وجود زیرساخت‌های مورد نیاز برای توسعه ساخت تجهیزات دریایی کشور از یک‌سو و از سوی دیگر بدعهدی‌ها و مشکلات ناشی از وجود شرکای خارجی در حوزه نفت و گاز از جمله مهم‌ترین دلایل اهمیت خودکفایی کشور در حوزه دریایی به‌شمار می‌رود. در این میان شرکت‌های بزرگ تجهیزات دریایی کشور هر یک به نوبه خویش در تلاشند تا با بومی‌سازی فرآیندهای ساخت، کشور را از این وابستگی طولانی‌مدت و تضعیف‌کننده خارج کنند.
 طراحی و ساخت ایرانی
شرکت صدرای بوشهر در جهت رفع وابستگی کشور درحوزه کشتی‌های نفتکش، در مسیر اجرای سفارشی که از کشوری خارجی برای ساخت چهار فروند نفتکش اقیانوس‌پیما منعقد کرده است، با مهندسی معکوس فرآیند طراحی و ساخت، توانسته است ساخت دومین نفتکش غول‌پیکر با ظرفیت 113هزار تن (معادل 750هزار بشکه نفت) را براساس طراحی و ساخت مهندسان ایرانی به اتمام برساند.
مهندس صمدی، مدیرعامل شرکت صدرا در این رابطه توضیح می‌دهد: «مهندسان ایرانی توانمندی بالایی برای ساخت تجهیزات دریایی به‌روز در داخل کشور دارند. ما با تکیه بر این توانمندی، در ساخت افراماکس یک، از مشاوران خارجی در فرآیند ساخت کمک گرفتیم. همین فرصت برای به‌دست آوردن دانش‌فنی ساخت این نفتکش توسط مهندسان ایرانی کافی بود؛ در طراحی و ساخت افراماکس2 با این که این نفتکش تفاوت‌هایی در طراحی برخی قسمت‌ها بنا به سفارش کارفرما داشت، تمام مراحل طراحی و ساخت توسط مهندسان ایرانی انجام شد و اکنون افراماکس2 طی دو ماه آینده که تست‌های دریایی را نیز با موفقیت بگذراند و کارفرما نیز به تعهدات مالی‌اش عمل کند، تحویل کارفرما خواهد شد.»
وی درخصوص ویژگی‌های این نفتکش اقیانوس‌پیما به جام‌جم می‌گوید: «افراماکس2 دارای بالاترین کلاس استاندارد نفتکش داخلی و بین‌المللی است و با امکانات ناوبری روز دنیا تجهیز شده است. این شناور نفتکش با وزنی معادل 21هزار تن، طول 250، عرض 44 و ارتفاع 21متر و سرعتی معادل 15گره دریایی با فراهم آوردن شرایط مناسب اسکان پرسنل کشتی و فراهم آوردن امکانات رفاهی مورد نیاز، امکان دریانوردی شش ماه را برای پرسنل فراهم کرده است.»
صمدی درخصوص اهمیت تولید این نوع نفتکش در کشور می‌افزاید: «نفتکش‌ها ظرفیت‌های متفاوتی دارند و براساس میزان ظرفیت خود کلاس‌بندی می‌شوند. ظرفیت 750هزار تا یک میلیون بشکه در میان ظرفیت‌های نفتکش‌ها هم در بازار داخلی و هم در بازارهای بین‌المللی خواهان بیشتری دارد. زیرا در بیشتر بنادر می‌تواند پهلو بگیرد و امکان بارگیری و تخلیه آن در بیشتر بنادر فراهم است. به همین جهت توسعه دانش‌فنی برای این نوع از نفتکش‌های اقیانوس‌پیما علاوه بر امکان رفع نیازهای داخلی، می‌تواند در رونق صادرات تجهیزات دریایی مؤثر باشد.»
 خودمان مانع رونق تولید نشویم
صمدی مهم‌ترین چالش تولید نفتکش در داخل کشور را قوانین دست‌وپاگیر واردات قطعات مورد نیاز می‌داند و به جام‌جم می‌گوید: «برای ساخت تجهیزات دریایی براساس استانداردهای بین‌المللی باید حتما از تجهیزات دارای استانداردهای مورد نیاز استفاده شود. بنابراین ما برای ساخت نفتکش‌های خود به‌دلیل رعایت استانداردهای مورد تقاضا از سوی خریدار، ناچار به واردات برخی قطعات از شرکت‌های تولیدکننده بین‌المللی هستیم. اصلی‌ترین گلوگاه ما در فرآیند طراحی و ساخت این نفتکش‌ها، واردات این قطعات و ترخیص‌شان از گمرک بود. این فرآیند به‌قدری سخت و طولانی و پیچیده است که باید از آن به‌عنوان مانع تولید یاد شود.»
مدیرعامل شرکت صدرا با اشاره به فراگیر بودن این معضل در حوزه تولید کشور می‌افزاید: «مشکلات واردات مانعی بر سر راه تمام تولیدکنندگانی است که نیازمند واردات مواد اولیه یا قطعاتی از خارج کشور هستند. این موضوع نیاز جدی به اصلاح و بازنگری در قوانین گمرکی دارد تا تولیدکننده دسترسی مناسبی به کالا و قطعات مورد نیازش داشته باشد. قطعا رونق تولید داخلی، زمینه‌ساز ایجاد فرصت‌های شغلی در داخل کشور خواهد بود.»
 تحریم هایشان کارگر نشد!
مدیرعامل شرکت کشتی‌سازی صدرا، در پاسخ به پرسش جام‌جم درخصوص مشکلات ناشی از تحریم‌ها در مسیر تولید محصولات این شرکت بیان می‌کند: «در مقایسه با مشکلاتی که با آنها در واردات قطعات مورد نیاز روبه‌رو شدیم، واقعا می‌توانم بگویم تحریم‌ها اثر چندانی بر فعالیت ما نداشته است.» صمدی می‌افزاید: «طرحی که برای ساخت 10 سکوی پارس جنوبی داشتیم دقیقا در بدترین شراط تحریم انجام شد و با این حال توانستیم تمام قطعات با فناوری پیشرفته مورد نیاز برای ساخت سکوها را بدون مشکلی تأمین کنیم. حتی قطعات مورد نیاز دومین اقیانوس‌پیمای افراماکس نیز در شرایط تحریم تأمین شده است. اما پس از تهیه کالا، قطعات ما در مدت زمان‌های طولانی یک تا دو سال و حتی در برخی موارد بیشتر در گمرک باقی می‌ماند و این به‌شدت بیشتر از شرایط متأثر از تحریم کار ما را تحت‌تأثیر قرار می‌داد.»
وی درخصوص میزان قطعات وارداتی در تولید این نفتکش توضیح می‌دهد: «از آنجا که کارفرمای نفتکش‌های افراماکس خارجی است، ملاحظات سختگیرانه‌تری درخصوص قطعات و لوازم به کار رفته در آن لحاظ شد. به همین دلیل در پروژه ساخت افراماکس2، تمام فرآیند طراحی و ساخت توسط مهندسان ایرانی انجام شد اما 70درصد قطعات از شرکت‌های خارجی و 30درصد آن در داخل کشور تأمین شد.» به گفته صمدی ورق‌های مورد استفاده، رنگ مورد نیاز و الکترودهای مورد استفاده در ساخت نفتکش ازجمله بخش‌های کاملا ایرانی این نفتکش هستند.
 در انتظار دریافت تأیید دریانوردی
از مدیرعامل شرکت صدرا درخصوص گواهینامه‌ها و استانداردهای بین‌المللی که برای فروش چنین تجهیزات استراتژیکی به طرف خارجی مورد نیاز است، پرسیدیم. وی در پاسخ توضیح داد: «اساسا ساخت تجهیزات دریانوردی استانداردهای بین‌المللی ویژه‌ای (که درخصوص شناورها با نام کلاس شناخته می‌شود) دارد که باید در تمامی مراحل ساخت مدنظر قرار گرفته شود؛ در نتیجه خریدار در چنین پروژه‌های مهمی مهندسان بازرس بین‌المللی‌ای را مشخص می‌کند که حتی در جزئی‌ترین مراحل ساخت از ابتدای برش ورق‌های بدنه تا آخرین مرحله ساخت حضور داشته باشند و روند انجام کار در هر مرحله را تأیید کنند.»
صمدی در ادامه می‌افزاید: «در این پروژه برای رفع مشکلات ناشی از تحریم‌ها برای حضور بازرسان بین‌المللی، مهندسان ایرانی را به خریدار معرفی کردیم که خوشبختانه مورد تأیید قرار گرفتند و تمام مراحل ساخت و تکمیل این شناور اقیانوس‌پیما تحت بازرسی این بازرسان انجام شد و از سوی خریدار نیز مورد تأیید قرار گرفت و کلاس مورد نظر را دریافت کرد.»
برای نهایی شدن مراحل تست و بررسی این نفتکش اقیانوس‌پیما، ظرف دو ماه آتی تست‌های دریانوردی آن انجام خواهد شد. صمدی در این رابطه توضیح می‌دهد: «اطمینان داریم که این نفتکش از مرحله تست دریانوردی نیز سربلند بیرون خواهد آمد و با بالاترین سطح استاندارد بین‌المللی دریانوردی تحویل خریدار خواهد شد. نفتکش اول نیز این مراحل را با بالاترین درجه استاندارد گذرانده است و این نمونه دوم به‌مراتب از نمونه اول عملکرد بهتری خواهد داشت.»
 همکاری تولیدکنندگان برای رفع نیاز ناوگان دریایی
با توجه به نفتخیز بودن کشور ما، نفتکش‌ها از جمله تجهیزات استراتژیک برای کشور به شمار می‌روند. صمدی در خصوص میزان نیاز کشور به خریداری نفتکش‌های جدید توضیح می‌دهد: «میزان نیاز کشور به نفتکش‌ها در سال در حجمی نیست که توان تأمین آن در کشور وجود نداشته باشد. اگر فرض بگیریم سالانه دو تا پنج فروند نفتکش در کشور مورد نیاز باشد، در کنار صدرا شرکت‌های کشتی‌سازی دیگری نیز در کشور مشغول فعالیت هستند که بتوان با هم‌افزایی و همکاری این نیاز را در کشور برآورده کرد.»
صمدی در مورد استقبال نهادهای دولتی مانند وزارت نفت و شرکت ملی نفتکش از بومی‌سازی این اقیانوس‌پیمای غول‌پیکر به جام‌جم می‌گوید: «در حال حاضر با استقبال خوبی از سوی نهادهای دولتی روبه‌رو شده‌ایم و حتی درخواست خرید همین افراماکس2 را نیز داشتیم، ولی بر اساس تعهدات به مشتری خارجی علاوه بر این فروند که به‌زودی آماده تحویل می‌شود، دو فروند دیگر نیز باید تحویل دهیم.»
وی در خصوص زمان تحویل دو فروند نفتکش دیگر به مشتری خارجی می‌گوید: «ظرفیت تولید ما در صدرا براساس امکاناتی که داریم، سالی یک نفتکش است. اما جدا از این موضوع تحویل منوط به انجام تعهدات مالی مشتری نیز خواهد بود. در مورد دو فروند نفتکش اول و دوم ما دقیقا توانستیم بر اساس تعهدات خود سفارش را آماده تحویل کنیم. اما شرایط تحریم خریدار را با مشکلاتی برای انتقال ارز به کشور برای تحویل افراماکس2 روبه‌رو کرده است که امیدواریم هرچه زودتر راهکاری برای رفع این مشکل پیدا شود.»