«ایران» برای ایران

گزارشی از پشت صحنه مسابقه «ایران» شبکه یک و گفت‌و‌گو با تهیه‌کننده، تدوینگر و مجری مسابقه

«ایران» برای ایران

آیا تا به‌حال با خودتان فکر کرده‌اید که چقدر ایران را می‌شناسید؟ یا این‌که اگر یک غیر‌ایرانی سوالاتی را درباره کشورتان از شما بپرسد، می‌توانید به همه پرسش‌هایش پاسخ بدهید؟ خب اگر پاسختان به این دو سوال منفی است یا ذهنتان درگیر شد، می‌توانید با تماشای مسابقه «ایران» شبکه یک شناخت بیشتری از کشور زیبا و عزیزمان پیدا کنید؛ نخستین مسابقه تلویزیونی که تمام سوالاتش درباره ایران است. البته این مسابقه جذاب و پرتعلیق اسفند سال گذشته با اجرای سام درخشانی روی آنتن رفت و فصل جدید آن هم مدتی است با اجرای سعید شیخ‌زاده پخش می‌شود و کلی هم از سراسر ایران طرفدار پیدا کرده. مسابقه‌ای که ورود به آن نه شرایط سنی دارد و نه محدودیت و موانع دیگری. فقط با پاسخ به پرسش‌هایی که در اپلیکیشن همین برنامه وجود دارد، می‌توانید به همراه خانواده، دوست یا هر‌کدام از عزیزانتان یک گروه تشکیل داده و اطلاعات خود را در این رقابت محک بزنید؛ ضمن این‌که اطلاعاتی که در این مسابقه به مخاطب داده می‌شود حتی می‌تواند برای بچه‌های دانش‌آموز که به‌دلیل کرونا از مدرسه و فضای آموزشی فاصله گرفته‌اند هم مفید باشد. به همین دلیل به پشت صحنه این برنامه رفتیم و گزارشی از روند تولید مسابقه تهیه کردیم و با هاشم رضایت تهیه‌کننده، سعید شیخ‌زاده مجری و امیر صمصامی تدوینگر آن گفت‌و‌گو کردیم که در ادامه می‌خوانید:

نورپردازی خاص و دقیق
در انتهای سوله دکور مسابقه زده شده و چند‌ دقیقه‌ای به ساعت 15 مانده که ضبط مسابقه اول آغاز شده است. مسابقه با چند دوربین که در نقاط مختلف استودیو قرار دارد، همچنین یک کرین و یک دوربین روی سقف تصویربرداری می‌شود. نکته جالب همین دوربین روی سقف است که روی یک ریل قرار دارد و با صدای بلندی به اطراف حرکت می‌کند و از بالا کف دکور که سوالات روی آن نقش می‌بندد و شرکت‌کننده‌ها را می‌گیرد. کنار یکی از فیلمبردارها نیز نمایشگری قرار دارد که سوالات را می‌توان از طریق آن دید. متاسفانه کرونا باعث شده تا مسابقه بدون تماشاچی ضبط شود. اما مقابل دکور و پشت دوربین‌ها فضایی برای همراهان شرکت‌کننده‌ها قرار دارد که با ماسک و فاصله از هم روی صندلی‌ها نشسته‌اند.
تهیه‌کننده هم مدام به استودیو می‌آید و همه‌چیز را نظارت می‌کند. گوشه‌ای از سوله هم میز نور قرار دارد. اتفاقا یکی از ویژگی‌های این مسابقه نورپردازی آن است که با پاسخ اشتباه یا درست شرکت‌کننده‌ها نور و رنگ آن تغییر می‌کند و به همین دلیل یکی دو نفر پشت میز نشسته‌اند و حواس‌شان کاملا به مسابقه است. فقدان تماشاچی‌ها باعث شده که در مواقع لزوم عوامل پشت دوربین، شرکت‌کننده‌ها را تشویق کنند. دو گروه آبی و صورتی در جایگاه خود ایستاده‌اند و همراهان و خانواده‌هایشان هم مقابل آنها در جایگاهی که در نظر گرفته شده نشسته‌اند.
در بین آنها دو دختربچه شش، هفت ساله هم هست که با هیجان بسیاری مسابقه را دنبال می‌کنند و زمانی که کار به تشویق شرکت‌کننده‌ها می‌رسد، با شور و هیجان بسیاری از جای خود بلند شده و با اشتیاق دست می‌زنند. مسابقه در جریان است و از هر گروه یک نفر حذف می‌شود و به اتاق تولید می‌رود و از آنجا مسابقه را پیگیری می‌کند. جالب این‌که صدای فریاد و تشویق‌هایشان هم از آن اتاق قابل شنیدن است. یکی از نکات قابل توجه این مسابقه این است که هر کدام از شرکت‌کننده‌ها بعد از معرفی خودشان توضیح مختصر و کوتاهی از شهر و زادگاه‌شان می‌دهند. حتی افراد تهرانی درباره یکی از نقاط دیدنی شهر سخن می‌گویند.


بازار داغ عکس و سلفی
مسابقه همچنان ادامه دارد. مدیر صحنه که دختر جوانی است، در خلال مسابقه از شرکت‌کننده‌ها می‌خواهد که با صدای بلند و رسا خودشان را معرفی کرده و صحبت کنند. یکی دیگر از ویژگی‌های این مسابقه این است که همه اتفاقات در کف دکور می‌افتد. برخلاف مسابقه‌های دیگر که همه چیز در یک وال‌ال‌ای‌دی پشت مجری به نمایش در‌می‌آید، در این مسابقه ال‌ای‌دی در کف دکور طراحی شده که همه اتفاقات در آنجا می‌افتد. بین ضبط مسابقه دقایقی به مجری و شرکت‌کننده‌ها و گروه سازنده استراحت داده می‌شود که در این فاصله بخش‌های پشت صحنه ضبط می‌شود. بعد از دقایقی جوانی به سمت مجری آمده و به صورت او فون‌گریم می‌زند و یقه‌اش را مرتب می‌کند. ضبط آغاز می‌شود، اما یکباره کارگردان کات می‌دهد. دوربین روی سقف از حرکت ایستاده و یک کابل مانع از حرکت آن می‌شود. آن را پایین می‌کشند و یک نفر روی صندلی رفته و کابل را آزاد می‌کند. مسابقه به جریان می‌افتد و رقابت پس از دقایقی به پایان می‌رسد. نکته جالب این‌که جایزه مسابقه کمک هزینه‌ای برای ایرانگردی است که به گروه برنده اهدا می‌شود.
به گفته یکی از عوامل، هر روز دو برنامه ضبط می‌شود. بنابراین ضبط مسابقه اول تمام شده و با توجه به محدودیت‌های ترافیکی کرونا گروه در تلاش است تا مسابقه دوم را ضبط کند و تا پیش از ساعت 21 همه بتوانند به خانه‌هایشان بازگردند. بازار عکس و سلفی داغ می‌شود و شرکت‌کننده‌ها و همراهانشان از مجری می‌خواهند با او عکس بگیرند. تهیه‌کننده هم که نگران کروناست، مدام از آنها می‌خواهد که هنگام عکس فاصله‌شان را با مجری حفظ کنند. شرکت‌کننده‌های مسابقه دوم هم از راه رسیده و هر دو گروه به انتظار نشسته‌اند. البته با دیدن سعید شیخ‌زاده از اتاق‌ها بیرون آمده و علاقه‌مند به عکس گرفتن با او می‌شوند.


غافلگیری با تولد بازی
پس از گرفتن عکس و سلفی با مجری و گفت‌و‌گوی ما با او، شیخ‌زاده در اتاق استراحت می‌کند. غافل از این‌که گروه برایش نقشه تولد کشیده‌اند و می‌خواهند او را غافلگیر کنند. بنابراین قبل از این‌که ضبط مسابقه دوم آغاز شود، از شرکت‌کننده‌ها و همراهانشان می‌خواهند که در اتاق‌های جداگانه منتظر بمانند و آماده رقابت شوند. در این میان بچه‌های صحنه میز کوچکی را در مرکز دکور قرار می‌دهند و کیک تولد مجری را روی آن می‌گذارند. تهیه‌کننده هم مجری را به بهانه آغاز ضبط برنامه تا استودیو همراهی کرده و یکباره شیخ‌زاده با کیک تولد و تشویق همکارانش مواجه می‌شود و هم غافلگیر شده و هم خوشحال می‌شود. با توجه به کرونا عوامل با فاصله و با ماسک کنار مجری به نوبت می‌ایستند و با او عکس یادگاری می‌گیرند. تهیه‌کننده به ساعت مچی‌اش نگاه می‌کند و از عوامل می‌خواهد که هر چه سریع‌تر ضبط برنامه بعدی را آغاز کنند. کیک به یکی از اتاق‌ها منتقل شده و تعدادی از عوامل صحنه را برای ضبط مسابقه آماده می‌کنند و ما نیز پس از تولد بازی لوکیشن را ترک می‌کنیم.


کار هنری روح دارد
فرقی نمی‌کند فیلم باشد، سریال یا برنامه. تدوین، سرنوشت خیلی از پروژه‌ها را می‌تواند تغییر دهد. امیر صمصامی، تدوینگر این برنامه است که در خصوص ویژگی‌های تدوین این برنامه و این‌که کار با تعداد بالای دوربین چقدر می‌تواند تدوین را سخت و پیچیده‌تر کند برایمان می‌گوید: ما سه برنامه تلویزیونی داریم که هوشمند هستند. بدین معنا که صدا، نور و رایانه به صورت هوشمند عمل می‌کنند. یعنی اگر هرکدام از آنها غلط عمل کند، بخش‌های دیگر پیام هشدار می‌دهند. همان‌طور که گفتم فقط سه برنامه در تلویزیون داریم که این اتفاق در آنها رخ می‌دهد. «ایران»، «عصر جدید» و «شوتبال». چون این کار هزینه‌بر بوده و ممکن است هر تهیه‌کننده‌ای نپذیرد که از سیستم هوشمند استفاده کند. ضمن این‌که تعداد افرادی که بلد باشند با این سیستم هوشمند کار کنند و متخصص باشند هم در ایران محدود است و به چند نفر خلاصه می‌شود. ما در «برنده‌باش» هم از این سیستم استفاده می‌کردیم و این هوشمندی آقای رضایت را می‌رساند که از سیستم هوشمند استفاده کرده و افراد متخصص را در این زمینه دعوت کرده است، چون سایر برنامه‌ها در تدوین صداگذاری می‌شود. نکته دیگر این‌که ما در این مسابقه هشت دوربین داریم که همه آنها ضبط می‌کنند و به همین دلیل کار از ابتدا تدوین می‌شود. شاید بیننده‌ها از اتفاقات پشت دوربین و مسائل فنی باخبر نباشند اما فکر می‌کنم هر کار هنری روح دارد. وقتی بیننده با کاری حالش خوب است و با تماشای آن احساس آرامش پیدا می‌کند، آن برنامه قطعا پربیننده می‌شود. به همین خاطر است که حس و حال همه افرادی که در پشت صحنه کار می‌کنند خوب است و می‌توانند این آرامش را به آن سوی دوربین هم منتقل کنند.


«ایران» کجاست؟
بزرگراه فتح را که به سمت غرب طی کنید، به مجتمع شهید حدادی می‌رسید که گروه تولید مسابقه «ایران» از سال گذشته در این مجتمع مستقر شده‌اند و ضبط مسابقه را در این مکان پیگیری می‌کنند. البته پیش از ورود باید با نگهبانی حتما هماهنگ شده باشید و بعد از تایید، آنها شما را به سوله A1 راهنمایی می‌کنند که در انتهای محوطه قرار دارد و لوگوی دو‌رنگ صورتی‌آبی‌ «ایران» مقابل سوله نظرتان را قطعا جلب خواهد کرد. البته پیش از این‌که این لوگو مورد توجه‌تان قرار بگیرد، خودروهای صفر و پلاک نشده پارکینگ محوطه نظرتان را جلب خواهد کرد. وارد که می‌شوید، با فرش قرمزی که دو طرفش با پرچم ایران مزین شده رو‌به‌رو می‌شوید. سمت راست یک نقشه بزرگی از ایران روی دیوار نصب شده و سمت چپ چهار نقشه ایران شامل نقشه پراکندگی جانوری ایران، مردم‌شناسی ایران، کشاورزی و دامپروری ایران و منابع آب ایران است. دو‌طرف سوله را اتاق‌های بسیاری احاطه کرده که هر‌کدام متعلق به بخشی از مسابقه است؛ از جمله اتاق تهیه‌کننده، گریم، اتاق فکر، اتاق برنامه‌ریزی و هماهنگی، تدوین و دو اتاق هم برای گروه صورتی و گروه آبی در‌نظر گرفته شده است. عنوان یکی از آنها هم «اتاق تولید» است که در آن بازنده‌ها مسابقه را از طریق یک مونیتور دنبال می‌کنند.
همچنین بخش‌هایی از پشت‌صحنه را در آن اتاق ضبط می‌کنند. سری به اتاق تدوین هم می‌زنیم که تدوینگر مقابل چند مونیتور نشسته و با آرامش در حال کار است. سرکی هم به اتاق تهیه‌کننده می‌کشیم که بسیار مرتب است و هاشم رضایت، تهیه‌کننده سخت مشغول کار است. کنار اتاق تهیه‌کننده اتاق vip قرار دارد که رگال لباس‌های مجری در آن قرار دارد و ما نیز گفت‌و‌گویمان با سعید شیخ زاده را در این اتاق انجام دادیم. چیزی که باعث کنجکاوی هر فردی است که وارد این سوله می‌شود، رنگ اتاق‌ها و دیوارهاست که تلفیقی از آبی و صورتی و رنگ لوگوی مسابقه «ایران» است. وقتی از تهیه کننده سوال می‌کنیم چرا به جای صورتی از رنگ قرمز استفاده نکردید می‌گوید نمی‌خواستیم درگیر حواشی قرمز و آبی فوتبال شویم.



«ایران» مسابقه شریفی است
سعید شیخ‌زاده را بیشتر به عنوان دوبلور می‌شناسیم. به‌خصوص به عنوان صداپیشه پیتر پارکر در سری فیلم‌های «مرد عنکبوتی»؛ البته تجربه بازیگری و اجرا هم دارد. ازجمله مسابقه «نمابه‌نما» و... . او مدتی است که اجرای فصل جدید مسابقه «ایران» را بر عهده دارد که در گفت‌وگو با جام‌جم درباره این تجربه نکاتی را بیان کرد:
 شما پیش از این هم تجربه اجرای برنامه و مسابقه را داشتید. با این حال از ویژگی‌های اجرای این مسابقه برایمان بگویید.
هر برنامه برای من یک تجربه جدید است. «ایران» هم فرم و شکل جدیدی دارد. به‌خصوص در بین مسابقاتی که تا به حال در تلویزیون ساخته شده است. به تعبیری هم مدرن است و هم سنتی.
پیش از این‌که مجری «ایران» شوید، زمانی که سام درخشانی مجری آن بود بیننده مسابقه بودید؟
خوشبختانه این شانس را داشتم که پیش از اجرا مسابقه را دیده بودم و با محتوا و ساختار آن آشنایی داشتم. تجربیاتی هم که در برنامه‌ها و مسابقات دیگر داشتم در اجرای هر چه بهتر این مسابقه به کمکم آمد؛ البته مهم‌ترین اصل در «ایران» شرکت‌کننده‌ها هستند. اصولا تلویزیون هم به همین دلیل مسابقه تولید می‌کند که بیننده با دیدنش هیجان‌زده شود و در عین این‌که از تماشای آن لذت می‌برد و اوقات فراغتش را پر می‌کند، نکاتی را هم یاد بگیرد.
در «ایران» هم شرکت‌کننده‌ها حکم بازیگران را دارند که مخاطب با آنها صمیمی می‌شود و دوست دارد تیم مورد علاقه‌اش برنده شود. بنابراین اول باید شناختی از شرکت‌کننده به بیننده بدهی که چنین احساسی را داشته باشد. سعی کردم این کار را انجام بدهم. یعنی مهم‌تر از هر چیزی تلاش کردم شناسنامه‌ای از شرکت‌کننده به بیننده بدهم و آنها را به مخاطب معرفی کنم.
 چقدر خودتان از ایران شناخت داشتید و برای ورود به این مسابقه در مورد کشورمان مطالعه کردید تا بتوانید به عنوان مجری در کار مسلط باشید؟
شناخت و مطالعه داشتم، اما مهم‌ترین ویژگی این مسابقه به این برمی‌گردد که سوالات آن تنها مختص به ایران است. پیش از این هم مسابقه اجرا کردم و می‌دانم که سوال‌ها را معمولا از اینترنت پیدا می‌کنند، اما «ایران» اتاق فکر و طراح سوال دارد. به همین دلیل با سوال‌های جدید و تازه روبه‌رو هستیم. من هم پیش از مسابقه سوال‌ها را مطالعه و سعی می‌کنم در آن زمینه اطلاعاتی داشته باشم.
 با این حساب پس به نسبت گذشته اطلاعات بیشتری درباره ایران پیدا کرده‌اید و به داشته‌هایتان افزوده شده؟
صددرصد.
 در طول مسابقه آیا پیش‌آمده با سوال‌هایی مواجه شوید که از قبل نسبت به آن شناختی نداشتید و پاسخ‌هایشان شگفت‌زده‌تان کند؟
بله، خیلی از سوال‌ها شگفت‌زده‌ام کرده. سوال‌هایی که پیش از این در آن زمینه اطلاعاتی نداشتم. یکی از مهم‌ترین نکاتی که باعث شده «ایران» را دوست داشته باشم همین مساله است. گاهی برای خودم هم سوال‌ها تازگی دارد و منتظرم پاسخش را بدانم و به نوعی اطلاعات خودم را محک می‌زنم.
 می‌توانید مثال بزنید آن سوال در چه زمینه‌ای بوده؟
من به تاریخ و جغرافیای ایران بسیار علاقه‌مند هستم. ضمن این‌که معتقدم «ایران» خیلی مسابقه شریفی است. چون قرار نیست یک ساعت وقت بیننده را بگیریم که فقط آنتن را پر کرده باشیم و قرار است برای مهم‌ترین هدف این مسابقه، یعنی شناخت هر چه بهتر ایران قدم مثبتی برداریم که فکر می‌کنم تا به امروز برداشته‌ایم.
 معمولا یک مجری ویترین هر برنامه است. در برخوردهایی که با مردم دارید یا در فضای مجازی، چقدر تأثیر مسابقه را روی مردم می‌بینید؟ و این‌که با رفتن سام درخشانی چقدر مخاطبان شما را به عنوان مجری این مسابقه پذیرفته‌اند؟
من دنبال جمع کردن فالوور نیستم و همین که هرکسی مسابقه را در این مدت تماشا کرده وقتی با من برخورد می‌کند لبخند می‌زند برایم کافی است. این یعنی توانسته‌ام رضایت‌شان را جلب کنم. به نظرم تأثیر همین است. این‌که بیننده و شرکت‌کننده حالش خوب است و وقتی من را می‌بیند لبخند می‌زند، یعنی سعید شیخ‌زاده را به‌عنوان مجری این مسابقه پذیرفته و با من احساس صمیمیت می‌کند. خوشبختانه مردم به من همیشه لطف دارند و درباره مسابقه نیز نظرات خوبی می‌دهند و می‌گویند که از مسابقه و اجرای من انرژی می‌گیرند. همان‌طور که حال من در این مسابقه خوب است و از حضور در کنار این شرکت‌کننده‌ها انرژی می‌گیرم.
 اجرای این مسابقه باعث نشده از دوبله فاصله بگیرید؟
نه. سعی می‌کنم هر دو را به موازات هم‌پیش ببرم. البته روزهایی که ضبط نداریم به کار دوبله می‌پردازم. دوست ندارم همزمان تمرکزم روی دو کار باشد و نتوانم به‌درستی هر دو را انجام بدهم.