همان‌طور که می‌دانید تشنج به ‌معنی تحریک الکتریکی وسیع و غیر‌طبیعی سلول‌های مغز است. علت‌های مختلفی می‌تواند سبب بروز تشنج شود و برای درمان تشنج طبیعتا دانستن علت آن لازم است. بسته به سن بیمار و علائم همراه با تشنج، روند تشخیص متفاوت خواهد بود.
شاید بتوان گفت اولین اقدام در بررسی تشخیصی علت تشنج، اخذ شرح‌حال از بیمار و خانواده در مورد سوابق تشنج یا سایر بیماری‌های مغزی مرتبط در او و اقوام نزدیک است.
گاهی گرفتن نوار مغزی می‌تواند تحریک‌های الکتریکی کوچک در نقاط مختلف مغز را نشان داده و به تشخیص محل آغاز تشنج و علت آن کمک کند. همین‌طور نوار مغزی می‌تواند میزان پاسخ‌دهی به داروهای ضد تشنج را به ما نشان دهد.
وجود تحریک‌های الکتریکی کوچک در نوار مغزی فرد به ‌معنی مستعد بودن او برای بروز تشنج است و در واقع این بیمار لازم است درمان ضدتشنج خود را به‌طور جدی‌تر یا حتی با داروی بیشتر
ادامه دهد.
انجام تصویربرداری‌های مختلف مغزی می‌تواند در کشف گروهی از علل تشنج کمک کند؛ مثلا تومورهای مغزی، خونریزی مغزی، کیست‌ها، ضایعات عروقی و اختلالات مادرزادی مغز همه می‌تواند در تصویربرداری با ام‌آرآی تشخیص داده شود.
گاهی بدون وجود ضایعه مشخصی در مغز تشنج رخ می‌دهد که معمولا علت آن مشکلات داخلی است. به‌هم‌خوردن تعادل الکترولیتی در خون، عفونت مغزی، مراحل پیشرفته نارسایی کلیوی و نارسایی کبدی و بسیاری دیگر از بیماری‌های داخلی می‌توانند تعادل یون‌ها و پروتئین‌های مغز و مایع مغزی نخاعی را به‌هم‌زده و سبب تحریک الکتریکی غیرطبیعی در سلول‌های مغزی و بروز تشنج شوند.
تشنج همراه با تب بدون وجود ضایعه مشخصی در مغز، ویژگی بیماری خاصی است که به آن تب و تشنج می‌گویند و تقریبا فقط در کودکان کم‌سن‌وسال و شیرخواران مشاهده شده و معمولا تکرار نمی‌شود.
به این ترتیب همان‌طور که ملاحظه می‌کنید علل بسیار زیادی می‌توانند سبب بروز تشنج شوند. بررسی عامل مؤثر در بروز تشنج نیازمند انجام آزمایش‌ها، تصویربرداری‌ها و نوار مغزی است.