کره‌ای کرده‌اند و .... تلاش کره‌ای‌هاالگوی خوبی است برای همه ما در ایران که برای نوجوان کار فرهنگی کنیم.»

حالا یکی هم پیدا می‌شود و لابد می‌گوید آقا یک سوزن به خودتان بزنید یک جوالدوز به مردم. ما البته منصف تر از آن هستیم که فکر می‌کنید و اگر لازم شد یخه خودمان را هم می‌گیریم. برای همین هم سراغ نوجوان‌هارفته ایم و گزارش مفصلی در صفحه آتی برایتان آورده‌ایم و هم با مدیر شبکه اختصاصی نوجوان‌هایعنی شبکه امید هم گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه خواهید خواند. ولی اتفاق نظر همه ما این است که برای قشر نوجوان تا می‌شود باید کار کرد و این البته یعنی چراغ راه روشن کردن پیش روی شما نه این‌که قرار باشد تا ته راه دست‌تان را ول نکنیم؛ که این می‌شود مصداق عدم آزادی و استقلال شما. حالا صدا و سیما به قدر وسعش چراغی روشن کرده است. چه در همین شبکه امید و چه با پخش برنامه‌های ورزشی و فیلم‌های مورد علاقه نوجوانان در سایر شبکه‌های تلویزیونی. حتی باید بپذیریم که برنامه‌های پر بیننده‌ای مثل ستاره ساز و عصر جدید هم قشر زیادی از نسل نوجوان را به خودش جلب می‌کند. از طرف دیگر صدا و سیما لااقل در حوزه مکتوب هم همین نوجوانه را راه‌اندازی کرده است که فرصتی است برای رشد اندیشه و قلم و مهارت‌های دیگر شما نوجوان‌ها. گرچه بازهم معترفیم که تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله داریم ولی می‌گوییم اینجا چراغی روشن است. کاش بقیه هم نقش‌آفرینی کنند در این حوزه.

رهبرمان فرمودند: «اگر می‌دانستید اهمیت کار برای نوجوان را همگی تمام کارهایتان را می‌گذاشتید و برای نوجوان کار می‌کردید.» کانال‌ها را که بالا پایین می‌کنی می‌شنوی که این جمله را یک کارشناس نقل می‌کند. کنجکاو می‌شوی. صبر می‌کنی یا بقیه صحبت‌هایش را بشنوی و او ادامه می‌دهد: «کار فرهنگی کار یک دستگاه و دو گروه نیست. کار فرهنگی را نمی‌توان به تنهایی انجام داد. خصوصا کار برای نوجوان. وزارتخانه‌های مختلف، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌هاهمه باید بیایند پای کار. و صد البته اول از همه برای تک تک ما از خود نوجوان گرفته تا پدر و مادرها، معلمان، هنرمندان تا نهادها و وزارتخانه‌ ها، کار برای نوجوان باید دغدغه شود. از این مهم تر تولید محصولات فرهنگی برنامه‌ریزی و تدوین روش اجرایی دقیق(سیاستگذاری) نیاز دارد. مطالعه و نگارش خوب و قوی، کار تبلیغاتی جذاب و گسترده و گروه اجرایی حرفه ای و متعهد و صد البته برای همه اینها پول به اندازه کافی تا کار فرهنگی زمین نخورد.» با خودت می‌گویی بی‌دلیل نیست که تا به‌حال محصولات فرهنگی جامعی برای نوجوان نداشته‌ایم.

اهمیت رسانه و محصولات فرهنگی برای نوجوان
یک روز عادی را با دو دوست عشق زبان کره‌ای‌تان تصور کنید.بعد از مدرسه با مترو به طرف خانه می‌روی اما آنهاسخت مشغول حفظ کردن کلمات جدید کره‌ای هستند.در فلان جا با تو خداحافظی می‌کنند تا باعجله به کلاس برسند. تو هم بعضی سریال‌های این کشور را دوست داری ولی آنها دیگر اندش را درآورده‌اند! تازه یکی‌شان یک کانال هواداران سریال‌های کره‌ای هم دارد و حسابی سرش شلوغ است یا مثلا ساعت‌هاراجع به شایعه‌های شاخداری که شبکه‌های ماهواره‌ای درباره ایران می‌گویند صحبت می‌کنند.البته حق هم دارند ها، وقتی از صبح تا شب پای فیلم‌ها و سریال‌های غربی و شرقی و شمالی و جنوبی و ترکیه‌ای باشی قطعا روی ذهنیت و زاویه دیدت تاثیر خواهد گذاشت.وآخرش به این نتیجه می‌رسی که بعضی همکلاسی‌هایت فقط جسمشان توی ایران است و فکر و روح‌شان تابعیت کشور‌های دیگر را گرفته است.