نظر به درد دیگران
سوزان سانتاگ در کتاب خواندنی «نظر به درد دیگران» سوال میکند چه اتفاقی افتاده که چنین تصاویر تکاندهندهای به اخبار روزمره کنونی تبدیل شده؟ اصلا چه
بر سر احساسات ما آمدهاست؟ عکسهایی که زمانی میتوانست باعث به راهافتادن یک حرکت جمعی شود و نظر حکومتها را در رابطه با جنگ تغییر دهد، اکنون چرا دیگر واکنشی برنمیانگیزد؟
هر چه شبکههای اجتماعی گستردهتر میشود، این اتفاقات روزمرهتر شدهاست. منزلت مرگ پایین میآید و فلاکت موجود توسط شهروندان پذیرفته میشود. هرقدر هولناکی این ماجرا برای افراد درگیر تکاندهنده و تراژیک است برای بینندگان اما «یک اتفاق ساده» محسوب میشود. چرا که تکرار و توالی یک اتفاق از اهمیت آن میکاهد و مخاطب را به یک کوری آزاردهندهاحساسی میرساند. با همه این شرایط اما باز انتشار تصویری از یک واقعهای پرتکرار احساسات بینندگانش را به بازی میگیرد، واقعیت تصویر در عین سادگی عکس را از یک اتفاق ساده به موضوعی مهم ارتقا میدهد. حتما جادوی این هنر است که با توجه توالی این تصاویر همچنان میتواند موثر باشد، دیده شود و واکنش برانگیزد. در طول یک ماهه اخیر تصاویر بسیاری از اتفاقات افغانستان دست به دست میشود، روزنامههای پرتیراژ جهان، عکس یک خودشان را به این منطقه از خاورمیانه اختصاص میدهند و احتمالا مخاطبانشان را مجبور میکنند درباره ناچار بودن این مردمان سری به تاسف تکان دهند. در میان همه این تصاویر اما یک عکس به درستی بیشتر دیده شد. مردی افغان که کودک خردسالش را در آغوش گرفته و کولهپشتی آوارگیاش را به پشت بسته و زیر باران فرودگاه کابل حیران و مستاصل راه میرود. عکسی که روایت بیخانمانی چند نسل از مردمان این سرزمین را یکجا در دل خود دارد. چرا این عکس از تمام عکسهای مشابهش متفاوتتر جلوه میکند؟ کم نبوده عکسهایی که روایت مهاجرانی بوده که جان عزیزشان را در موجهای خروشان دریاها جا گذاشتهاند، این عکس چه حکایتی در پس و پشت خود نهان دارد که چنین آشوب به دل بینندهاش میاندازد؟ سیفا... صمدیان - عکاس و مستندساز - معتقد است «تاثیرگذاری عاطفی و قدرت خبری بالا»ی این تصویر است که آن را به یکی از تکاندهندهترین تصاویر از خیل بیشمار پناهجویان امروز جهان تبدیل کردهاست. جالب اینکه این عکس متعلق به رسانهای با عنوان «ای ان آی» است اما اسمی از عکاس در رسانه موردنظر ذکر نشدهاست. همین ناشناسی عکاس هم شاید بخشی از جذابیت عکس باشد. هر بیننده این عکس میتواند خالق آن باشد!