حسرتهای من یا نیاز او
زهرا صالحی نیا کارشناس رسانه و مادر
انتخاب اسباببازی بخش خیلی جذاب ماجرای والدگری است، بهخصوص اگر مجموعهای از حسرتها را از کودکی به همراه داشته باشید، مثلا حسرت عروسک دخترخاله یا سرباز پسر دوست پدرتان که سینهخیز میرفت یا حتی لگوهای پسرعموی از خارج برگشتهای که میتوانستیم چیزهایی جذابتر از خودش با آنها درست کنیم.
در این سالها مسأله اسباببازی در خانهمان جدیتر شد. پیش از یکسالگی که پسرم راضی به یک کفگیر و سبد استیل جهیزیه مادرش بود، شاخصهایی برای انتخاب اسباببازی در نظر گرفتم. در فهرست بلندبالای ویژگیهای اسباببازی که شایستگی داشت به خانه ما پا بگذارد، این موارد وجود داشت: ازنظر سنی مناسب باشد، مهارتهایی را که لازم است در آن سن بیاموزد تأمین کند،بهلحاظ کیفیت ساخت خوشرنگ و لعاب و قیمتش به نسبت کیفیت و کاراییاش معقول باشد. اسباببازیهای خوبی هم پیدا کردم اما واقعیتی که آن را باتجربه کشف کردم این بود که در هر خانهای که کودکی در آن است، طیفی از اسباببازی وجود دارد. تفاوت اسباببازیهایی که در خانههای مختلف شاهد بودم از مدل نگاه و ارزشگذاری خانواده نسبت به اسباببازی میآمد، اما اگر فرزندم وارد خانهای میشود که اولویتهای کاملا متفاوتی در انتخاب اسباببازی با من داشتند، بازهم با اسباببازیها بازی میکرد و روشی برای سرگرمی و حتی کشف چیزهایی جدید در دنیای درونش و دنیای بیرون پیدا میکرد.
اگر نموداری را تصور کنیم که یک سر نمودار آن تفریح و سرگرمی باشد و یک سر دیگر آموزش، هر مدل اسباببازی را میتوانیم درجایی از نمودار قرار دهیم ولی در هیچکدام آنها نمیتوان گفت یکی از این دو شاخص صفر خواهد شد، البته این مسأله دلیلی بر این نیست که در انتخاب اسباببازی بدون ارزشگذاری وارد شویم، تجربهام میگوید بچهها اگر بدون پیشفرض از سمت ما با هر پدیدهای مواجه شوند، میتوانند آن را به بازیای پر از کشف و رشد تبدیل کنند، به این دلیل که مسیر رشد کودک قابل سد شدن یا توقف نیست. در فهرست شاخصهای انتخابی من برای اسباببازی، حوزههای علاقهمندی فرزندم با مشاهده دقیقش اضافهشده. تلاش میکنم اسباببازی ساخت داخل تهیه کنم و ازنظر کیفیت ساخت طوری باشد که عمر کوتاهی نداشته باشد و منجر به تولید زباله نشود و همچنین باعث نشود فرزندم در ارتباط با آن حس ناکارآمدی کند. اسباببازیهای چوبی را به دلیل ارتباط پوستی بهتر بیشتر میپسندم و اسباببازیهایی که بتوان از دل آن بازیهای متنوعی را بیرون کشید، برایم اولویت بیشتری دارد. زمانهایی است که با صحنه شگفتانگیزی مواجه میشوم، مثلا پسرم با گیرههای بند رخت شروع به بازی میکند، بازی طولانی و جذابی که دلم میخواهد بدانم گیرهها را شبیه چه چیزی میبیند، این دقیقا بزنگاهی است که میفهمم کودکان برای بازی کردن تنها نیاز به کمی آرامش و امنیت و البته یک دنیا خیال دارند.
در این سالها مسأله اسباببازی در خانهمان جدیتر شد. پیش از یکسالگی که پسرم راضی به یک کفگیر و سبد استیل جهیزیه مادرش بود، شاخصهایی برای انتخاب اسباببازی در نظر گرفتم. در فهرست بلندبالای ویژگیهای اسباببازی که شایستگی داشت به خانه ما پا بگذارد، این موارد وجود داشت: ازنظر سنی مناسب باشد، مهارتهایی را که لازم است در آن سن بیاموزد تأمین کند،بهلحاظ کیفیت ساخت خوشرنگ و لعاب و قیمتش به نسبت کیفیت و کاراییاش معقول باشد. اسباببازیهای خوبی هم پیدا کردم اما واقعیتی که آن را باتجربه کشف کردم این بود که در هر خانهای که کودکی در آن است، طیفی از اسباببازی وجود دارد. تفاوت اسباببازیهایی که در خانههای مختلف شاهد بودم از مدل نگاه و ارزشگذاری خانواده نسبت به اسباببازی میآمد، اما اگر فرزندم وارد خانهای میشود که اولویتهای کاملا متفاوتی در انتخاب اسباببازی با من داشتند، بازهم با اسباببازیها بازی میکرد و روشی برای سرگرمی و حتی کشف چیزهایی جدید در دنیای درونش و دنیای بیرون پیدا میکرد.
اگر نموداری را تصور کنیم که یک سر نمودار آن تفریح و سرگرمی باشد و یک سر دیگر آموزش، هر مدل اسباببازی را میتوانیم درجایی از نمودار قرار دهیم ولی در هیچکدام آنها نمیتوان گفت یکی از این دو شاخص صفر خواهد شد، البته این مسأله دلیلی بر این نیست که در انتخاب اسباببازی بدون ارزشگذاری وارد شویم، تجربهام میگوید بچهها اگر بدون پیشفرض از سمت ما با هر پدیدهای مواجه شوند، میتوانند آن را به بازیای پر از کشف و رشد تبدیل کنند، به این دلیل که مسیر رشد کودک قابل سد شدن یا توقف نیست. در فهرست شاخصهای انتخابی من برای اسباببازی، حوزههای علاقهمندی فرزندم با مشاهده دقیقش اضافهشده. تلاش میکنم اسباببازی ساخت داخل تهیه کنم و ازنظر کیفیت ساخت طوری باشد که عمر کوتاهی نداشته باشد و منجر به تولید زباله نشود و همچنین باعث نشود فرزندم در ارتباط با آن حس ناکارآمدی کند. اسباببازیهای چوبی را به دلیل ارتباط پوستی بهتر بیشتر میپسندم و اسباببازیهایی که بتوان از دل آن بازیهای متنوعی را بیرون کشید، برایم اولویت بیشتری دارد. زمانهایی است که با صحنه شگفتانگیزی مواجه میشوم، مثلا پسرم با گیرههای بند رخت شروع به بازی میکند، بازی طولانی و جذابی که دلم میخواهد بدانم گیرهها را شبیه چه چیزی میبیند، این دقیقا بزنگاهی است که میفهمم کودکان برای بازی کردن تنها نیاز به کمی آرامش و امنیت و البته یک دنیا خیال دارند.