الزامات اصلاح سبد مصرف انرژی
برق هستهای، گمشده حکمرانی انرژی
باوجود آنکه وزیر نفت میگوید سال آینده، مشکل گازی مانند امسال به وجود نمیآید، ولی ناگفته پیداست که زمستان سال آینده تنها و تنها در گرو عدم تکرار برودت هوای زمستان1401 است؛ در دو معادله دووجهی تولید و مصرف، بسیاری معتقدند طرف اول معادله مشکلی ندارد و همه چیز را بر سر طرف دوم خراب میکنند درحالیکه این، همه ماجرا نیست.ایران روزانه نزدیک به 940میلیون مترمکعب گاز تولید میکند که از این میزان، حدود 840میلیون مترمکعب آن به شبکه سراسرس تزریق میشود؛ حوزههای نیروگاهی، صنایع، خانگی، صادرات، تجاری و پتروشیمی اصلیترین مصرفکنندگان و منشعبان این خطوط هستند که بسته به ایام سال، برداشتشان از خطوط لوله سراسری افزایش یا کاهش مییابد.
گرچه تولید گاز ایران روی کاغذ در نقطه مناسبی قرار دارد اما باید گفت در برنامه ششم تکلیف شده بود ظرفیت تولید گاز ایران در پایان این برنامه یعنی همین چند ماه پیش، باید به 1.3میلیارد مترمکعب در روز میرسید که اینگونه نشد. جواد اوجی، وزیر نفت چندی پیش به این شکست اعتراف کرد: «بهدلیل سرمایهگذاریهای انجامنشده در سالهای اخیر بیشینه این رقم به ۸۴۰میلیون مترمکعب رسیده است.»برای تحقق این رقم، حداقل به 60 میلیارد سرمایهگذاری فقط در بخش توسعه نیاز است. این عدد را باید در کنار رقمی که وزیر نفت برای نگهداشت و تثبیت تولید فعلی اعلام کرده دید؛ دیدنی که چشمها را روی عدد 82میلیارد دلار متوقف میکند.تزریق چنین رقمی حتی طی 10سال نیز بعید به نظر میرسد و راهکار مناسب و کوتاهمدت و حتی بلندمدتی برای آن وجود ندارد. در این میان، مهمترین نکتهای که انتقادها را به حکمرانی انرژی کشور جلب میکند، سیاست گازرسانی حداکثری به سراسر ایران و صنایع است.
دومین مصرفکننده گاز
یکی از بخشهایی که در صورت کاهش تولید گاز با خطر مواجه میشود، بخش نیروگاهی است. این بخش از اصلیترین و استراتژیکترین بخشهای انرژی کشور است که رویکردی امنیتی نیز دارد. نیروگاههای کشور روزانه و در حالت عادی 88 درصد سوخت مورد نیاز خود را از طریق گاز تامین میکنند.
به گفته سخنگوی صنعت برق، با شروع فصل سرما میزان گاز ورودی به واحدهای نیروگاهی کشور حداقل با کاهش 50درصدی مواجه شده و این کمبود سوخت در بدترین شرایط میتواند منتهی به 3000 مگاوات ناترازی در شبکه برق شده و بار دیگر زمینه تامیننشدن برق صنایع و بخش خانگی را ایجاد کند.آخرین آمارها میگویند در حالت عادی، نیروگاهها روزانه 250میلیون مترمکعب گاز مصرف میکنند تا ایران را روشن نگه دارند.
این به آن معنی است که بیش از 25درصد گاز تولیدی کشور راهی مراکز تولید برق میشود. این رقم در زمستانها اما متفاوت است و بهدلیل سیاست تامین حداکثری گاز منازل و بخش تجاری، به زیر 100میلیون مترمکعب کاهش یافته و بهجای گاز، از سوختهای جایگزین مانند مازوت و گازوئیل استفاده میشود.بخش نیروگاهی، دومین مصرفکننده گاز پس از بخش خانگی و تجاری است که در صورت عدم بهینهسازی مصرف گاز، میتواند به مشکلات تامین گازی دامن بزند. طی سالهای گذشته، تبدیل نیروگاههای حرارتی به نیروگاههای سیکلترکیبی در دستور کار قرار گرفت که تا به امروز نتیجه مثبت ملموسی نداشته است.هماکنون راندمان نیروگاهای گازی ایران کمتر از 40درصد است که درصورت تبدیلشدن به نیروگاههای سیکلترکیبی به 60 درصد خواهد رسید.
برق هستهای کجاست؟
یکی دیگر از راهکارهای کاهش اتکا به گاز در تولید برق، استفاده از نیروگاههای هستهای است. بسیاری از کشورهای دنیا برای تولید برق از این نیروگاهها استفاده میکنند، از برزیل و آمریکا گرفته تا ترکیه و سوئیس. براساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، هماکنون بهطور میانگین، 10درصد برق دنیا از طریق نیروگاه هستهای تامین میشود که البته در کشورهای جهان این رقم متفاوت است.مثلا فرانسویها 68درصد برق خود را با انرژی هستهای تامین میکنند؛ عددی که برای کشور آمریکا حدود 20درصد و برای کرهجنوبی 28درصد است. این سهم برای ایران کمتر از 2 درصد است که نشان میدهد دراینباره، ایران از نرم جهانی نیز بسیار عقبتر است. آخرین رقم اعلامشده برای ظرفیت تولید برق ایران، بیش از 83هزار مگاوات است که سهم هستهای از این میزان، فقط هزار مگاوات است. گرچه هزینه ساخت نیروگاههای هستهای حداقل دوبرابر احداث نیروگاههای حرارتی است اما هزینه اندک تولید برق و همچنین پایداری آن، یک راهکار مهم برای تامین برق مورد نیاز کشور است. به گفته کارشناسان، با توجه به قیمتهای میانگین سالانه نفت از سال1390 تا سال1400، میزان ارزش دلاری انرژی فسیلی استفادهنشده توسط نیروگاه اتمی بوشهر در 10سال فعالیت این نیروگاه، نزدیک به 5.2میلیارد دلار برآورد میشود.
برق از کجا تولید میشود؟
۸۰۰مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر
100مگاوات نیروگاه اتمی
12.5هزارمگاوات نیروگاههای برقابی
68.7هزارمگاوات نیروگاههای حرارتی
دومین مصرفکننده گاز
یکی از بخشهایی که در صورت کاهش تولید گاز با خطر مواجه میشود، بخش نیروگاهی است. این بخش از اصلیترین و استراتژیکترین بخشهای انرژی کشور است که رویکردی امنیتی نیز دارد. نیروگاههای کشور روزانه و در حالت عادی 88 درصد سوخت مورد نیاز خود را از طریق گاز تامین میکنند.
به گفته سخنگوی صنعت برق، با شروع فصل سرما میزان گاز ورودی به واحدهای نیروگاهی کشور حداقل با کاهش 50درصدی مواجه شده و این کمبود سوخت در بدترین شرایط میتواند منتهی به 3000 مگاوات ناترازی در شبکه برق شده و بار دیگر زمینه تامیننشدن برق صنایع و بخش خانگی را ایجاد کند.آخرین آمارها میگویند در حالت عادی، نیروگاهها روزانه 250میلیون مترمکعب گاز مصرف میکنند تا ایران را روشن نگه دارند.
این به آن معنی است که بیش از 25درصد گاز تولیدی کشور راهی مراکز تولید برق میشود. این رقم در زمستانها اما متفاوت است و بهدلیل سیاست تامین حداکثری گاز منازل و بخش تجاری، به زیر 100میلیون مترمکعب کاهش یافته و بهجای گاز، از سوختهای جایگزین مانند مازوت و گازوئیل استفاده میشود.بخش نیروگاهی، دومین مصرفکننده گاز پس از بخش خانگی و تجاری است که در صورت عدم بهینهسازی مصرف گاز، میتواند به مشکلات تامین گازی دامن بزند. طی سالهای گذشته، تبدیل نیروگاههای حرارتی به نیروگاههای سیکلترکیبی در دستور کار قرار گرفت که تا به امروز نتیجه مثبت ملموسی نداشته است.هماکنون راندمان نیروگاهای گازی ایران کمتر از 40درصد است که درصورت تبدیلشدن به نیروگاههای سیکلترکیبی به 60 درصد خواهد رسید.
برق هستهای کجاست؟
یکی دیگر از راهکارهای کاهش اتکا به گاز در تولید برق، استفاده از نیروگاههای هستهای است. بسیاری از کشورهای دنیا برای تولید برق از این نیروگاهها استفاده میکنند، از برزیل و آمریکا گرفته تا ترکیه و سوئیس. براساس گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا، هماکنون بهطور میانگین، 10درصد برق دنیا از طریق نیروگاه هستهای تامین میشود که البته در کشورهای جهان این رقم متفاوت است.مثلا فرانسویها 68درصد برق خود را با انرژی هستهای تامین میکنند؛ عددی که برای کشور آمریکا حدود 20درصد و برای کرهجنوبی 28درصد است. این سهم برای ایران کمتر از 2 درصد است که نشان میدهد دراینباره، ایران از نرم جهانی نیز بسیار عقبتر است. آخرین رقم اعلامشده برای ظرفیت تولید برق ایران، بیش از 83هزار مگاوات است که سهم هستهای از این میزان، فقط هزار مگاوات است. گرچه هزینه ساخت نیروگاههای هستهای حداقل دوبرابر احداث نیروگاههای حرارتی است اما هزینه اندک تولید برق و همچنین پایداری آن، یک راهکار مهم برای تامین برق مورد نیاز کشور است. به گفته کارشناسان، با توجه به قیمتهای میانگین سالانه نفت از سال1390 تا سال1400، میزان ارزش دلاری انرژی فسیلی استفادهنشده توسط نیروگاه اتمی بوشهر در 10سال فعالیت این نیروگاه، نزدیک به 5.2میلیارد دلار برآورد میشود.
برق از کجا تولید میشود؟
۸۰۰مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر
100مگاوات نیروگاه اتمی
12.5هزارمگاوات نیروگاههای برقابی
68.7هزارمگاوات نیروگاههای حرارتی