چند نکته درباره صنعت اسباب‌بازی
حسین سلطانی کارشناس کودک و اسباب‌بازی
اسباب‌بازی در بیشتر جاهای دنیا صنعت محسوب می‌شود و یکی از پول‌سازترین صنایع دنیاست که سرمایه‌گذاری در آن خیلی هم زودبازده است. اما متاسفانه در کشور ما یک اسباب‌بازی فروش باید از اتحادیه خرازی‌ها مجوز بگیرد. تولیدکننده‌های اسباب‌بازی هم باید از اتحادیه‌های نایلون و پلاستیک مجوز بگیرند. این معنایش این است که اسباب‌بازی خیلی در کشور ما جدی گرفته نشده است و اتحادیه‌ای ندارد. البته سال‌هاست درباره آن صحبت می‌شود اما هنوز اتفاقی نیفتاده است.
سرانه مصرف اسباب‌بازی در ایران بنا به آماری که حدودا یک سال پیش منتشر شد، هشت دلار است. یعنی اگر میانگین بگیریم در شهرهای بزرگ و کوچک و روستاها، به طور متوسط هزینه مصرف اسباب‌بازی یک کودک در یک سال هشت دلار می‌شود. در حالی که میانگین آمار جهانی 40دلار اعلام شد. متوسط سرانه مصرف در آمریکا هم 350دلار است و در خیلی از کشورهای اروپایی نزدیک به 280دلار. با توجه به نوسات دلار در کشور ما این عدد الان کمتر از هشت دلار است. این مشکلات ناشی از ناآگاهی در جامعه ما است. چه در مردم چه در بخش‌های دولتی. در صورتی‌که دانش روز دنیا به این رسیده که اسباب‌بازی‌های هدفمند و آموزشی می‌توانند جنبه‌های بسیار مثبتی برای کودکان داشته باشند و مسیر زندگی آنها را هدایت کنند؛ چه از لحاظ آموزشی، چه از لحاظ نبوغ و توسعه خلاقیت کودکان.
یکی از چیزهایی که خانواده‌ها باید بدانند استفاده نکردن از اسباب‌بازی‌های مخرب است. یعنی چیزهایی که به سلامت جسم و روان بچه‌ها آسیب می‌زند. مثل خیلی از بازی‌ها که روحیه جنگ‌طلبی را در بچه‌ها تشدید می‌کند، مثلا تفنگ یا بعضی از بازی‌های رایانه‌ای. بعضی از این بازی‌ها البته جنبه آموزشی و سازنده دارد و بعضی جنبه تخریبی. ما نمی‌توانیم تمام بازی‌های رایانه‌ای را نفی کنیم. چون دنیا به سرعت در حال پیشرفت است و بچه‌ها باید با فناوری و چیزهای جدیدی که به وجود می‌آید آشنا باشند، از طرف دیگر باید کنترل و نظارتی چه برای فروش آن و چه برای مصرف آن وجود داشته باشد.
مهم‌ترین ابزار شناخت دنیای پیرامون بچه‌ها و محیط بیرونی می‌تواند همین اسباب‌بازی‌ها یا بازی‌های فکری باشد. متاسفانه در کشور ما چه در بخش دولتی چه در بخش خصوصی سرمایه‌گذاری جدی انجام نشده. البته کارهای خیلی خوبی در زمینه تولید بازی‌های فکری انجام شده‌است. یعنی اگر بخواهیم مقایسه کنیم با چند ده سال پیش تولیدات بسیار خوبی داشته‌ایم و تولیدکننده‌های بسیار قدرتمندی داریم که محصولاشان به کشورهای دیگر صادر می‌شود. هرچند خیلی از این بازی‌های فکری را خانواده‌ها نمی‌شناسند و روی آن تبلیغ نشده. و وقتی اسم بازی فکری را می‌آوریم ذهن ما می‌رود به سمت منچ و مار و پله و شطرنج. در صورتی‌که بازی‌های جذابی تولید شده مثل کریدور، اتللو و.... این بازی‌ها هم جنبه تفریحی دارند و هم جنبه‌های آموزشی. برخی از اینها مسابقات بین‌المللی دارند و استراتژی‌هایی که در این بازی‌ها استفاده می‌شود، می‌تواند در خلاقیت کودکان خیلی موثر باشد.
اسباب‌بازی می‌تواند به بچه‌ها مسیر بدهد. خیلی از خانواده‌ها می‌گویند ما یک اسباب‌بازی برای بچه خریدیم استفاده می‌کند و خیلی زود کنار می‌گذارد حالا چه اسباب‌بازی آموزشی هدفمند یا ... موضوع این است که نسل جدید نسل فناوری هستند و باید در نظر داشته باشیم اگر محصولی را برای بچه‌ها تهیه می‌کنیم انتظار نداشته باشیم هر روز آن را استفاده کند. کودک آن چیزی را که باید اکتشاف کند کشف می‌کند و شاید دیگر آن محصول برایش جذابیت قبل را نداشته باشد. مهم آن اکتشاف است که خلاقیت بچه‌ها را شکوفا می‌کند. از نظر من صرفه‌جویی در خرید محصولات آموزشی برای بچه‌ها و اسباب‌بازی فکری کار خیلی درستی نیست. چون این محصولات می‌تواند خلاقیت و نبوغ بچه را شکوفا کند.
سرانه مصرف اسباب‌بازی در ایران بنا به آماری که حدودا یک سال پیش منتشر شد، هشت دلار است. یعنی اگر میانگین بگیریم در شهرهای بزرگ و کوچک و روستاها، به طور متوسط هزینه مصرف اسباب‌بازی یک کودک در یک سال هشت دلار می‌شود. در حالی که میانگین آمار جهانی 40دلار اعلام شد. متوسط سرانه مصرف در آمریکا هم 350دلار است و در خیلی از کشورهای اروپایی نزدیک به 280دلار. با توجه به نوسات دلار در کشور ما این عدد الان کمتر از هشت دلار است. این مشکلات ناشی از ناآگاهی در جامعه ما است. چه در مردم چه در بخش‌های دولتی. در صورتی‌که دانش روز دنیا به این رسیده که اسباب‌بازی‌های هدفمند و آموزشی می‌توانند جنبه‌های بسیار مثبتی برای کودکان داشته باشند و مسیر زندگی آنها را هدایت کنند؛ چه از لحاظ آموزشی، چه از لحاظ نبوغ و توسعه خلاقیت کودکان.
یکی از چیزهایی که خانواده‌ها باید بدانند استفاده نکردن از اسباب‌بازی‌های مخرب است. یعنی چیزهایی که به سلامت جسم و روان بچه‌ها آسیب می‌زند. مثل خیلی از بازی‌ها که روحیه جنگ‌طلبی را در بچه‌ها تشدید می‌کند، مثلا تفنگ یا بعضی از بازی‌های رایانه‌ای. بعضی از این بازی‌ها البته جنبه آموزشی و سازنده دارد و بعضی جنبه تخریبی. ما نمی‌توانیم تمام بازی‌های رایانه‌ای را نفی کنیم. چون دنیا به سرعت در حال پیشرفت است و بچه‌ها باید با فناوری و چیزهای جدیدی که به وجود می‌آید آشنا باشند، از طرف دیگر باید کنترل و نظارتی چه برای فروش آن و چه برای مصرف آن وجود داشته باشد.
مهم‌ترین ابزار شناخت دنیای پیرامون بچه‌ها و محیط بیرونی می‌تواند همین اسباب‌بازی‌ها یا بازی‌های فکری باشد. متاسفانه در کشور ما چه در بخش دولتی چه در بخش خصوصی سرمایه‌گذاری جدی انجام نشده. البته کارهای خیلی خوبی در زمینه تولید بازی‌های فکری انجام شده‌است. یعنی اگر بخواهیم مقایسه کنیم با چند ده سال پیش تولیدات بسیار خوبی داشته‌ایم و تولیدکننده‌های بسیار قدرتمندی داریم که محصولاشان به کشورهای دیگر صادر می‌شود. هرچند خیلی از این بازی‌های فکری را خانواده‌ها نمی‌شناسند و روی آن تبلیغ نشده. و وقتی اسم بازی فکری را می‌آوریم ذهن ما می‌رود به سمت منچ و مار و پله و شطرنج. در صورتی‌که بازی‌های جذابی تولید شده مثل کریدور، اتللو و.... این بازی‌ها هم جنبه تفریحی دارند و هم جنبه‌های آموزشی. برخی از اینها مسابقات بین‌المللی دارند و استراتژی‌هایی که در این بازی‌ها استفاده می‌شود، می‌تواند در خلاقیت کودکان خیلی موثر باشد.
اسباب‌بازی می‌تواند به بچه‌ها مسیر بدهد. خیلی از خانواده‌ها می‌گویند ما یک اسباب‌بازی برای بچه خریدیم استفاده می‌کند و خیلی زود کنار می‌گذارد حالا چه اسباب‌بازی آموزشی هدفمند یا ... موضوع این است که نسل جدید نسل فناوری هستند و باید در نظر داشته باشیم اگر محصولی را برای بچه‌ها تهیه می‌کنیم انتظار نداشته باشیم هر روز آن را استفاده کند. کودک آن چیزی را که باید اکتشاف کند کشف می‌کند و شاید دیگر آن محصول برایش جذابیت قبل را نداشته باشد. مهم آن اکتشاف است که خلاقیت بچه‌ها را شکوفا می‌کند. از نظر من صرفه‌جویی در خرید محصولات آموزشی برای بچه‌ها و اسباب‌بازی فکری کار خیلی درستی نیست. چون این محصولات می‌تواند خلاقیت و نبوغ بچه را شکوفا کند.
