کربن آبی و تغییراقلیم
کربن آبی، اصطلاحا کربنی است که در زیست‌بوم‌های اقیانوسی و ساحلی جذب می‌شود. این اصطلاح در سال 1388/۲۰۰۹ با هدف بیان اهمیت زیست‌بوم‌های مذکور، نقش آنها در کاهش سرعت پیشروی و مقابله با آثار تغییر اقلیم و لزوم حفاظت و بازسازی از زیست‌بوم ساحلی معرفی شد.
مقصود از کربن آبی همان کربنی است که با عناصر زنده و غیرزنده ساحل‌های گیاهی از جو جذب شده و در رسوبات ساحلی و گیاهان ذخیره می‌شود. این عناصر چند برابر بیشتر از اجزای زیست‌بوم خشکی توانایی ذخیره و رسوب دادن کربن را دارد. به علاوه می‌تواند برای مدت‌های بسیار طولانی تا حدود چند سده کربن را در خود ذخیره کند. البته به طور کلی اقیانوس‌ها بیش از 30درصد کربن‌دی‌اکسید ناشی از اقدامات اقلیمی انسانی را جذب می‌کند. منظور از اقدامات اقلیمی انسانی، حجم کربن ناشی از فعالیت‌های نابخردانه انسانی و مداخلات بشر در طبیعت است که به گرمایش جهانی و تغییر اقلیم منجر می‌شود.
کربن آبی‌ها قابلیت انباشت بیش از 1000 گرم کربن را در هر مترمربع دارد. مطابق پژوهش‌ها اشباع ناپذیری خاک مناطق ساحلی از کربن موجب انباشت هزاران ساله آنهاست. توجه به کربن آبی و بیان اهمیت بالای آنها در کاهش میزان غلظت گازهای گلخانه‌ای به ویژه کربن‌دی‌اکسید ناشی از اقدامات انسانی به عنوان عامل اصلی، از راهکارهای افزایش تاب‌آوری و سازگاری در مواجهه با ابرچالش تغییر اقلیم است.
جلوگیری از تخریب و فرسایش ساحلی و توجه به جنگل‌هایی نظیر جنگل‌های مانگرو به عنوان زیستگاه گروه وسیعی از درختان و درختچه‌های پهن‌برگ که در باتلاق‌ها و امتداد کرانه‌های ساحلی و حاره‌ای در مصب رود می‌روید و همچنین جنگل‌های حرا و باتلاق‌های نمکی و گیاهان دریایی که نقشی به‌سزا در جذب حجم بالایی از کربن دارد، باید در اولویت برنامه‌های آتی جهان باشد.
یافتن عوامل تخریب و فرسایش ساحل و رفع آنها مانند آبزی‌پروری و بهره‌برداری بیش از حد در برداشت از آبزیان باید مورد توجه قرار گیرد. هرچند سدسازی و تغییر مسیر رودها و استفاده بیش از حد از آب برای مصارف کشاورزی سبب نرسیدن آب به جنگل‌های مانگرو شده و شوری خاک بقای آنها را تهدید می‌کند. دفع فاضلاب، پساب، کودها، آفت‌کش‌ها و همچنین بالا آمدن سطح آب دریا در تعاقب سایر معضلات محیط‌زیستی و تغییر اقلیم و غرقاب شدن جنگل‌های مانگرو نیز موانعی به منظور حفاظت از زیست‌بوم ساحل‌هاست.
همه موارد ذکر شده بیانگر نیاز به توجه بیشتر به محیط‌زیست و چالش‌های آن و ارائه راهکارهای افزایش تاب‌آوری است. احیای زیست‌بوم ساحلی و بهره‌برداری غیر آسیب‌رسان از همه ارکان محیط‌زیست و پرهیز از تاکید صرف بر رشد اقتصادی بدون توجه به موارد مد نظر در تحقق توسعه پایدار، مصلحت‌جویی منطقی در تعیین اولویت‌های آینده همه کشورهاست.
سپیده رحمن‌پور- پژوهشگر حوزه تغییر اقلیم
کربن آبی‌ها قابلیت انباشت بیش از 1000 گرم کربن را در هر مترمربع دارد. مطابق پژوهش‌ها اشباع ناپذیری خاک مناطق ساحلی از کربن موجب انباشت هزاران ساله آنهاست. توجه به کربن آبی و بیان اهمیت بالای آنها در کاهش میزان غلظت گازهای گلخانه‌ای به ویژه کربن‌دی‌اکسید ناشی از اقدامات انسانی به عنوان عامل اصلی، از راهکارهای افزایش تاب‌آوری و سازگاری در مواجهه با ابرچالش تغییر اقلیم است.
جلوگیری از تخریب و فرسایش ساحلی و توجه به جنگل‌هایی نظیر جنگل‌های مانگرو به عنوان زیستگاه گروه وسیعی از درختان و درختچه‌های پهن‌برگ که در باتلاق‌ها و امتداد کرانه‌های ساحلی و حاره‌ای در مصب رود می‌روید و همچنین جنگل‌های حرا و باتلاق‌های نمکی و گیاهان دریایی که نقشی به‌سزا در جذب حجم بالایی از کربن دارد، باید در اولویت برنامه‌های آتی جهان باشد.
یافتن عوامل تخریب و فرسایش ساحل و رفع آنها مانند آبزی‌پروری و بهره‌برداری بیش از حد در برداشت از آبزیان باید مورد توجه قرار گیرد. هرچند سدسازی و تغییر مسیر رودها و استفاده بیش از حد از آب برای مصارف کشاورزی سبب نرسیدن آب به جنگل‌های مانگرو شده و شوری خاک بقای آنها را تهدید می‌کند. دفع فاضلاب، پساب، کودها، آفت‌کش‌ها و همچنین بالا آمدن سطح آب دریا در تعاقب سایر معضلات محیط‌زیستی و تغییر اقلیم و غرقاب شدن جنگل‌های مانگرو نیز موانعی به منظور حفاظت از زیست‌بوم ساحل‌هاست.
همه موارد ذکر شده بیانگر نیاز به توجه بیشتر به محیط‌زیست و چالش‌های آن و ارائه راهکارهای افزایش تاب‌آوری است. احیای زیست‌بوم ساحلی و بهره‌برداری غیر آسیب‌رسان از همه ارکان محیط‌زیست و پرهیز از تاکید صرف بر رشد اقتصادی بدون توجه به موارد مد نظر در تحقق توسعه پایدار، مصلحت‌جویی منطقی در تعیین اولویت‌های آینده همه کشورهاست.
سپیده رحمن‌پور- پژوهشگر حوزه تغییر اقلیم
