تنشهای چین و آمریکا بر سر جزیره تایوان وارد مرحله حساسی شده است
صدای پای جنگ در جزیره
بسیاری از تحلیلگران معتقدند تایوان در آیندهای نزدیک به یکی از کانونهای بحران در شرق آسیا و نظام بینالملل تبدیل خواهد شد. در این میان دستور دولت چین به شهروندان این کشور درخصوص ذخیرهسازی موادغذایی، مولد تحلیلهای تازهای در این کشور و منطقه شرق آسیا بوده است. گرچه برخی رسانهها مدعی شدند که این دستورالعمل معطوف به احتمال افزایش میزان شیوع کرونا در چین صادرشده اما آمارهای پایین ابتلا به کووید-19 در این کشور چنین فرضیهای را باطل کرده است. از سوی دیگر تنشها میان چین و تایوان طی ماههای اخیر به نقطه اوج خود رسیده است. در این میان دولت تایوان نیز با تحریک و حمایت مستقیم آمریکا در تقابل مستقیم با پکن قرار گرفته است. آیا جنگی تازه در شرق آسیا در پیش است؟ ارتش چین اخیرا ایالاتمتحده و کانادا را به دلیل عبور کشتیهای جنگی خود در تنگه تایوان محکوم و این کشورها را متهم کرد که صلح و ثبات منطقه را تهدید میکنند. صورت مساله اینجاست که چین ادعا میکند تایوان بخشی از قلمرو این کشور است و استقلال این منطقه را به رسمیت نمیشناسد. نیروی هوایی چین طی یکسال گذشته پروازهای بسیاری را در منطقه شناسایی پدافند هوایی تایوان انجام داده تا از این طریق به تایپه این پیام را برساند که استقلال این منطقه را به رسمیت نمیشناسد. اتفاقی که همواره نارضایتی تایوان را بههمراه داشته است. در چهار روز ابتدایی اکتبر، چین حدود ۱۵۰جنگنده خود را به منطقه اعزام کرد و باعث شد تنشهای میان پکن و تایپه بیش از پیش جدی شود. اقدامات چین، برداشتهایی را از احتمال حمله چین به تایوان را به همراه داشته است.
به نظر میرسد مقامات آمریکایی در صدد ایجاد بحرانی جدید در منطقه شرق آسیا هستند. با همه این اوصاف، بسیاری از استراتژیستها و مقامات نظامی آمریکا به بایدن هشدار دادهاند که این کشور توانایی ورود به منازعهای نامحدود با پکن (از بعد نظامی) را در تایوان نخواهد داشت. کشتیهای نیروی دریایی آمریکا تقریبا هرماه از این تنگه عبور میکنند. متحدان ایالاتمتحده نیز همچون انگلیس گاهی کشتیهایی را به این منطقه اعزام میکنند. ارتش آمریکا چندی پیش ناوشکن موشکی هدایت شونده خود را از طریق آبراه باریکی که تایوان را از همسایه خود، چین جدا میکند به حرکت درآورد. در بیانیهای که ارتش آمریکا دراینخصوص منتشر کرده آمده است: «عبور این ناوشکنها از تنگه تایوان نشاندهنده تعهد ما متحدان و شرکای ما به یک منطقه آزاد در اقیانوس هند و آرام است.» مقر فرماندهی جنوب ارتش چین نیز در پاسخ گفته است که نیروهای این کشور عبور کشتیهای آمریکا و کانادایی را زیر نظر داشتهاند. در بیانیهای که این نهاد نظامی چین دراینخصوص منتشر کرده آمده است: «ایالات متحده و کانادا برای تحریک و دامنزدن به تنشها به این منطقه آمدهاند و اقدامات آنها صلح و ثبات تنگه تایوان را بهطور جدی به خطر انداخته است.» در ادامه این بیانیه همچنین ارتش چین با اشاره به اینکه «تایوان بخشی از قلمرو چین است» تاکید کرده که نیروهای این کشور همواره از هوشیاری بالایی برخوردارند و با تهدیدها و تحریکات بهصورت قاطعانه مقابله میکنند.
ابهام در جبهه غرب
مقامات آمریکایی و اروپایی، هنوز برآورد دقیقی از رفتار و بازی جدید چین در قبال تنشهای بهوجودآمده در تایوان ندارند. در این میان، مقامات دولتی و نظامی چین موضعگیری صریحی در خصوص چرایی صدور دستورالعمل اخیر نشان نمیدهند. بااینحال روزنامه دولتی اکونومیک دیلی در واکنش به نگرانیهای جامعه در مقالهای در این خصوص از مردم خواست تخیلات خود را تا این اندازه به سمت درگیری احتمالی سوق ندهند. همچنین این رسانه دولتی در ادامه تاکید کرده که درخواست مقامهای دولتی برای ذخیره مواد غذایی بیشتر به سبب نگرانی احتمالی از تکرار قرنطینه ناشی از بیماری کووید ــ ۱۹ بوده است. هو ژین، سردبیر روزنامه چینی گلوبال تایمز شایعات در فضای مجازی را مسؤول شدتیافتن نگرانیها در بین مردم در شرایط افزایش تنشها خواند. او در ادامه میگوید: «من فکر نمیکنم که دولت خواسته باشد از طریق وزارت بازرگانی یک نشانه یا سیگنال به مردم ارسال کند که عجله کنید، ما برای جنگ آماده میشویم.» بهرغم این مساله، افکار عمومی همچنان نگرانیهایی دارند. نگرانیهایی که از تحلیل شرایط ماههای اخیر به وجود آمده است. بااینحال برخی هم همچنان نگران نیستند و تصور میکنند مساله میان تایوان و چین به صورت مسالمتآمیز حل خواهد شد. آینده بهتر میتواند در خصوص این بیم و امیدها قضاوت کند.
منازعه واشنگتن -پکن جدیتر میشود
محمد زارع، کارشناس و تحلیلگر مسائل چین در گفتوگو با جامجم در خصوص منازعه شکلگرفته اخیر میان آمریکا و چین میگوید: «برخی تصور میکردند که با خروج ترامپ از کاخسفید، از شدت منازعه واشنگتن و پکن کاسته میشود اما اکنون متوجه میشویم که چنین تصوری درست نبوده است. اکنون شاهد تقابل ذاتی دو حزب سنتی آمریکا نسبت به چین هستیم. وجود چنین بدبینیای نسبت به چین و قدرتیابی این کشور تنها منحصر به مقامات دولت ترامپ نیست و دیگر متفکرین و استراتژیستهای این کشور معتقدند پیشرفت چین در حوزههای نظامی و اقتصادی به تسلط این کشور بر آمریکا منجر خواهد شد.» این تحلیلگر افزود: «ما شاهد بیاعتمادی استراتژیک چین و آمریکا نسبت به یکدیگر هستیم. این بدبینی همچنان تقویت شده و نشانهای دال بر بهبود آن نیز مشاهده نمیشود. از نظر چین، درپیشگرفتن سیاستهایی از سوی آمریکا ازجمله آنچه امروز در تایوان شاهد آن هستیم یا تلاش واشنگتن برای ائتلافسازیهای متعدد علیه پکن، میتواند خطری برای «ثبات استراتژیک» جهانی تلقی شود. علاوهبراین همچنین، از نگاه چین، حضور هرچهبیشتر ایالاتمتحده در منطقه شرق آسیا و مداخله این کشور در امور منطقه، میتواند به ایجاد و استمرار منازعات امنیتی گستردهتر با آمریکا و شرکایش منجر شود.»