«جام‌جم» گزارش می‌دهد
تریبونی نو برای گسترش شبکه نانو
نانو فناوری به عنوان دانشی میان‌رشته‌ای در صنایع متفاوتی همچون بهداشت و سلامت، حمل و نقل، پلیمر و رنگ، نفت و گاز کاربرد دارد.
در راستای ترویج صنعت نانو ستاد ویژه توسعه فناوری نانو از سال1399 اقدام به برگزاری رویداد «تریبون نانو و صنعت» به صورت برخط کرده‌است. امسال سومین دوره این رویداد از ششم تا 13اسفند با هدف معرفی دستاوردها و توانمندی‌های دانش‌بنیان فناوری نانو ایران در حوزه‌های مختلف صنعتی برگزار می‌شود. فعالان حوزه نانو، شرکت‌ها، کارشناسان، محققان و پژوهشگران و عموم علاقه‌مندان با حضور در این تریبون به معرفی محصولات خود می‌پردازند و با فعالان سایر صنایع ارتباط برقرار می‌کنند. به منظور بررسی اهداف و برنامه‌های رویداد «تریبون نانو و صنعت1401»، با برگزار کنندگان این رویداد در ستاد ویژه توسعه فناوری نانو و چند شرکت ارائه‌کننده گفت‌وگو کرده‌ایم.
رویداد ملی تریبون نانو و صنعت یک رویداد صنعتی، نانو فناورانه و دانش‌بنیان است که در حوزه فناوری نانو و به صورت مجموعه وبینارهای برخط برگزار می‌شود. به گفته مهدی کدخدایی، مدیر ترویج صنعتی ستاد فناوری نانو در این رویداد شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان به معرفی آخرین دستاوردها، محصولات و توانمندی‌های خود می‌پردازند و ویژگی‌ها، مزایا و فرصت‌های تجاری به‌کارگیری این فناوری در محصولات و تولیدات خودشان را تبیین می‌کنند.
ارتباط شرکت‌ها و صنایع فناوری نانو
برنامه‌های ستاد ویژه توسعه فناوری نانو برای حمایت از شرکت‌ها در سطوح مختلف و گسترده‌ای تعریف شده‌است. کدخدایی در این خصوص خاطرنشان می‌کند: «از جمله حمایت‌های این ستاد می‌توان به بسترسازی، ترویج و تسهیل توانمندی‌های شرکت‌ها و تبیین فرصت‌ها و کاربردهای صنعتی فناوری نانو اشاره کرد. رویداد تریبون نانو و صنعت به صورت رایگان در اختیار همه افراد قرار گرفته‌است تا پژوهشگران، صنعتگران، متخصصان و مدیران از اقصی نقاط کشور، بدون محدودیت‌های جغرافیایی و موانع معمول با مجموعه‌ها و شرکت‌ها ارتباط برقرار کنند.»
به منظور ترویج صنعت نانو ابزارهایی همچون سمینارهای صنعتی، جلسات، همایش‌ها و نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی فناورانه در نظر گرفته شده‌است. به گفته کدخدایی، در این تریبون فرصتی برای آشنایی با کاربردهای صنعتی، تجاری و اقتصادی نانو و معرفی نیازهای صنایع به پژوهشگران وجود دارد. از سوی دیگر با معرفی شرکت‌ها در رویداد، اعتباربخشی به آنها نیز صورت می‌گیرد و به این ترتیب شرکت‌ها راحت‌تر می‌توانند با صنایع و متخصصان ارتباط داشته‌باشند.
دکتر مهدی رحمانی، کارگزار ترویج صنعتی ستاد نانو، درباره رویکرد تجاری و صنعتی تریبون می‌گوید: «مخاطبان این رویداد شامل شرکت‌ها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مصرف‌کنندگان عمومی و متخصصان و پژوهشگرانی می‌شود که به نوعی می‌توانند از اطلاعات فنی شرکت‌ها برای توسعه پژوهش‌های خودشان استفاده کنند. در این رویداد علاوه‌بر این‌که شرکت‌ها می‌توانند به ارائه فعالیت‌ها و چالش‌های خود بپردازند، شرکت‌کنندگان نیز با شرکت‌ها صحبت می‌کنند و به نوعی تبادل فناوری صورت بگیرد. پس از شکل‌گیری آشنایی اولیه میان شرکت‌ها، صنایع و متخصصان، ستاد توسعه فناوری نانو در برنامه‌های تکمیلی متقاضیان را به نشست‌های تخصصی دعوت می‌کند تا در واحد شبکه تبادل فناوری و با نظرات ستاد بین فناور و متقاضی جلساتی برگزار شود.»
در حال حاضر 340 شرکت فناوری نانو داریم که 1427 محصول در این حوزه تولید می‌کنند. این شرکت‌ها با معرفی محصولات دانش‌بنیان خود به ستاد توسعه فناوری نانو و ارزیابی آنها در ستاد، از نظر فنی گواهی نانومقیاس دریافت می‌کنند تا درنهایت به عنوان شرکت فناوری نانو شناخته شوند. ستاد توسعه فناوری نانو با این گواهی به جامعه تضمین می‌دهد محصول از نظر فناوری نانو تایید شده‌است و با قرار دادن اطلاعات شرکت در سایت محصولات فناوری نانو ایران، به نوعی از آنها حمایت می‌کند.
معیار انتخاب شرکت‌های حاضر در رویداد
فناوری نانو در بیش از 15حوزه صنعتی وارد شده‌است و هنوز هم فرصت‌های زیادی در این فناوری وجود دارد. کدخدایی درباره معیار انتخاب شرکت‌های حاضر در رویداد تریبون نانو و صنعت1401 توضیح می‌دهد: «پیشتر برای حضور شرکت‌های علاقه‌مند در تریبون فراخوان داده‌بودیم و بعضی از شرکت‌ها با این روش گزینش شده‌اند. یکی از معیارهای ما انتخاب شرکت‌ها با محصولات دارای گواهی نانومقیاس است. همچنین شرکت‌های حاضر در تریبون باید توانایی تولید صنعتی و کارنامه درخشانی در تولید داشته‌باشند تا در نهایت با کمک این بستر بیشتر شناخته شوند. البته این تریبون رویدادی محدود است و شرکت‌های منتخب بسیاری نیز وجود داشتند که به دلیل محدودیت زمانی، امکان استقبال از آنها را نداشتیم.»
کدخدایی درباره سابقه برگزاری تریبون نانو و صنعت و آینده آن می‌گوید: «پس از شیوع کرونا و لغو جشنواره نانو و با هدف حمایت از کسب‌و‌کارها تریبون نانو و صنعت کار خود را آغاز کرد. با توجه به استقبال شرکت‌ها، پژوهشگران، متخصصان، صنعتگران و تولیدکنندگان این رویداد در سال‌های آینده نیز برگزار می‌شود. اولین تریبون، پنج‌روزه بود و امسال یک رویداد هشت‌روزه داریم و سال آینده نیز تعداد روزها و ساعات برنامه افزایش پیدا خواهدکرد. همچنین در آینده عرصه‌های صنعتی بیشتری به رویداد اضافه می‌شود و با افزایش ساعات و روزهای برنامه، محدودیت حضور شرکت‌ها نیز کمتر شده و حمایت‌های ستاد نانو نیز افزایش پیدا می‌کند.»
تولید خمیردندان با فناوری نانو
در روز نخست تریبون نانو و صنعت، شرکت‌های فعال در صنعت بهداشت و سلامت به ارائه پرداختند. یکی از شرکت‌های فعال در حوزه تولید شوینده‌های بهداشتی و سلامت‌محور در گام اول به استفاده از فناوری نانو در تولید محصولات بهداشت دهان و دندان پرداخته‌است. فاطمه شهابی، سرپرست واحد تحقیق و توسعه این شرکت توضیح می‌دهد: «ما تلاش کردیم با استفاده از ماده‌ای در خمیردندان، کاربرد آن را گسترش دهیم تا علاوه‌بر پیشگیری و پاک‌کنندگی، ترمیم‌کننده نیز باشد. این خمیردندان‌ها پوسیدگی‌های سطحی را از بین می‌برد و در نتیجه از عمیق شدن پوسیدگی‌ها جلوگیری می‌شود. شرکت ما در زمینه ساخت این ماده‌زیستی که سازگاری خوبی با بدن دارد، سرمایه‌گذاری و تحقیقات گسترده‌ای کرده‌است تا این محصول نانو محور به بازار عرضه شود.»این تریبون فرصتی برای ارتباط میان صنعت و دانشگاه است. شهابی در این خصوص می‌گوید: «ما از این فرصت برای معرفی محصول خود به صنعتگران و پژوهشگران استفاده کردیم تا ایده‌های آنها را برای همکاری‌های بیشتر دریافت کنیم. معرفی محصولات به صنعتگران برای ما ارزش‌افزوده مهمی به همراه دارد.»
فیلترهای صنعتی فناوری نانو
از کاربردهای مهم فناوری نانو، در تولید فیلترهای صنعتی برای کاهش آلودگی کارخانه‌هاست. سیدامیرحسین تقوی، مدیرعامل شرکت فعال در حوزه تولید فیلترهای صنعتی توضیح می‌دهد: «فناوری نانو الیاف در فیلتراسیون به ویژه فیلترهای صنعتی در تمام کارخانه‌های صنعتی کاربرد دارد. طیف وسیعی از صنایع در تولیدات خود ذراتی دارند که توسط فیلترها باید جمع‌آوری شود و فیلترهای معمولی نمی‌تواند این ذرات را به خوبی جذب کند. فیلترهایی که ما با فناوری نانو تولید می‌کنیم در زمینه سلامت جامعه و محیط‌زیست نقش مهمی دارند و همچنین با توجه به طول عمر بالای فیلترها، برای صنایع نیز مقرون به صرفه هستند.»به گفته مدیرعامل این شرکت، تریبون نانو و صنعت فرصتی برای شرکت‌هاست تا محصولات نانو فناورانه خود را به صنعتگران معرفی کنند. تقوی می‌گوید: «با توجه به این‌که فیلترهای نانو و معمولی در ظاهر تفاوتی با یکدیگر ندارند، نیاز است آنها را در چنین رویدادهایی معرفی کنیم. تریبون ستاد توسعه فناوری نانو فرصتی برای معرفی محصولات فناوری نانوست تا با اعتبار بخشی به شرکت‌ها، صنایع محصولات آنها را بشناسند و استفاده کنند.»
خلق ارزش در صنعت خودرو با فناوری نانو
صنایع فلزی، خودرو و حمل و نقل از دیگر صنایعی است که با استفاده از فناوری نانو ارزش افزوده تولید می‌کنند. دکتر علی فرشیدفر، قائم‌مقام یکی از شرکت‌های فعال در این حوزه می‌گوید: «شرکت دانش‌بنیان ما فعالیت خود را با تولید سیستم روشنایی خودرو آغاز کرد سپس کارمان را در صنعت خودرو، لوازم‌خانگی و قطعات الکتریکی و تولید مواد اولیه پلیمری گسترش دادیم. همچنین با بومی‌سازی فناوری در داخل کشور بخش زیادی از قالب‌ها، ابزار، مواد اولیه و ماشینآلات را خودمان می‌سازیم. یکی از این موارد ماشینآلات پوشش‌دهی و لایه‌نشانی در خلأ است که پوشش‌های نانو متری را روی قطعات انجام می‌دهد و در صنایع نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از سوی دیگر مرکز تخصصی پوشش پیشرفته نیز تاسیس شده‌است و با سرمایه‌گذاری در این حوزه سعی داریم به تمام صنایع خدمات ارائه کنیم.»
تریبون نانو و صنعت فرصتی برای انتقال تجربیات میان شرکت‌ها و صنایع است. دکتر فرشیدفر توضیح می‌دهد: «در این رویداد به بیان تجربه‌هایی در خلق ارزش در صنعت خودرو پرداختیم تا با توضیح فرآیند لایه‌نشانی چراغ‌های خودرو، تجربه تبدیل علم به ثروت منتقل شود. همچنین با توجه به کاربردهای این فناوری، از متخصصان برای همکاری در تحقیق و توسعه دعوت شد.»
رویداد ملی تریبون نانو و صنعت یک رویداد صنعتی، نانو فناورانه و دانش‌بنیان است که در حوزه فناوری نانو و به صورت مجموعه وبینارهای برخط برگزار می‌شود. به گفته مهدی کدخدایی، مدیر ترویج صنعتی ستاد فناوری نانو در این رویداد شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان به معرفی آخرین دستاوردها، محصولات و توانمندی‌های خود می‌پردازند و ویژگی‌ها، مزایا و فرصت‌های تجاری به‌کارگیری این فناوری در محصولات و تولیدات خودشان را تبیین می‌کنند.
ارتباط شرکت‌ها و صنایع فناوری نانو
برنامه‌های ستاد ویژه توسعه فناوری نانو برای حمایت از شرکت‌ها در سطوح مختلف و گسترده‌ای تعریف شده‌است. کدخدایی در این خصوص خاطرنشان می‌کند: «از جمله حمایت‌های این ستاد می‌توان به بسترسازی، ترویج و تسهیل توانمندی‌های شرکت‌ها و تبیین فرصت‌ها و کاربردهای صنعتی فناوری نانو اشاره کرد. رویداد تریبون نانو و صنعت به صورت رایگان در اختیار همه افراد قرار گرفته‌است تا پژوهشگران، صنعتگران، متخصصان و مدیران از اقصی نقاط کشور، بدون محدودیت‌های جغرافیایی و موانع معمول با مجموعه‌ها و شرکت‌ها ارتباط برقرار کنند.»
به منظور ترویج صنعت نانو ابزارهایی همچون سمینارهای صنعتی، جلسات، همایش‌ها و نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی فناورانه در نظر گرفته شده‌است. به گفته کدخدایی، در این تریبون فرصتی برای آشنایی با کاربردهای صنعتی، تجاری و اقتصادی نانو و معرفی نیازهای صنایع به پژوهشگران وجود دارد. از سوی دیگر با معرفی شرکت‌ها در رویداد، اعتباربخشی به آنها نیز صورت می‌گیرد و به این ترتیب شرکت‌ها راحت‌تر می‌توانند با صنایع و متخصصان ارتباط داشته‌باشند.
دکتر مهدی رحمانی، کارگزار ترویج صنعتی ستاد نانو، درباره رویکرد تجاری و صنعتی تریبون می‌گوید: «مخاطبان این رویداد شامل شرکت‌ها، سازمان‌ها، صنایع و حتی مصرف‌کنندگان عمومی و متخصصان و پژوهشگرانی می‌شود که به نوعی می‌توانند از اطلاعات فنی شرکت‌ها برای توسعه پژوهش‌های خودشان استفاده کنند. در این رویداد علاوه‌بر این‌که شرکت‌ها می‌توانند به ارائه فعالیت‌ها و چالش‌های خود بپردازند، شرکت‌کنندگان نیز با شرکت‌ها صحبت می‌کنند و به نوعی تبادل فناوری صورت بگیرد. پس از شکل‌گیری آشنایی اولیه میان شرکت‌ها، صنایع و متخصصان، ستاد توسعه فناوری نانو در برنامه‌های تکمیلی متقاضیان را به نشست‌های تخصصی دعوت می‌کند تا در واحد شبکه تبادل فناوری و با نظرات ستاد بین فناور و متقاضی جلساتی برگزار شود.»
در حال حاضر 340 شرکت فناوری نانو داریم که 1427 محصول در این حوزه تولید می‌کنند. این شرکت‌ها با معرفی محصولات دانش‌بنیان خود به ستاد توسعه فناوری نانو و ارزیابی آنها در ستاد، از نظر فنی گواهی نانومقیاس دریافت می‌کنند تا درنهایت به عنوان شرکت فناوری نانو شناخته شوند. ستاد توسعه فناوری نانو با این گواهی به جامعه تضمین می‌دهد محصول از نظر فناوری نانو تایید شده‌است و با قرار دادن اطلاعات شرکت در سایت محصولات فناوری نانو ایران، به نوعی از آنها حمایت می‌کند.
معیار انتخاب شرکت‌های حاضر در رویداد
فناوری نانو در بیش از 15حوزه صنعتی وارد شده‌است و هنوز هم فرصت‌های زیادی در این فناوری وجود دارد. کدخدایی درباره معیار انتخاب شرکت‌های حاضر در رویداد تریبون نانو و صنعت1401 توضیح می‌دهد: «پیشتر برای حضور شرکت‌های علاقه‌مند در تریبون فراخوان داده‌بودیم و بعضی از شرکت‌ها با این روش گزینش شده‌اند. یکی از معیارهای ما انتخاب شرکت‌ها با محصولات دارای گواهی نانومقیاس است. همچنین شرکت‌های حاضر در تریبون باید توانایی تولید صنعتی و کارنامه درخشانی در تولید داشته‌باشند تا در نهایت با کمک این بستر بیشتر شناخته شوند. البته این تریبون رویدادی محدود است و شرکت‌های منتخب بسیاری نیز وجود داشتند که به دلیل محدودیت زمانی، امکان استقبال از آنها را نداشتیم.»
کدخدایی درباره سابقه برگزاری تریبون نانو و صنعت و آینده آن می‌گوید: «پس از شیوع کرونا و لغو جشنواره نانو و با هدف حمایت از کسب‌و‌کارها تریبون نانو و صنعت کار خود را آغاز کرد. با توجه به استقبال شرکت‌ها، پژوهشگران، متخصصان، صنعتگران و تولیدکنندگان این رویداد در سال‌های آینده نیز برگزار می‌شود. اولین تریبون، پنج‌روزه بود و امسال یک رویداد هشت‌روزه داریم و سال آینده نیز تعداد روزها و ساعات برنامه افزایش پیدا خواهدکرد. همچنین در آینده عرصه‌های صنعتی بیشتری به رویداد اضافه می‌شود و با افزایش ساعات و روزهای برنامه، محدودیت حضور شرکت‌ها نیز کمتر شده و حمایت‌های ستاد نانو نیز افزایش پیدا می‌کند.»
تولید خمیردندان با فناوری نانو
در روز نخست تریبون نانو و صنعت، شرکت‌های فعال در صنعت بهداشت و سلامت به ارائه پرداختند. یکی از شرکت‌های فعال در حوزه تولید شوینده‌های بهداشتی و سلامت‌محور در گام اول به استفاده از فناوری نانو در تولید محصولات بهداشت دهان و دندان پرداخته‌است. فاطمه شهابی، سرپرست واحد تحقیق و توسعه این شرکت توضیح می‌دهد: «ما تلاش کردیم با استفاده از ماده‌ای در خمیردندان، کاربرد آن را گسترش دهیم تا علاوه‌بر پیشگیری و پاک‌کنندگی، ترمیم‌کننده نیز باشد. این خمیردندان‌ها پوسیدگی‌های سطحی را از بین می‌برد و در نتیجه از عمیق شدن پوسیدگی‌ها جلوگیری می‌شود. شرکت ما در زمینه ساخت این ماده‌زیستی که سازگاری خوبی با بدن دارد، سرمایه‌گذاری و تحقیقات گسترده‌ای کرده‌است تا این محصول نانو محور به بازار عرضه شود.»این تریبون فرصتی برای ارتباط میان صنعت و دانشگاه است. شهابی در این خصوص می‌گوید: «ما از این فرصت برای معرفی محصول خود به صنعتگران و پژوهشگران استفاده کردیم تا ایده‌های آنها را برای همکاری‌های بیشتر دریافت کنیم. معرفی محصولات به صنعتگران برای ما ارزش‌افزوده مهمی به همراه دارد.»
فیلترهای صنعتی فناوری نانو
از کاربردهای مهم فناوری نانو، در تولید فیلترهای صنعتی برای کاهش آلودگی کارخانه‌هاست. سیدامیرحسین تقوی، مدیرعامل شرکت فعال در حوزه تولید فیلترهای صنعتی توضیح می‌دهد: «فناوری نانو الیاف در فیلتراسیون به ویژه فیلترهای صنعتی در تمام کارخانه‌های صنعتی کاربرد دارد. طیف وسیعی از صنایع در تولیدات خود ذراتی دارند که توسط فیلترها باید جمع‌آوری شود و فیلترهای معمولی نمی‌تواند این ذرات را به خوبی جذب کند. فیلترهایی که ما با فناوری نانو تولید می‌کنیم در زمینه سلامت جامعه و محیط‌زیست نقش مهمی دارند و همچنین با توجه به طول عمر بالای فیلترها، برای صنایع نیز مقرون به صرفه هستند.»به گفته مدیرعامل این شرکت، تریبون نانو و صنعت فرصتی برای شرکت‌هاست تا محصولات نانو فناورانه خود را به صنعتگران معرفی کنند. تقوی می‌گوید: «با توجه به این‌که فیلترهای نانو و معمولی در ظاهر تفاوتی با یکدیگر ندارند، نیاز است آنها را در چنین رویدادهایی معرفی کنیم. تریبون ستاد توسعه فناوری نانو فرصتی برای معرفی محصولات فناوری نانوست تا با اعتبار بخشی به شرکت‌ها، صنایع محصولات آنها را بشناسند و استفاده کنند.»
خلق ارزش در صنعت خودرو با فناوری نانو
صنایع فلزی، خودرو و حمل و نقل از دیگر صنایعی است که با استفاده از فناوری نانو ارزش افزوده تولید می‌کنند. دکتر علی فرشیدفر، قائم‌مقام یکی از شرکت‌های فعال در این حوزه می‌گوید: «شرکت دانش‌بنیان ما فعالیت خود را با تولید سیستم روشنایی خودرو آغاز کرد سپس کارمان را در صنعت خودرو، لوازم‌خانگی و قطعات الکتریکی و تولید مواد اولیه پلیمری گسترش دادیم. همچنین با بومی‌سازی فناوری در داخل کشور بخش زیادی از قالب‌ها، ابزار، مواد اولیه و ماشینآلات را خودمان می‌سازیم. یکی از این موارد ماشینآلات پوشش‌دهی و لایه‌نشانی در خلأ است که پوشش‌های نانو متری را روی قطعات انجام می‌دهد و در صنایع نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. از سوی دیگر مرکز تخصصی پوشش پیشرفته نیز تاسیس شده‌است و با سرمایه‌گذاری در این حوزه سعی داریم به تمام صنایع خدمات ارائه کنیم.»
تریبون نانو و صنعت فرصتی برای انتقال تجربیات میان شرکت‌ها و صنایع است. دکتر فرشیدفر توضیح می‌دهد: «در این رویداد به بیان تجربه‌هایی در خلق ارزش در صنعت خودرو پرداختیم تا با توضیح فرآیند لایه‌نشانی چراغ‌های خودرو، تجربه تبدیل علم به ثروت منتقل شود. همچنین با توجه به کاربردهای این فناوری، از متخصصان برای همکاری در تحقیق و توسعه دعوت شد.»
مائده فرهوش - گروه دانش و سلامت
